Bir dünya kenti!

Kararı değerlendiren Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Başkanı Gültan Kışanak, karar ile Diyarbakır'ın uluslararası koruma şemsiyesi altına girdiğini belirterek, "Artık hem merkezi hükümet hem de yerel yönetimler Surlar ve miras alanı ile ilgili kendi başına karar alamayacak.

UNESCO kriterlerine göre hareket etmek zorundadır"dedi. Belediye Eş Başkanı Fırat Anlı ise Diyarbakır'ın artık bilinen haberlerle değil, ülkemize çok ciddi katkıları olan ve öncülük yapan Ortadoğu'nun yıldız kenti haline geleceğini söyledi. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Alan Yönetimi Başkanı Nevin Soyukaya ise alanına karar ile Diyarbakır'ın prestijinin artığını söyledi.

Diyarbakır'ın simgesi olan, üzerindeki yazıtlar, kitabeler ve kabartma figürlerle bir açık hava müzesini andıran 5 bin 700 metre uzunluğunda 12 metre yüksekliğindeki tarihi surlar ile özgün işlevini binlerce yıldır koruyan 700 hektarlık alanı kapsayan Hevsel Bahçeleri, UNESCO tarafından 'Dünya Mirası' olarak tescillenmesi kentte büyük bir sevinç yarattı.

Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınması kararını mutlulukla karşılayan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanları Gültan Kışanak ile Fırat Anlı, emeği geçen herkese teşekkür etti. El birliğiyle çalışılarak bu kararın alındığını kaydeden başkanlar, "Bundan sonra koruma, turizm altyapısını geliştirme ve aslına uygun restorasyon içinde elbirliğiyle çalışmak ve ortak hareket etmek gerekiyor." dedi.

Şehrin simgesi olan, üzerindeki yazıtlar, kitabeler ve kabartma figürlerle bir açık hava müzesini andıran 5 bin 700 metre uzunluğunda 12 metre yüksekliğindeki tarihi surlar ile özgün işlevini binlerce yıldır koruyan 700 hektarlık alanı kapsayan Hevsel Bahçeleri’nin 'Dünya Mirası' olarak tescillenmesi ve koruma şemsiyesi altına alınması kentte büyük sevinçle karşılandı. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı dosyasının karara bağlandığı UNESCO 39. Dünya Miras Komitesi Toplantısı’ndan gelen müjdeli haber üzerine kısa bir değerlendirmede bulunan Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanları Gültan Kışanak ile Fırat Anlı, tarihi kültürel mirasın dünya mirası olarak tescillenmesi sürecinde emeği geçen herkese teşekkür etti.

KENTE EKONOMİK ETKİSİNİN OLMASI BEKLENİYOR

Kararın önemine ve sorumluluklarının daha da arttığına işaret eden Eş Başkanlar Kışanak ile Anlı, Diyarbakır Surları ile Hevsel Bahçelerinin insanlığın mirası olduğunu, bu mirası gelecek kuşaklara aktarma sorumluluklarının olduğunu ifade etti. Söz konusu alanın korunması, aslına uygun olarak restore edilmesi ve kentin ekonomisinin gelişimi için çalışmalarını yoğunlaştıracaklarını kaydeden Eş Başkanlar, şunları söyledi: "Surların aslına uygun olarak restore edilmesi gerekiyor. Artık dünyanın gözü önünde olan bu kentin turizm altyapısını geliştirmek gerekiyor. Karar, turizm eksenli istihdamın artmasını ve kalkınmasını da sağlayacak."

GÜNLER ÖNCESİNDEN LOBİ YAPILDI

Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri’nin UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne girip girmeyeceğine dair nihai kararın verildiği UNESCO 39. Dünya Miras Komitesi Toplantısı, 28 Haziran’dan bu yana Almanya'nın Bonn kentinde devam ediyordu. Toplantıya 3 Temmuz’dan itibaren Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanları Gültan Kışanak ile Fırat Anlı da katılarak çeşitli görüşmelerde bulunuyordu.

HÜKÜMET DÜNYA MİRASI LİSTESİNE ALINAN HEVSELİ İMARA AÇMAYA ÇALIŞTI

Diyarbakır Surları ile Dicle Nehri arasında yer alan verimli araziler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın isteği üzerine, ‘tarım arazisi’ statüsünden çıkarıldı. ‘Rekreasyon’ alanı ilan edilen bölgenin imara açılma ihtimali Diyarbakır’da tepkiyle karşılanmıştı. 80 sivil toplum kuruluşu ortak eylem başlatarak buna izin vermeyeceklerini belirtmişti.

Hevsel’in ranta dönüştürülmesi fikri 2011 yılında dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan’ın ‘çılgın projeler’in içinde Dicle Vadisi’ni saymasıyla ortaya çıkmıştı. Hükümetin yürüttüğü çalışmalar ete kemiğe bürününce asıl niyetin Hevsel’i kazanmak değil imara açmanın olduğu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, ‘Dicle Vadisi Rekreasyon Alanı Projesi’ adıyla yürüttüğü çalışmalarda ortaya çıktı, hükümet yeterince şeffaf davranmadığı için bölgenin yapılaşmaya açılacağına yönelik söylentiler hızla yayıldı ancak Bakanlık ise bunu reddetti. Ancak geçen yıl Ağustos ayında yapılan ve şüphelerin artmasına yol açan yeni çalışmalar ortaya çıktı. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından hazırlanan bir sunumda, konut yapılmayacağı belirtilen Hevsel Bahçeleri için ‘konut üretilebilecek alan’ ifadesinin bulunması tepkileri doruğa çıkardı. UNESCO kararıyla Hevsel Bahçeleri tamamen kurtulmuş oldu.

Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Alan Yönetimi Başkanı Nevin Soyukaya da, alanına karar ile Diyarbakır'ın prestijinin artığını ifade ederek, "Diyarbakır artık dünya kenti, karar kentte ciddi bir prestij kazandırdı. Diyarbakır artık dünya şehri. Tanınırlığı arttı. Turizme büyük katkısı olacak. Alınan karar ile Diyarbakır Kalesi ve Hevsel bahçeleri artık uluslararası bir koruma korumu şemsiyesi altına girdi. Bütün bunların Turizm yoluyla bir ekonomik katkısı olacaktır"diye konuştu.

DİYARBAKIR SURLARI KALKAN BALIĞI ŞEKLİNDE YAPILMIŞ

Diyarbakır'da yaşayanların 'beden' diye adlandırdıkları Diyarbakır surları, 5 bin 700 metre uzunluğunda, 10-12 metre yüksekliğinde ve 3-5 metre genişliğindedir. Sur içindeki alanın boyutları 1700-1300 metredir. Surlar, şehrin batısında bulunan eski yanardağ Karacadağ'dan akan kalın bazalt tabakaya uygun olarak kalkan balığı şeklindedir. Balığın baş kısmı iç kaleye, kuyruk kısmı ise güneybatı kesimindeki yedi kardeş ve evli beden burçlarının olduğu yere uyar. Diyarbakır surlarının yapımında yörenin temel yapı malzemesi olan gri-siyah bazalt taşı kullanılmıştır. Sur ve burçların üzerinde, güneş ve yıldız sembolleri, kaplan, boğa, çift başlı kartal, akrep ve at kabartmaları, silah, meyve ve tahıl şekilleri bazalt taşlar üzerine işlenmiş ve günümüze kadar gelmiştir. ayrıca birçok yerde, özellikle Urfa kapı ve dağ kapı çevresinde eşsiz kitabe ve motifler bulunmaktadır.

Diyarbakır surlarının bir kısmı, şimdiki iç kaleye uyan yerde Hurriler tarafından yapılmıştır. (M.Ö.3000). Bu bölge, muhtemelen gerek Dicle vadisine gerek Diyarbakır düzlüğüne hakim en stratejik yer olarak seçilmiştir. Diyarbakır surları, günümüzdeki şekli ile 346 yılında Bizans imparatoru 2. Constantinus döneminde yapılmıştır. Ancak o zamanki surların şimdiki Gazi caddesinden geçen batı kesimi 367-375 yılları arasında, şehre gelenlerin artmasının üzerine yıktırılmış ve surlar şimdiki şekliyle genişletilmiştir. O günden günümüze kadar surlar zaman zaman onarılmış ve yenilenmiştir. Birçok uygarlık kendi döneminde yeni burçlar, kitabeler ve süslemeler, motiflerle surlara kendi imzalarını atmışlardır. Özellikle Romalılar, Bizanslılar, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, İnaloğulları, Nisanoğulları, Artukoğulları, Eyyubiler, Akkoyunlular ve Osmanlılar'dan günümüze kadar gelen birçok kıymetli burç, kitabe ve kabartmalar bulunmaktadır.

HEVSEL BAHÇESİ KUŞ CENNETİ

Diyarbakır surları ile birlikte UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesi'ne alınan Hevsel Bahçeleri ile Dicle Vadisinde 200 dolayında kuş ve 10 dolayında da memeli hayvan yaşıyor. Tarihi Diyarbakır Surları'na yüzyıllar önce yapılan kuş figürlerinin bile Hevsel Bahçeleri'nde yaşayan kuşlardan esinlendiği biliniyor. Hevsel'de en çok görülen kışlar arasında Küçük Akbalıkçıl, Yalı çapkını, Pembe göğüslü ötleğen, Bülbül, kamış bülbülü, söğüt bülbülü, leylek, arı şahini, kızıl şahin, arı kuşu ve sakalar olarak dikkat çekerken, porsuk, kızıl tilki, su samuru, yaban kedisi, saz kedisi ve sincap gibi memeli hayvanlar yaşıyor.

DİCLE NEHRİNDE YAPILMAK İSTENEN HES'LER VE YAPI KARARLARI İPTAL EDİLMİŞTİ

14 Kasım 2014 tarihinde toplanan Diyarbakır İl Toprak Koruma Komisyonu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın talebi doğrultusunda 8 milyon 629 bin 499 metrekarelik alana sahip Hevsel Bahçeleri'nin 7 milyon 517 bin 732 metrekaresini tarımsal niteliği korunacak alan statüsünden çıkarılmıştı. Geriye kalan 1 milyon 111 bin 767 metrekarelik alanı ise tarımsal niteliği korunacak alan statüsünde kalmıştı. Bu kararla kentin yaşam kaynağının ranta kurban edilmek istendiğini vurgulayan Diyarbakır'daki sevil toplum kuruluşları Hevsel Bahçeleri ve Dicle Vadisi'ne sahip çıkarak buna tepki göstermişti. Hem Toprak koruma kurulu kararı hem de Dicle Vadisinde yapılmak istenen HES'ler mahkeme ve bakanlık kararı ile sonradan iptal edilmişti. Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçelerinin UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesi'ne alınması ile kent rahat bir nefes aldı.

Kaynak: Diyarbakır Söz