Diyarbakrn merkez Yeniehir ilçesi ehitlik semtinde bulunan Gökda Apartmannn kolonlarnn patlamasnn ardndan kendiliinden yklmas, yaplarn salaml ve denetimleri hakkndaki endieleri yeniden gündeme getirdi.
Deprem fay hattnn çevresinden geçmesi nedeniyle ikinci derece deprem bölgesi olduu bilinmesine ramen Diyarbakrda yaplarda salamln olmay, az iddetli bir depremde oluabilecek faciay tahmin bile edilemez. Bölgede çatmalar nedeniyle köylerin boaltlmasnn ardndan göçlerin olduu dönemde ve sonrasnda yaplan yaplarn birçou, yap denetiminin olmamas nedeniyle yklma tehlikesiyle kar karya bulunuyor.
Türkiye yakn tarihinde iki büyük facia olan Diyarbakrdaki Hicret Apartman ile Konyadaki Zümrüt Apartmannn kendiliinden yklmas sonucu aralarnda bebeklerin bulunduu 178 kii hayatn kaybetmi, 100e yakn kii de yaralanmt. Yklan bu iki binada da yapy ina eden müteahhitlerin malzemeden çald ortaya çkmt.
EHTLKTEK BNALARIN HAL
Kendiliinden yklan apartmanlarn biri de 2 Austos çaramba günü ehitlik semtinde bulunan Gökda Apartman oldu. Gökda Apartman, yklmadan bir gün önce kolonlarnn patlamas sonucu tahliye edilmiti. Kentte yklan ve yklma tehlikesi bulunan yaplarla ilgili incelememelerde bulunan Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. dris Bedirhanolu, Gökda Apartmannda yapm olduu incelemeleri anlatt.
ehirde yklma tehlikesi bulunan yaplarn çok olduunu ifade eden Bedirhanolu, bunlarn güçlendirilmesi ya da yeniden ina edilmesi gerektiini belirterek, bunun tevik edilmesi için devletin öncülük etmesini istedi. Yaplardaki tehlikenin kendini gösterdiini dile getiren Bedirhanolu, bütün yaplarn incelenmesi gerektiin söyledi.
YIGINTI HALNDE BNA NAASI
ehitlik semtinde yklan binann inceleme heyetinde bulunan Bedirhanolu, Yap tamamyla ynt haline geldii için çok inceleyemedik ama unu gördük: Birkaç katl bir bina. Binada hem yma unsurlar var, hem de betonarme karkas unsurlar var. Bina kark düzende kuatlm. 40 yllk bir bina. Yma binalar çok katl yaplmamal. Diyarbakr için 2 kattan fazla yma yapmamak gerekir. dedi.
TEDBR ALINMASI GEREKYOR
Yklan Gökda Apartmannn etrafnda da ayn türden binalarn olduunu dile getiren Bedirhanolu, öyle dedi Zaten bizim yap kültürümüz geleneksel hale gelmi. Bir bina yapld zaman dier binalar da ona benzer yaplyor. Geleneksel yaplama tarzmz var. Dolaysyla muhtemelen bu tipten binalar için tedbir alnmas gerekir. Son dönemlerde eski yaplarn zemin katnda bulunan dairelerin mühendislik hesab yaplmadan i yerine dönütürüldüünü belirten Bedirhanolu, naat Mühendisleri Odas, binlerce ykm tehlikesi olan yapnn olduunu açklamt. Özellikle Yeniehir ilçemizde bu tür uygulamalar çok var ve bunlar mühendislik hizmeti görmeden yaplyor maalesef. Bu tür yaplarda, eski yaplarda küçük bir duvar ykmanz bile binann yklmasna sebep olabilir. Bunun ciddi analizler, mühendislik hesaplamalar yapldktan sonra yaplmas gerekiyor. Yoksa bu tür ykmlar daha çok görebiliriz. ifadelerini kulland.
BNALARIN ALT KATLARI
Bir yapnn ykm tehlikesi bulunup bulunmadnn bir mühendis tarafndan belirleneceini ifade eden Bedirhanolu, Eer mühendislik hizmeti görmü olsa muhtemelen böyle bir durum ortaya çkmayacak. Dediimiz gibi, ticari kefeler, dükknlar yaplyor. Bunlar da mühendislik hizmeti görmedii için yanl uygulamalar yaplyor. eklinde konutu.
EV ALIRKEN DKKAT EDN
Ev alrken dikkat edilmesi gereken hususlarla ilgili Bedirhanolu, unlar söyledi: Yeni bir binadan ev alyorsanz o binada en temel unsurlardan biri beton ve kolon kirileridir. Vatanda bakacak ki binada perde beton var m, betona perde yaplm m? Özellikle yüksek katl bina ise binada kaç tane perde beton var? Bunu insann tespit etmesi binaya zarar vermeden mümkün. Ondan sonra kolon ebatlar büyük mü, yani siz bir odaya girdiinizde kolon kiri görebiliyor musunuz? Ya da çok küçük yaplm duvar içine saklanm olabilir, bu tür durumlar çok uygun deil. Kolon kirileri görmek gerekiyor. Bu tür detaylar varsa bu binann kabaca salam olduunu söyleyebiliriz.
DYARBAKIRDAK YAPILAR
Bütün yaplarn incelenmesi gerekiyor. diyen Bedirhanolu, Diyarbakrda yaplardaki tehlikenin kendisini gösterdiini sözlerine ekleyerek, Diyarbakr bize ipuçlar, uyarlar, ikazlar veriyor. Yani artk tehlike geliyor, kendini gösteriyor bize. Binalarn kendi kendine yklmas bir ans eseri, bu binalar insanlar boaldktan sonra yklyor, umarm insanlar içindeyken bir ykm olmadan tedbir alnmas Tedbire de çok kötü binalardan balanmal. Bunlar her an ani bir ekilde yklabilir. Daha sonra dier binalarda insanlarn kendi kendilerinin, binalarn güçlendirmesi tevik edilmelidir. Binalar önce inceleyecekler daha sonra bu binay güçlendirecekler ya da ykacaklar. Bu konuda çevre ve ehircilik l Müdürlüünün çalmalarn younlatrmas, artrmas gerekiyor. eklinde konutu.
BNA SAKNLER TEPKLLER
Oturduklar yaplar ykm tehlikesi geçiren ve yklan, bu nedenle yaknlarn kaybeden madurlar ise yap denetimlerinin laykyla yaplmas durumunda bu tür ykm ve ykm tehlikesi bulunan yaplarla karlalmayacan söylediler. Oturduklar yaplarn yklmasnn ardndan kimsenin kendilerine yardm etmediini belirten madurlar, ihmallerin ykm getirdiini ifade ettiler.
RAPORA RAMEN BELEDYE YIKMADI
Yeniehir ilçesi ehitlik Mahallesinde önce kolonlar patlayan daha sonra kendiliinden yklan Gökda Apartman sakinlerinden Mauk Ylmaz, apartmanlarnn yklmas gerektii yönündeki rapora ramen belediyenin binay ykmadn ileri sürdü. Ylmaz, unlar söyledi: çatlaklklarn olumasnn ardndan Yeniehir Belediyesine gittik. Bakanla ve belediyenin imar müdürüyle görütük. Dicle Üniversitesinden gelip baktlar ve ykm karar aldlar. Bu binada oturulamaz. diye rapor hazrlannca biz de çktk, kiraya gittik. ki sene aradan geçti, binay da ykmadlar. Ykmaynca bina sahipsiz kald. Mecburen evimize geri geldik. Belediye gelip Ykm karar alnm, bu binada neden oturuyorsunuz? demedi. Benim bildiim bizi evden çkarmas lazmd. çkarmad, oturduk bugüne kadar. Kaç defa gittik, Gelin ykn, ykarsanz biz mecburen oturmayacaz. dedik.
LERN YAPSAYDILAR BÖYLE OLMAZDI
Ylmaz, Son katn fincan yere dütü, o binann yklacan fark ettik. Ondan sonra hepimiz aa inerek, binay terk ettik. Bir gece sonra da bina kendi kendine ykld. Yaadmz maduriyet ortada, eyamz daha enkaz altnda. Burada 40 kii yayordu. 3 sefer kaymakamla görümeye gittik, güzel konutu. Tamam, yaparz, hallolur. dedi. Ama görünürde bir ey yok. Öyle olmamaldr, herkes kendi görevini yapmaldr. Yapmas da lazm, sonuçta bizim gözümüz onlardadr. Kime gidelim? Bir valiye çkmadk. Kesin onun da haberi vardr. El atmadlar, zaten eya yardm yapmadlar. Göçük altnda birkaç parça eyamz kald, onlar versinler. Bizim yaknmzda Hicret Apartman vard, 1983 ylnda ykld. Birçok insan öldü. Bunun hesabn kim verecek. Biz de bir geceyle ölümü atlattk. Biz de içinde ölebilirdik. lerini iyi yapsalar böyle bir ey olmaz. Malzemeden çalmasnlar. O kadar çok sorun var ki neyi söyleyeceksin ki? dedi.
5 çOCUUNU ENKAZDA KAYBETT
3 Ocak 1983 ylnda Hicret Apartmannn kendiliinden yklmas sonucu yan binada 5 çocuu ölen Sadk Keser (70) de bata binay yapan müteahhit olmak üzere dönemin belediye bakanndan davac olduunu söyledi. Müteahhitlerin yap inasnda o dönemde malzemeden çaldn, görevli mühendislerin de rüvet aldn iddia eden Keser, ayn eylerin halen yapldn savundu.
3 Nisan 2014 tarihinde Kayapnar ilçesi Diclekent Bulvarnda bulunan ve kolonlar patlayan çada 1 Apartmannn madurlarndan Mehmet Bozda ise apartmanlarnn kolonlarn güçlendirdiklerini ve 2 yl kirada kalp, türlü türlü maduriyetler yaadklarn söyledi. (LKHA)