Beşerin selmet, adalet ve sulh-i umumsini mahveden o dehşetli vahşiyane kanun-u esas, şimdi bizim bu bçare memleketimize girmek istiyor. Garazkrne ve andne particilik gibi bazı cereyanları aşılamağa başlaması gibi bir ihtilaf görülüyor. O kanun-u esas de budur:

Bir taifeden, bir cereyandan, bir aşiretten bir ferdin hatasıyla o taifenin, o cereyanın, o aşiretin bütün ferdleri mahkm ve düşman ve mesul tevehhüm ediliyor. Bir hata, binler hata hükmüne geçiriliyor. İttifak ve ittihadın temel taşı olan kardeşlik ve vatandaşlık, muhabbet ve uhuvveti zir ü zeber ediyor. Evet birbirine karşı gelen muannid ve murız kuvvetler, kuvvetsiz oluyorlar. Bu kuvvetsizlikle zaiflendiği için millete ve memlekete ve vatana dilne hizmete muvaffak olunamadığından madd ve mnev bir nevi rüşvet vermeğe mecbur oluyorlar ki dinsizleri kendilerine taraftar yapmak için o gaddar, engizisyonne ve bedeviyne ve vahşiyne bu mezkr kanun-u esasye karşı ayn-ı adalet olan bu semav ve kuds nass-ı katsiyle Kurnın bir kanun-u esassi muhabbet ve uhuvvet-i hakikiyeyi temin eden ve bu millet-i İslmiyeyi ve memleketi büyük tehlikeden kurtaran bu kanun-u esas ki Birisinin hatasiyle başkası mesul olamaz. Kardeşi de olsa, aşireti ve taifesi de olsa, partisi de olsa o cinayete şerik sayılmaz. Olsa olsa o cinayete bir nevi tarafgirlikle yalnız mnev günahkr olup hirette mesul olur; dünyada değil. Eğer bu kanun-u esas çabuk düstr-u esas yapılmazsa hayat-ı içtimaiye-i beşeriyle iki harb-i umumnin gösterdiği tahribatın emsaliyle esfel-i sfiln olan o vahş irticaa düşecek.

İşte Kurnın bu gibi kuds kanun-u esassine irtica namını veren bedbahtlar, vahşet ve bedevliğin dehşetli bir kanun-u esassi olarak kabul ettikleri şimdiki öylelerinin siyasetinin bir nokta-i istinadı şudur ki: Cemaatin selmeti için ferd feda edilir. Vatanın selmeti için eşhasın hukuku nazara alınmaz. Devletin siyasetinin selmeti için cüz zulümler nazara alınmaz diye bir tek cni yüzünden bir köyü mahvetmekle bin msumun hakkını nazara almaz. Bir adamın yaralanması ile binler msumu sıkıntıya verdirir. Ve ikiyüz adamı kurşuna dizilmesini o bahane ile nazara almaz.Birinci Harb-i Umumde üç bin adamın cniyne siyaset hatalarıyla otuz milyon bçare nev-i beşer aynı harpte mahvedildiği gibi, binler misaller var.

Devam edecek