Cemel Vakası ya da Cemel Savaşı; 656 yılında, Halife Hz. Ali bin Ebu Talib ile Resulullahın eşi Hz.Aişe'nin taraftarları arasında, Basra'da gerçekleşen muharebe. Bazı kaynaklarda Basra Savaşı olarak da anılır. Müslümanlar arasındaki ilk iç savaştır. Cemel Savaşı Ali'nin zaferiyle sonuçlandı. Bu savaşta Hz.Aişe ile birlikte hareket eden Hz. Talha bin Ubeydullah ve Hz. Zübeyr bin Avvam öldürüldü. Hz.Aişe, Hz.Ali tarafından Medine'ye gönderildi. Savaşta her iki taraf da yaklaşık onar bin kayıp verdi.

"Cemel" sözcüğü Arapçada "deve" anlamına gelir. Cemel Vakası, Hz.Aişe'nin devesi etrafında gerçekleştiği için bu isimle anılmıştır.

Hz.Muhammed (s.a.s) vefatından sonra sonra sırasıyla Hz.Ebu Bekir, Hz.Ömer ve Hz.Osman İslam Devleti'nin başına geçtiler. Bu üç halifenin de hilafeti Şia tarafından kabul edilmez.

Bazı kaynaklara göre Ümeyyeoğullarından (Emeviler) Hz. Osman halife seçildiğinde, Hz.Ali ona biat etti.Bazı İslam alimlerine göre Hz. Ali, Hz.Osman'a hiç biat etmemiştir.

Hz.Osmanın halife seçilmesine Muaviyenin babası Ebu Süfyan, çok sevinmişti. Haşimoğulları ilk iki halifeye sürdürdükleri yumuşak tutumu halifeliğinin ilk 6 yılında Hz. Osmana karşı da gösterdiler. Bu dönemde yapılan fetih hareketlerine katıldılar.Hz. Ebubekir zamanında kitap haline getirilen Kuran nüshalarının çoğaltılması ve bu nüsha dışındaki diğer nüshaların imha edilmesi konusunda Hz.Ali, Hz.Osmanı destekledi.

Hz.Osmanın halifeliğinin ikinci 6 yılında takip ettiği siyaset, valiliklere akrabalarını tayin ettiği ve onlara aşırı düşkün olduğu iddiaları, Hz.Ali taraftarlarının halifeye karşı tavır takınmasına sebep oldu. Bu dönemde Hz. Ali ile Hz.Osman arasında görüş ayrılıkları yaşandı.

656 yılında Mısır, Basra ve Kfeden gelen ve Hz. Osman'ın halifeliğini kabul etmeyen isyancılar, Medine yakınında Zi-Huşub mevkiinde toplandılar. Şehre girip girmeme konusunda Medinelilerin fikrini almak üzere elçi gönderdiler. Medineliler isyancıların şehre girişine taraftardılar ancakHz. Ali isyancıların şehre gelmemelerini söyledi.

Hz.Osman, isyancılara arabulucu olarak Hz.Aliyi gönderdi. Durumun düzeltileceğini ve fesadın ortadan kaldırılacağına dair Hz.Ali onlara halife adına söz vermiş ve isyancılar Mısıra gitmek üzere yola çıkmışlardı, fakat yolda rastladıkları bir adamın üzerinde bir mektup çıktı. Bu mektupta, Mısırdan Medineye gelen isyancıların öldürülmesi isteniyordu. Bunun üzerine isyancılar Medine'ye geri dönerek mektubu ve içeriğini Hz.Aliye anlattılar. Hz.Ali, Halife Osmana bu mektuptan bahsetti. O böyle bir mektuptan haberi olmadığını söyledi. Sonuçta bu mektubu, Osman'ın kuzeni ve damadı Mervanın yazdığı anlaşıldı.

Bunun üzerine Hz.Ali, arabuluculuğa devam etmek istemediğini söyleyerek evine çekildi. Bu sırada isyancılar Osman'ın evinin yakınlarına gelerek Osman'a ya halifelikten ayrılmasını ya da kendilerine komplo hazırlayan Mervanın kendilerine teslim edilmesini istediler. Halifenin her iki teklifi de kabul etmemesi üzerine evini kuşattılar.

Hz.Osman evinin kuşatılmasından Ali, Talha, Zübeyr ve Aişeyi haberdar etti. Hz.Ali isyancıların bizzat yanına gelerek onlara çıkıştı, yaptıkları bu hareketin kfirlere bile yakışmadığını söyleyerek halifeye su gönderdi. Buna ilave olarak oğulları Hz.Hasan ile Hz.Hüseyini ve kölelerini halifeyi korumaları için gönderdi. Bu tedbirler etkisini gösterdi, nitekim isyancılar kapıdan girerek halifeyi öldüremediler ancak komşu evlerin damlarından atlayarak Osmanı öldürmeyi başardılar.

Hz.Ali'nin halifeliği.

Hz.Osmanın öldürülmesinden 5 gün sonra Hz.Ali, halife seçildi ve Medine halkı ona mescitte biat etti. Hz.Talha ve Hz. Zübeyr'in de biat etmesi halk tarafından çok iyi karşılandı. çünkü Hz. Talha ve Hz.Zübeyr, Hz.Alinin haricinde halifeliğin en güçlü adaylarındandı. Diğer şehirlerden temsilciler de Medineye gelerek biatlarını yaptılar ve böylece Müslümanların çoğu Hz.Alinin halifeliğini kabul etmiş oldu.

Halife Hz.Osmanın öldürülmesi ve yerine Hz.Alinin halife seçilmesi ile birlikte Emevi-Haşimi mücadelesi yeniden başladı. Şam Valisi Muaviye, öldürülen akrabası halife Hz.Osman'ın kanını Hz.Ali'den talep ederek onun ölümünden Aliyi sorumlu tuttu

Hz.Ali halife seçildiğinde ilk iş olarak Osman zamanında atanmış olan valileri görevden aldı ve böylece valileri değiştirmede acele etmemesi kendisine tavsiye edilmiş olmasına rağmen bunu dikkate almamış oldu.

Görevden alınan ve çoğu Emevi sülalesinden olan valiler, yeni halifeye tepkilerini gösterdiler. Bunun üzerine Şam Valisi Muaviye isyan bayrağını açtı. Öldürülen halifenin kanlı gömleğini Şam halkını galeyana getirmek için camide teşhir etti.Mısır Valisi görevinden ayrılarak Muaviyenin yanına Şama gitti. Yemen ve Basra valileri, görevlerinden ayrılarak Hz.Osmanın kanını talep etmek üzere Mekkede biraraya gelen Aişe, Talha ve Zübeyre katıldılar.

Muaviye, Cemel Savaşına fiilen katılmadı ancak savaştan önce Aliye karşı ayaklanmaları için Hz.Talha ve Hz.Zübeyr Bin Avvama mektuplar yazmıştı.

Hz.Aişe'nin Hz.Ali ile sorunları.

627 yılında ( Hz.Aişe henüz 15 yaşında iken) Gerdanlık Olayı olarak da bilinen İfk Olayı gerçekleşmişti. Bu olay Hz.Aişe'nin, Hz.Muhammed'i(s.a.s) bir sefer dönüşünde Müslüman bir askerle aldattığı iddiası ortaya atıldı. Hz. Aişe bu sırada Peygamber s.a.s tavsiyelerine uyarak babası Hz.Ebubekirin evine gitti. Allah Resulü(s.a.s) nün bir çok kez evine geri dön isteklerine Hz.Aişe Rabbim beni temizlemedikçe asla geri dönmem diye cevap verdi. Olaylar Hz.Muhammed(s.a.s) in Hz.Aişe'nin masumiyetini destekleyen ayetleri halka bildirmesi ve iddiaları yayanların kırbaçlanması ile sonuçlandı. Bu olay esnasında Hz.Ali'nin, Peygamberimiz Efendimize dedikodular arttı, sana eş mi yok, boşa gitsin tavrı nedeniyle Hz.Aişe ve Hz.Ali'nin arasının açıldığı bir vakıadır.

Hz.Aişe, Hz.Osmana karşı isyan başlayınca hac için Mekkeye gitmişti.Hz.Osman katledilmiş ve ardından içlerinde Hz.Talha ve Hz.Zübeyr Bin Avvamın da olduğu insanlar Hz.Aliye gelerek hilafleti kabul etmesini istemişlerdi. Bu iki kişi önemli sahabelerdendi. Bunların da isteklerinin kendisinin halife olması yolunda olduğunu Hz.Ali görünce teklif edilen halifeliği kabul etti.

Yalnız bu kişilerin bir talebi vardı. Bir an önce Hz.Osmanın katillerinin yakalanıp cezalarının verilmesini istiyorlardı. Hz.Ayşe, Hz. Talha ve Hz. Zübeyr katil gürühunun üzerine yürünmesini ve hepsinin bir anda imha edilmesini talep ediyorlardı. Hz. Alide gerekli araştırmayı yapıp, gerçek katil veya katillerin kimleri olduğunu ortaya çıkarmak ve böylece Adaleti Mahzayı, yani kim suç işlemiş ise, onun gerekli cezayı çekmesini arzuluyor, böylece olaya karışması söz konusu olmayan kişilerin ölümle cezalandırılması gibi bir harekete geçmeyi uygun bulmuyordu. Olayla ilgisi olmayan masum kişilerin kanına girmeyi hakkaniyete aykırı buluyor ve Hz.Osmanın katillerinin gerçek kimliklerin belirlemeye çalışoyordu.

Katilleri yakalamakta yavaş davrandığı gerekçesiyle, Hz.Ayşe, Hz. Talha ve Hz. Zübeyr bin Avvam, Hz.Ali ye karşı tavır aldılar. Hz. Ayşe Hz.Talha ve Hz.Zübeyr'i de yanına aldı ve birlikte Hz.Alinin halifeliğinden memnun olmayanların çoğunlukta olduğunu düşündükleri Basra şehrine gittiler.

Hz.Talha ve Hz.Zübeyr'in Hz.Aişe'ye katılması.

Hz.Talha ve Hz.Zübeyr, Hz. Osman hayatta iken onu eleştirmişler, kendi aile üyelerini İslam Vilayetlerine Vali yapmak ve ailesi üyelerine öncelik vermekle suçlamışlardı.Ayrıca da başlangıçta Hz.Aliye biad etmişler fakat umdukları valilik taleplerine olumlu cevap alamayınca ona karşı tavır almışlardı.

Basra Valisi Abdullah ın Hz.Talha ve Hz.Zübeyrin Mekkeye gidip hac dolayısıyla burada bulunan Hz.Aişeye katılmaları ve Osmanın kanını talep etmek üzere bir araya gelmeleri, Emevioğulları için bulunmaz bir fırsattı.

Bu arada Hz.Ali, kendisine ilk tepki Muaviyeden geldiği için ona karşı savaş hazırlığı yapıyordu. Fakat Hz.Aişe ve diğerlerinin Basraya gittiklerini haber alınca, onların Basraya girmelerine engel olmak için hemen harekete geçti. Fakat geç kalmıştı ve Basralılar Hz.Aişenin yanında yer aldılar.

Kasım 656da meydana gelen Cemel Savaşında Hz.Aişe ordusunun mağlubiyeti ile sonuçlandı. Savaş Hz.Aişenin devesi etrafında cereyan ettiği için Cemel Vakası denmiştir. Bu savaşta Hz.Talha ve Hz. Zübeyr Bin Avvam gibi büyük sahabiler şehit düştüler. Her iki taraftan vefat edenlerin sayısı 20 civarında idi.

Hz.Aişeye bu savaş sonrasında herhangi kötü bir muamelede bulunulmadı ve Hz.Ali tarafından Medeniye gönderildi.