AĞIR METALLERİN SAĞLIĞIMIZA ETKİSİ
Kainatta yaratılan
varlıkların içinde, özellikle insanlar bu dünyada yaşadıkları sürece tabiata ve
tabiatta meydana gelen olaylara az çok ilgi duymuşlardır. Toprakta belirli
koşulların sağlanmasından sonra çimlenen tohumun kök, gövde, yaprak, tomurcuk
ve çiçek gibi parçaları oluşturması, ilk insanların ilgilendiği mühim
konulardan biri olmuştur. Çünkü, insanoğlu yaşamını sürdürebilmesi için gıda,
hammadde ve enerji kaynağı olarak her zaman bitki yaşamına bağlılığı söz konusu
olmuştur.
***
Sağlıklı bir ortamda
sağlıklı bitkiler yetiştirildikleri esnada, bunların fizyolojik dönemler
dediğimiz farklı gelişme ve büyüme dönemlerinde, ihtiyaç duydukları maddeleri
normal koşullarda kolayca topraktan kökleri vasıtasıyla alabilmektedirler.
Bitki beslenmesinde önemli rol oynayan element dediğimiz bu maddelerin dengeli
bir şekilde bitki tarafından alınması oldukça önemlidir.
***
Her ne kadar bitkilerin
besin madde alımı seçici ise de, yetiştirme ortamında faydalı şekilde bulunan
besin maddeleri oranı arttıkça, bitki bünyesine pasif yollarla geçebilen bazı
ağır metal elementleri dediğimiz maddelerin, bitkiler tarafından alınarak besin
zincirine dahil olmaktadırlar. Bunun neticesi olarak bitkilere ve bitkilerle
beslenen insan ve hayvanlara zehirleyici etki denilen toksik etkilerin
oluşmasına sebep olabilmektedirler.
***
Türkiye’nin hem hızlı
bir şekilde sanayileşmesi ve hem de her geçen gün artan trafik yoğunluğuna
maruz kalması sebebiyle diğer birçok kirleticiyle beraber ağır metallerin de
çevredeki miktarlarını arttırmaktadır. Bu durum, bitkiler aktif hareket etme
yeteneğine sahip olmadığından dolayı, özellikle, başta ürün kaybı olmak üzere
birçok olumsuzluğa sebep olmaktadır. 1950’li yıllardan itibaren endüstri
gelişimine bağlı olarak ortaya çıkan ve artarak devam eden ağır metal kirliliği
günümüzde bütün canlıları tehdit etmektedir. Ancak, bu canlıların içinde yer
alan bitkiler alemini daha fazla etkilemektedir. Büyük sanayi komplekslerin
yaydığı gaz ve tozların toprak ve bitkileri kirlettiği ifade edilmektedir. Özellikle,
ağır metal elementleri dediğimiz maddelerin kirliliği bu tip topraklar üzerinde
yaşayan bitkiler için büyük bir tehlike oluşturmaktadır.
***
Yüksek
konsantrasyonlardaki bazı ağır metaller, bitkileri ve bitkilerle beslenen insan
ve hayvanları olumsuz yönde etkileyebilmektedirler. Örneğin, Kadmiyum ve kurşun
elementi dediğimiz maddeler insanlar ve hayvanlarda ciddi sağlık sorunların
oluşmasına sebep olabilmektedir. Ayrıca, topraklarda Nikel maddesinin miktarı
100 mg/kg in üzerinde olduğu durumlarda zehirleyici etkiye sebep olmaktadır.
***
Bazı ağır metaller düşük
dozlarda bitkiler için yararlı iken, fakat yüksek dozlarda ise birçok bitki
türünün büyümesini engeller ve/veya bunların yaşamsal faaliyetlerin
düzensizliğine sebep olabilir. Ağır metaller su ve tarımsal ekosistemlerden
gıda zincirine girebilir ve insan sağlığını doğrudan tehdit edebilirl Ağır metaller bitki dokularında aşırı
biriktiği zaman mineral beslenmeden hormon dengesinin bozulmasına kadar birçok
olumsuz etkiye sebep olmaktadır.
***
İnsanların
hastalanmasına sebep olabilen ağır metalleri aşılarla, saç boyalarıyla,
sıkılaştırıcı krem ve rujlarla, egzoz dumanın havaya, meyve ve sebzelere
karışmasıyla bir şekilde vücudumuzda biriktiriyoruz. Ağır metal birikimi
vücutta halsizlik, sık sık enfeksiyonlara yakalanma, unutkanlık, yorgunluk
beyinde biriktiği için panik atak ve depresyona sebep olabilmektedir. Yapılan
bilimsel araştırmalarda insan vücudunda ağır metal olup olmadığını anlamak için
doktorların önereceği bir ilaç ilgili kişiye verildikten sonra idrar tahlilin
yapılması ile saptanabilir. Ayrıca, saçta ve vücut kılında da tespit
edilebiliyor.
***
Sarımsak, soğan, yeşil
yapraklı sebzeler ve yosunlar ağır metallerin vücuttan atılmasını sağlıyor.
Vücudumuzda ağır metallerin birikmemesi veya biriken ağır metallerin vücuttan
uzaklaştırılması için soğan, sarımsak ve yeşil yapraklı sebzeler başta olmak
üzere sağlıklı gıdalarla beslenmeye çalışalım. Ayrıca, yaşantımızda sporu eksik
etmeyelim…
