Diyarbakrn çnar ilçesi yaknlarndaki UNESCO Dünya Miras Geçici Listesinde yer alan ve kaz yürütülen Zerzevan Kalesinin 1800 yllk girii gün yüzüne çkarld.
lçeye 13 kilometre uzaktaki Demirölçek Mahallesi yaknlarnda bulunan, Roma mparatorluu döneminde askeri yerleim olarak kullanlan Zerzevan Kalesinde, Kültür ve Turizm Bakanl koordinesinde Valilik, Türkiye Kurumu, Diyarbakr Müzesi, Büyükehir Belediyesi, çnar Kaymakaml, Türkiye Seyahat Acentalar Birlii, Dicle Üniversitesi, Karacada Kalknma Ajans ve Safir Tuzun desteiyle 6 yldr kaz çalmas yürütülüyor.
Yaklak 60 dönümde 12-15 metre yüksekliinde ve 1200 metre uzunluunda sur kalnts, 21 metre yüksekliinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binas, konutlar, tahl ve silah depolar, yer alt ibadethanesi, snak, kaya mezarlar, su kanallar ile 54 su sarnc bulunan Zerzevan Kalesi, yürütülen kazyla tarihe k tutuyor.
Zerzevan Kalesi Kaz Heyeti Bakan Doç. Dr. Aytaç Cokun, kaledeki kazlara 2014te baladklarn ve bölgenin tarihi açsndan önemli verilere ulatklarn söyledi.
Kaledeki çalmalarn bölgedeki turizme önemli katkda bulunduunu aktaran Cokun, bu yl kalenin surlarnda ilk kez kaz çalmalar balattklarn belirtti.
Zerzevan Kalesinin surlarnn 1200 metre uzunlua sahip olduunu bildiren Cokun, yüksekliinin 12 ile 15 metre arasnda deitiini, ayn zamanda gözetleme ve savunma kulelerinin bulunduunu aktard.
Cokun, 19 metresi korunmu 21 metre yüksekliinde kuleler var. Burada youn bir savunma hatt oluturulmu. Roma döneminde özellikle önemli savunma hattn kalede oluturuyor. O yüzden buras Romann snr garnizonudur. Romallar sürekli Sasanilerle sava halindeydi. Bu nedenle surlarn kalnl 2 ile 3 metre arasnda deiiyor. Hem çok yüksek hem de oldukça kaln surlar ina etmiler. Kaledeki sur hattnda çalmalar yürütmeye baladklarn ve surlarn 9 metreye kadar korunduunu gördük. diye konutu.
- Kaledeki savunma mimarisi açsndan önemli bir noktay tespit ettik
Zerzevan Kalesinin ilk kez giriini tespit ettiklerini vurgulayan Cokun, kalenin tek girii ve tek çknn olduu bölgede çalmalara arlk verdiklerini anlatt.
Cokun, öyle devam etti:
Zerzevan Kalesinde her yl yeni bulgulara ulayoruz. Bu yl ilk kez 1800 yllk kalenin giriini bulduk. Kaledeki savunma mimarisi açsndan önemli bir noktay tespit ettik. Kale, bölgenin tarihinin deitirilmesi ve turizmi açsndan çok önemli. Geçen kaleyi 450 bin yerli ve yabanc turist ziyaret etti. Bu yl pandemi süreci olmasayd 1 milyon ziyaretçi bekliyorduk. Buna ramen 8 ayda 100 bin ziyaretçi geldi. Pandemi sürecine ramen önemli bir rakam. Yl sonuna kadar 300 bini bulabilir.
Cokun, kalenin UNESCO Dünya Miras Kalc Listesine girmesi hedefleri dorultusunda çalmalar balattklarn da sözlerine ekledi.
- Zerzevan Kalesi
Askeri yerleim antik yol güzergahnda, 124 metre yükseklikte kayalk tepede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasnda stratejik bir noktada yer alyor.
Yerleim konumu itibaryla bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geni bir alan kontrol altnda tutan, Roma snr garnizonu olan kale, Romallar ve Sasaniler arasnda büyük mücadelelere sahne oldu.
Romann snr garnizonu olan Zerzevan Kalesinin tarihi Asur dönemine (MÖ 882-611) kadar gidiyor. Roma Döneminde MS 3. yüzylda Severuslar Döneminde (MS 198-235) asl askeri yerleim ina edildi ve 639 ylna slam ordularnn fethine kadar kesintisiz kullanld.
Yerleimin surlar ve yaplar Anastasios (MS 491-518) ve Justinianos (MS 527-565) dönemlerinde onarlarak bazlar ise yeniden ina edilerek mevcut haline getirildi.