Birlemi Milletler (BM) Genel Kurulunun 18 Aralk 1992 tarihli ve 47/135 sayl kararna göre BM Ulusal veya Etnik, Dinsel ve Dilsel Aznlklara Mensup Kiilerin Haklarna Dair Bildiri, anadilde eitimin bir hak olduu ve devletlere, eitimde frsat eitlii ve toplumsal eitlik bakmndan salanmas sorumluluu yüklüyor.
TÜRKYE çEKNCEY KALDIRMADI
Türkiyenin, BM bildirisini kabul etmesine ramen anadil ile ilgili baz maddelere koyduu çekinceleri bugüne kadar kaldrmad gibi Anayasann 42nci maddesinin son fkrasnda yer alan Türkçeden baka hiçbir dil, eitim ve öretim kurumlarnda Türk vatandalarna ana dilleri olarak okutulamaz ve öretilemez düzenlemesinde de bir deiiklik yapmad.
Türkiyede anadil tartmas ve eitimde anadil politikalar, ülkenin ikinci youn konuulan dili olan Kürtçe üzerinden güvenlik ekseninde tartlyor.
KÜRTçE KONUUN
Mezopotamya Dil ve Kültür Aratrma Dernei (MED-DER) öretmenlerinden Ali Haran, bir çocuun dünyaya geldiinde düünme biçiminin, çalmalarnn, gülmesinin dolaysyla her eyin dille gelitiine dikkat çekti. Bütün kodlarn çocuklar üzerinde toplandn ve çocuun o ekilde büyüdüünü belirten Haran, Evlerinde anadilleriyle konuan çocuklarn, kurumlara gittiklerinde farkl dille karlamas onlarda travma yaratyor iddiasnda bulundu.
Kürtçenin dijital ortamda, kitaplarda büyük aama kaydetmesine ramen yeni neslin Kürtçe konumadna deinen Haran, ailelerin dile önem vermemesine tepki gösterdi. Haran, unlar söyledi: Ebeveynlerden Kürtçe örenemeyen çocuklar, daha sonra zorluk çekiyor. Anne ve babalar çocuklaryla Kürtçe konumuyor, çocuklar Türkçeyle büyüyor. Bu dilin yaamas açsndan kötü bir ey. Bizim anne ve babalara çarm çocuklarnzla Kürtçe konuun.
KÜRTçE DÜNYAYA YAYILDI
Türkiyenin anadil konusundaki sorumluluklarn yerine getirmemesine tepki gösteren Haran, Bunun üstüne Kürtçenin bitmesi ve her yerden çkartlmas için elinden geleni yapyor. lerletmesi yerine Kürtçeyi kirli bir eymi, geri kalm insanlk gibi gösteriyor. Kurum, kurulularda ve üniversitelerde Kürtçe olmasn istemiyor, dijital ortamlarda bile yaylmasn engellemeye çalyor. Japonyada Kürtçe ders veriliyordu, Türkiye dersin verilmemesi için bütün diplomasisiyle durumun üstüne gitti. Kürtçenin sokak dili olarak kalmasn istiyor. Ama artk bunun önüne geçemiyorlar. Tüm çabalara ramen Kürtçe dünyaya yayld. Kürtçeyi bitiremezler ifadelerini kulland.
YEN PROJELER VE EM HENE
21 ubat Anadil Gününü yeni plan ve projelerle karlayacaklarn aktaran Haran, 21 ubattan 15 Mays Kürt Dil Bayramna kadar etkinliklerinin aralksz süreceini, bu iki günü birletirdiklerini söyledi. Haran, 21 ubat a kadar 4 Kürtçe TV program, 5 bin tane maske yapacaklarn ve maskelerin üzerinde dilin önemini belirtecek, Kürtçe yasak olan bir takm harflerin yer alacan kaydetti. Bu etkinliklerin yannda Twitterda #Emhene hashtagi kampanyas balatacaklarn sözlerine ekleyen Haran, Bu hashtag Türkiye snrlarn aacak ve Avrupaya, Amerikaya kadar dalacak, çok etkili bir tag olacak. Bugün ngiltere sokanda dolaan insanlarn da Kürtlerden haberi var artk. Önceden böyle deildi. Ve bu yüzden biz bir tane daha tag açmay düündük, Kürtlere sempatisi olanlara karlk ngilizce tag açalm dedik. 10 tane de Kürtçe Folklorik kitap üzerine çalyoruz, 6 tanesi yazld. Dijital ortamda da Kürtçenin yaylmas için sesli Kürtçe kitaplar hazrlyoruz. Online ders videolar da çekiyoruz. Kürtçe ve Dimilk olarak, 20 tane video çektik, bittiinde Youtube kanalmzda yaynlayacaz. Bunun sonucunda eksikliklerimizi de göreceiz ve daha iyi yapmak için uraacaz.
ONLNE KAYIT
Haran, online Kürtçe derslerinin artk Diyarbakr dna çktna dikkat çekerek, ilginin çok olduunu ve yeni kaytlarda iki günde 150 kayt aldklarn kaydetti. Haran, pandemiden kaynakl henüz yüz yüze eitime geçemeyeceklerini belirterek, herkesi online kayt yapmaya ve dili yaatmaya davet etti.
KÜRTçEDE ERLLK YOK
Dernein öretmenlerinden Nitiman Gül ise Kürtçe üzerinde her zaman bir bask olmasndan kaynakl bugüne kutlu bir gün olarak bakamadklarn söyledi. Kadn ve dil ilikisine deinen Gül, Kadnlar dilin taydr. Ve her dilin bir mant var. Dilde cinsiyet olmad zaman eril oluyor. Böyle olunca da bütün cümlelerde erkeklikten bahsediliyor diyerek Kürtçede böyle bir durumun söz konusu olmadn ifade etti.