HABER MERKEZ
Doal afet, salgn hastalk, çatma, sava ve göç gibi krizler nedeniyle dünyada her gün yaklak 10 bin çocuk anne veya babasn kaybederken, kaytl yetim ve öksüz says 140 milyonu at.
1 Haziran Dünya Ebeveynler Günü dolaysyla Birlemi Milletler çocuklara Yardm Fonu (UNICEF), Uluslararas çalma Örgütü (ILO), Avrupa Birlii, Küresel Müslüman Yardm Kuruluu (MGR), HH gibi uluslararas kurumlar ve STKlerin hazrlad raporlardan derlenen bilgilere göre, halihazrda ebeveyn korumasndan ayr kalan yüz binlerce çocuun can güvenlii, beslenme, barnma, eitim ve psikolojik ihtiyaçlarnn karlanmas için acil yardma ihtiyac var.
UNICEF verilerine göre, dünyada her gün 10 bine yakn çocuk öksüz veya yetim kalyor, toplam öksüz ve yetim çocuk says ise yaklak 140 milyon. Ancak istatistiklere yansmayan çocuk saysnn çok daha fazla olduu tahmin ediliyor.
Raporda, yaklak 7,7 milyar olduu tahmin edilen dünya nüfusunun 2,2 milyarn oluturan çocuklarn çeitli nedenlerle korunmasz kald belirtildi.
HH nsani ve Sosyal Aratrmalar Merkezinin (NSAMER) 2020 Yetim Raporuna göre ise dünyada günde 10 bin çocuk yoksulluk ve açlk benzeri nedenlerle hayatn kaybediyor. Ölümlerin büyük bölümünü yetim ve kimsesiz çocuklar oluturuyor.
Yetimlie yol açan en yaygn sebeplerden birinin doal afetler olduu kaydedilen raporda, son 20 ylda yaanan doal afetlerde 750 bin kiinin hayatn kaybettii, yüz binlerce çocuun da yetim veya korumasz kald vurguland.
Ayn raporda, sadece 2018 ylnda yaanan sava ve çatmalarda 100 bine yakn kiinin yaamn yitirdii, on binlerce çocuun kimsesiz kald ve bu kayplarn yüzde 80inin Müslüman ülkelerde yaand aktarld.
Raporda ayrca Suriyedeki iç sava sebebiyle 18 ya alt 9 milyon 200 bin çocuun yardma muhtaç hale geldii, 1 milyona yakn çocuun ise yetim kald ifade edildi.
Küresel Müslüman Yardm Kuruluunun (MGR) Yetimlerimiz adl raporuna göre ise dünyann çeitli bölgelerinde doum kayd hiç tutulmam veya ebeveyni öldüünde bir akrabas sahip çkt için yetim olarak belirtilmemi çok sayda yetim bulunuyor.
Görünmeyen çocuklar olarak adlandrlan bu durumdaki yetimler de eklendiinde dünyadaki gerçek yetim saysnn 400 milyonu bulaca tahmin ediliyor.
- Afrikann HIV yetimleri
Uluslararas Salk Yönetim Birimleri Örgütünün (MSH) aratrmasna göre, Afrika ktasndaki Nijerya 17,5 milyon yardma muhtaç yetim saysyla öne çkyor. Ülkede 2,5 milyon çocuk HIV nedeniyle yetim kald.
6 milyon yetimin hayata tutunmaya çalt Etiyopyada ise 14 ya alt çocuklarn yüzde 44ünün yetim kalmasna HIV salgnnn neden olduu belirtiliyor. Ugandada 2,9 milyon, Sierra Leonede 310 bin, Kenyada 1 milyon çocuk bu hastalk yüzünden ebeveynini kaybetti. Dünya genelinde HIV virüsü yüzünden yetim kalan çocuk says 13 milyonu at.
- Suç örgütlerinin hedefinde
Yetim saysn artran sebeplerin banda sava ve iç çatmalar geliyor. Bu durumun neden olduu kitlesel göç aknlaryla refakatsiz olarak yer deitiren çocuklar, çeitli suç örgütlerinin tuzana düürülüyor.
çocuklar bekleyen tehlikeler arasnda, ar içilik, çocuk askerlik, organ ve fuhu mafyas ön srada yer alyor. UNICEFe göre, günümüzde 30dan fazla ülkede yaklak 300 bin çocuk asker savatrlyor.
Uluslararas çalma Örgütünün (ILO) çocuk çiler raporuna göre de dünya genelinde 5-17 ya aras en az 218 milyon çocuk içi var ve bunlarn en az 73 milyonu tehlikeli ilerde çaltrlyor.
Mülteci yetim veya refakatsiz çocuklar her türlü istismar, horlanma, kültürel ayrmcla urama gibi tehditlerle kar karya kalyor. Bu çocuklarn sndklar ülkede uradklar asimilasyon politikalar da ayr bir risk oluturuyor.
Dünyada son 10 ylda yaanan çatmalarda 2 milyondan fazla çocuk öldü, 1 milyondan fazlas yetim kald, 6 milyondan fazla çocuk da ar yaralanarak hayatnn kalan ksmna engelli olarak devam etmek zorunda kald.
20. yüzylda yaanan iki dünya savanda sava yetimi olarak anlan çocuklar günümüzde de özellikle Afganistan, Suriye, Pakistan, Afrika ve Orta Dou ülkelerinden kaçarak baka ülkelere refakatsiz olarak gidiyor. Göçmen çocuklar, farkl gruplar tarafndan yasa d amaçlar için kullanlyor.
63 bin mülteci çocuu
Avrupa Birlii Polis Tekilat (EUROPOL) 2016 ylnda çou Suriye ve Afganistandan olan 63 bin mülteci çocuun Avrupaya geldiini ve bunlardan 10 bin kadarnn Avrupada kaybolduunu duyurdu.
Kayp çocuklar konusunda 26 ülkede faaliyet gösteren Belçika merkezli sivil toplum kuruluu olan Avrupada Kayp çocuklar (Missing Children in Europe) tekilatnn verilerine göre ise 2014-2017 yllar arasnda ktada kaybolan mülteci çocuk says 30 bine ulat.
Avrupada Kayp çocuklar adl sivil toplum kuruluu verilerine göre de 2 Eylül 2020 itibaryla son 5 ylda 200 bin refakatsiz çocuk özellikle Afganistan, Suriye ve Eritreden Avrupaya geldi. Bu çocuklardan 700ü Avrupaya giderken yolda hayatn kaybetti.
2019-2021 yllarnda ise 18 bin 291 çocuk kayboldu. Bu saylarn yaplan ihbarlar üzerine tutulan kaytlara dayand göz önüne alndnda ihbar edilmeyen ve kaytlara geçmeyen çok sayda mülteci çocuun bulunduu düünülüyor.
Haklarnda kayp raporu tutulan refakatsiz mülteci çocuklarn yasa d örgüt veya kiilerin faaliyetlerinde kullanld yönünde çok sayda vaka kaytlara geçti. Kayp çocuklarn bir ksmnn organ mafyasnn eline dütüü, bir ksmnn da fuhu sektöründe zorla çaltrld rapor ediliyor.
Yetim ve Öksüz çocuklar
Yetim ve öksüz çocuklarn maruz kald ayrmclk, zorla çaltrlma ve yaadklar insan haklar ihlallerine örnek Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin (AHM) 2005teki bir kararnda gözler önüne seriliyor.
AHMnin, Togodan getirilerek Fransz bir aileye çocuk bakcs olarak verilen 14 yandaki Henriette Akofa Siliadinnin, küçük yata çocuk bakcs olarak çaltrlmas, dar çkmasna izin verilmemesi, yer yatanda yatrlmas ve karn tokluuna çaltrlmasn insan haklar ihlali olarak kabul ettiine yönelik karar bulunuyor.
Kz çocuunun salverilmesi sonras balayan hukuki sürecin ardndan aileden çocua daha önceden verilmeyen ücretin tahsis edilmesi saland ancak ilgili aile hakknda Fransz mahkemelerince hiçbir ilem balatlmad.
AHM, dönemin yürürlükte olan Fransz yasalarnda, bir ahsn ev hizmetinde esaret altnda çaltrlmas veya ahsa kölelik yaptrlmasn yasaklayan herhangi bir hükmün olmadn tespit etmiti.
Olayn ardndan Fransa yeni bir düzenlemeyle esaret, zorla çaltrma ve kölelik gibi yöntemleri kendi iç hukukunda suç saymaya balad. Fransa, insan ticaretini 2007 ylnda suç sayarak 2008de Avrupa Konseyinin nsan Ticaretine Kar Eylem Sözlemesini kabul etti.
Masum saldrganlar
Özyein Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletleraras Özel Hukuk Ana Bilim Dal Bakan Prof. Dr. Nuray Eki, refakatsiz çocuklara ilikin mülteci çocuklarn kimi zaman ülkelerinde kimi zaman terör örgütleri tarafndan baka ülkelere götürülerek buralarda eylemlerde kullanldn belirtti.
Prof. Dr. Eki, Masum saldrganlar olarak da adlandrlan çocuk askerler silahl gruplarda yemek piirmek, bilgi iletmek, ajanlk yapmak, bomba yapmak, mayn döemek bata olmak üzere birçok görevi yerine getirmekte; kimi durumlarda canl bomba hatta seks kölesi olarak da kullanlmakta; tahayyül dahi edilemeyen vahetlere itirak ve tanklk etmektedirler. deerlendirmesinde bulundu.
BM verilerine göre Mozambik, Kongo, Myanmar, Somali, Sierra Lione, Hindistan, Nijerya, Pakistan, Afganistan, Filipinler, Tayland, Güney Sudan, Surinam, Orta Afrika ve Liberyann en fazla çocuk asker kullanan ülkeler arasnda yer alyor.
Uluslararas raporlara yansyan verilere göre, BM çocuk Haklar Sözlemesini onaylayan bu ülkeler özellikle refakatsiz mülteci çocuklar hedef haline getiriyor.
Eki, Snraan terör örgütleri, teknolojinin de desteiyle propagandalarn çok sayda ülkeye yayabiliyor. Bu örgütler, özellikle sava, çatma ve kaos nedeniyle ailesinden veya ülkesinden ayr dümü çocuklar üzerinde çok ciddi bask kuruyor. ifadelerini kulland.