Ergani ilçesine bal krsal Sesverenpnar Mahallesinde birinci derece arkeolojik sit alan olarak tescillenen Hilar Maaralar ve 500 metre kuzeyindeki çayönü yerlekesi, uygarlk tarihi açsndan önemli bir yere sahip. 1964 ylnda balayan kaz çalmalarnda elde edilen milattan önce 7500 ila 5500 yllar arasndaki döneme ait kalnt ve buluntularla bölgenin ilk buday, nohut, mercimek gibi ürünlerin ekildii, koyun ve keçilerin de evcilletirilerek avclktan yerleik hayata geçildii yer olduu ortaya çkt.
DÜNYA UYGARLIK TARHNE IIK TUTUYOR
Kaz çalmalarnda, Cilal Ta Devrine ait önemli bulgular, kemikten yaplan kak ve çatal görevi gören aletler ile kaya mezarlar ve kabartmalar gün yüzüne çkt. Bölgede göçebelikten köy yaantsna, avclktan tarmsal üretime geçilerek yerleik köy yaantsnn ilk temellerinin atld belirlendi. Neolotik Devrim olarak bilinen bölge yerleik tarma dayal bu yaam biçimi, beslenme ekonomisi, insan-doal çevre ilikileri ve kültür tarihiyle birçok ilki içinde barndrrken, dünya uygarlk tarihine k tuttuu bildirildi.