104. Bçare hakikatler, kıymetsiz ellerde kıymetsiz olur.

105. Küremiz hayvana benziyor, sr-ı hayat gösteriyor. Acaba yumurta kadar küçülse, bir nevi hayvan olmayacak mıdır? Veya bir mikrop küremiz kadar büyüse, ona benzemeyecek midir? Hayatı varsa, ruhu da vardır. lem, insan kadar küçülse, yıldızları zerrat ve cevhir-i ferdiye hükmüne geçse, o da bir hayvan-ı zşuur olmayacak mıdır? Allahın böyle çok hayvanları var.

106. Şeriat ikidir.

Birincisi: lem-i asgar olan insanın efl ve ahvlini tanzim eden ve sıfat-ı kelmdan gelen bildiğimiz şeriattır.

İkincisi: İnsan-ı ekber olan lemin harekt ve sekentını tanzim eden, sıfat-ı iradeden gelen şeriat-ı kübr-yı fıtriyedir ki, bazan yanlış olarak tabiat tesmiye edilir. Melike bir ümmet-i azmedir ki, sıfat-ı iradeden gelen ve şeriat-ı fıtriye denilen evmir-i tekviniyesinin hamelesi ve mümessili ve mütemessilleridirler.

107. Hurdebin bir hayvanın hasseleri insanın hasseleriyle muvazene edildiğinde, acip bir sır görürsün: İnsan, içinde Ysin Sresi yazılmış bir Ysin sreti (يٰسٓ) gibidir.

108. Maddiyyunluk mnev tundur ki, beşere şu müthiş sıtmayı tutturdu, gazab-ı İlhye çarptırdı. Telkin ve tenkit kbiliyeti tevessü ettikçe, o tun da tevessü eder.

109. En bedbaht, en muztarip, en sıkıntılı, işsiz adamdır. Zira, atlet ademin biraderzadesidir. Say, vücudun hayatı ve hayatın yakazasıdır.

110. Ribnın kap ve kapıları olan bankaların nefi, beşerin fenası olan gvurlara ve onların en zlimlerine ve bunların en sefihlerinedir. lem-i İslma zarar-ı mutlaktır; mutlak beşerin refahı nazara alınmaz. Zira gvur harb ve mütecaviz ise, hürmetsiz ve ismetsizdir.

111. Cumada hutbe, zaruriyat ve müsellemtı tezkirdir; nazariytı talim değildir. İbare-i Arabiye daha ulv ihtar eder. Hadis ile yet muvazene edilse görünür ki, beşerin en beliği dahi, yetin belgatine yetişemez, ona benzemez.

Said Nurs

Hutbe-i Şmiyenin İkinci Zeylinin İkinci Kısmı

Sre-i İhlsın bir remzi

De ki, O... Itlak ile tayini, tevhid-i şuhuda işarettir.

Yani: Hakikat nazarıyla bakıldığında şahit olunan herşey Ondandır ve ancak Ona dellet eder.

Allah birdir. Tevhid-i ulhiyete tasrihtir.

Yani: Asla Ondan başka mbud yoktur.

Allah Sameddir (Yani herşey Ona muhtaçtır, O ise hiçbirşeye muhtaç değildir.)

Tevhid-i rububiyete remizdir.

Yani: Asla Ondan başka Hlık ve Rab yoktur.

Ve tevhid-i ceberuta telvihtir.

Yani: Asla Ondan başka Kayym ve Ganiy-yi Mutlak yoktur.

Doğurmamıştır. Tevhid-i celle telmihtir. Şirkin envaını reddeder. Yani tegayyür veya tecezz veya tenasül eden, ilh olamaz. Ukl-ü aşere veya melike veya İs veya Üzeyrin velediyetini dv eden şirkleri reddeder.

Doğmamıştır.

İspat-ı ezeliyet ile tevhiddir. Esbabperest, nücumperest, sanemperest, tabiatperestin şirkini reddeder. Yani hdis veya bir asıldan münfasıl veya bir maddeden mütevellid olan ilh olamaz.

Hiçbirşey Onun dengi değildir.

Cmi bir tevhiddir. Yani, ztında, sıfatında, eflinde naziri, şeriki, şebihi yoktur.

Onun hiçbir benzeri yoktur. O herşeyi hakkıyla işiten, herşeyi hakkıyla görendir. Şr Sresi, 42:11.

Şu sre, bütün env-ı şirki reddeder. Ve yedi meratib-i tevhidi tazammun eden altı cümlesi mütenaticedir. Her biri ötekinin hem neticesi, hem burhanıdır.

Muvahhid-i ekber ve tevhidin burhan-ı muazzamı olan kinat, değil yalnız erkn ve zsı, belki bütün hüceyratı, belki bütün zerratı birer lisn-ı zkir-i tevhid olarak bu büyük burhanın sad-yı bülendine iştirak ederek, hep birden L ilhe illallah diye mevlev-vari zikrediyorlar.

Tevhidin burhan-ı ntıkı olan Kurnın sinesine kulağını yapıştırırsan işiteceksin ki, kalbinde derinden derine, gayet ulv, nihayet derecede cidd, gayet samim, nihayet derecede mnis ve mukn ve burhan ile mücehhez bir sad-yı semv işiteceksin ki, Allah Tel ki, Ondan başka hiçbir ilh yoktur. Bakara Sresi, 2:255.

Evet, şu burhan-ı münevverin altı ciheti de şeffaftır. Üstünde sikke-i icz, içinde nur-u hidayet, altında mantık ve delil, sağında aklı istintak, solunda vicdanı istişhad, önünde hayır, hedefinde saadet-i dareyn, nokta-i istinadı vahy-i mahzdır. Vehmin ne haddi var, girebilsin?

DEVAM EDECEK