Rusya Ukrayna Savaşın Öncesinde ilk işaretini ve Rusyanın Önemli Bir Hamlesini Rusya-Azerbaycan ilişkisinde görülmektedir.

22 Şubat 2022 tarihinde Moskovada Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Rusya Devlet Başkanı arasında Rusya Federasyonu ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında müttefiklik karşılıklı faaliyet hakkında 43 maddelik Beyanname imzalandı.

Azerbaycan 15 Haziran 2021 tarihinde Türkiye ile müttefiklik ilişkilerini düzenleyen Şuşa Beyannamesinin imzalamıştır.

Azerbaycan Rusya, Azerbaycan Türkiye ile imzaladığı müttefiklik ilişkilerinin düzenleyen bu iki beyanname bazı yönleriyle benzerlik gösterdiği gibi farklı hükümler içermektedir.

Azerbaycan- Rusya antlaşmasının önemli 2 maddesini bilginize sunuyorum.

çünkü Rusya Ukrayna savaşının ve Ukraynaya girileceğinin işaretinin ve Azerbaycanın geleceği ile ilgilidir.

Beyannameye dönersek,

1) İkili ilişkiler her iki tarafın halklarının çıkarlarına tam anlamıyla karşılayacak, bölgesel ve uluslararası güvenliği ve istikrarın temin edilmesi ve güçlendirilmesine ivme kazandırarak keyfiyetçe yeni müttefiklik seviyesine yükseltilecektir.

Diğer bir ifadeyle Bölgesel Uluslararası Güvenlik ve İstikrarın Temin Edilmesi ve Güçlendirilmesi dir.

Kısacası bu hüküm; iki ülkenin taraf olduklarını uluslararası örgütlerde karşılıklı olarak birbirlerinin çıkarlarını savunması anlamına gelmektedir.

Bu durumda;

Azerbaycan uluslararası alanda Rusyanın tutumunu desteklemeye sevk etmektedir.

Rusyayı desteklemesi halinde Azerbaycanın uluslararası sistemde saygınlığını olumsuz etkiler.

*12 Kasım 2021 tarihinde Türk Devletleri Teşkilatı adına alan Türk Konseyi Bağımsız Devletler Topluluğu uluslararası örgüt durumunda iken,

Rusya Türk Devletleri Topluluğunun gelişimini baltalamak için Azerbaycanın taraf olduğu bu beyannameye ilgili madde ekleyerek Azerbaycanın Türk devletler Teşkilatındaki konumunu olumsuz yönde etkileyecektir.

Azerbaycan Rusya Beyannamesinin 1, 2, 3, 5, 6, 7, 11, 12, 13, 18 ve 28. maddeleri önem taşımakta. Moskova Beyannamesi 1,11 ve 18 maddeleri Azerbaycanın çıkarları açısından son derece önemlidir.

Zira; Rusya Karabağ savaşından sonra gerçekleşen yeni durumunu kabullendiğini, Ermenilerin kontrolü altındaki Azerbaycan topraklarından Ermeni saldırganlığı gerçekleşmeyeceğini; Azerbaycanın toprak bütünlüğünü tanıdığını göstermektedir. Ermenilerin Azerbaycana yönelik bir saldırı karşısında Rusya Azerbaycanın yanında yer alacağı gözükmektedir.

2) Rusya- Azerbaycan beyannamesinin 28. Maddesi

Rusya ve Azerbaycan karılıklı hesaplaşmalarda milli valyutalardan (milli para birimi yani manat ile ruble) istifadeye

Yani Azerbaycan Rusya ile ilişkilerinde her türlü ticaret, banka vs. ilişkilerde kullanılacak para birimi manat ile yapacak başka bir para birimi dolar vs. kullanılması belirtilmemiştir.

Rusya ise Azerbaycana kendi para birimi ile ticaret yapacaktır.

27 Şubat 2022 tarihinde Rusya resmi olarak Swiftten çıktı.

Rusya Lideri Putin Ukrayna ile savaşacağını önceden planlamış ki ve Swiftten çıkacağını öngördüğünden her iki ülke kendi para birimini kullanacağını beyannameye madde olarak eklemiştir. Savaşın ilk fişek işareti de denilenebilinir. Akıllı ve planlı bir hamledir. Zira Rusya, Ukrayna savaş sürecinde ABD ve ABnin yapacağı yaptırımları öngörmüştür.

Beyanname ile, Azerbaycan ise ülkesinin toprak bütünlüğünü korumak ve güvence altına almak adımı önemlidir. Ukrayna savaş sonrasında Rusya ile sorun yaşamamak için ve Ermeni saldırısından ülkesini korumak girişim olarakta denilebilinir. Ve Ukrayna savaş öncesinde Rusya ile ilişkilerini de düzeltmiştir.

Rusya içinde önemli olan Azerbaycanın yanında yer almasıdır.

Diğer bir düşüncem ise;

Azerbaycanın Türk Devletler Teşkilatında ve Türkiye ilişkilerinde konumudur.

Azerbaycanın Türk Devletler Teşkilatında konumu zayıflamış olacak ve Türk Devletler Teşkilatındaki üyeler karşısında herhangi bir Türk devlet üyesinin Rusya ile ilişkilerinde olumsuzluk olduğunda o Türk devletine karşı Azerbaycan Rusya yanında yer alacağıdır.

Türkiyenin Rusya-Ukrayna savaşında tavrına bakarsak,

Ukrayna savaşında Türkiye sessizliğini korumaktadır. Türkiye haklı olarak NATO, ABD ve AB yönelik eleştirilerini sürdürmektedir. Bu izlenen siyasetin Türkiyenin çıkarları açısından doğru bir yaklaşımdır. Zira bugünlerde NATO, AB ve ABD bile sessiz kalmaktadır. Sadece yaptırımlarla ilgili açıklamalar gündem de.

Savaşın uzamaması Türkiyenin yararınadır. (Bunu derken savaşa karşı olduğumu ifade edeyim) anlatmak istediğim farklı konulardır.

Savaşın uzaması durumunda Türkiye, NATO ABD AB ve RUSYA dörtgeninde sorun yaşamamız kaçınılmazdır.

Yurtta sulh Cihanda sulh ilkemize sarılmalıyız.

28.Şubat.2022/ANKARA

Av. Mesut DEĞER

22. Dönem Diyarbakır Milletvekili

Araştırmacı -Yazar