Avrupa Birlii (AB) üye ülkelerinde on milyonlarca kii, 23-26 Maysta Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri için sandk bana gidecek.
Dünya genelinde Hindistandan sonra en fazla seçmenin katld demokratik seçimler olarak tanmlanan AP seçimleri için halihazrda 374 milyon kii oy kullanma hakkna sahip bulunuyor.
lk kez 1979da düzenlenen AP seçimlerine ilginin, ilkinden bu yana azald görülüyor. 1979da seçimlere katlm oran yüzde 62lerde seyrederken, son AP seçimlerinin yapld 2014te katlm oran yüzde 42de kald.
AP seçimleri nedir?
Her be ylda bir düzenlenen seçimlerle AB vatandalar, ABnin üyeleri seçilerek atanan tek kurumu olan AP için milletvekillerini belirliyor.
AB vatandalarn karar alma mekanizmalarnda temsil etmek ve çkarlarn gözetmekle yükümlü olan AP milletvekilleri, seçimlerde tek bana ya da siyasi bir partiyle balantl olarak adaylklarn koyabiliyor.
Üye ülkelerin ulusal hukuk kurallarna göre düzenlenen seçimlere, Avusturya ve Maltada 16 yan dolduran vatandalar katlabiliyor. Dier 26 ülkede ise seçimlere katlm ya18 olarak belirlenmi durumda. Ulusal hukuk kurallarna göre Belçika, Yunanistan, Bulgaristan, Lüksemburg ve Güney Kbrs Rum Yönetimi (GKRY), AP seçimlerine katlm zorunlu tutuyor.
AP ne yapar?
Birliin yasama organ olan AP, AB Konseyi ile beraber birliin yasalarn kabul ediyor ve bütçesini onaylyor.
Parlamento Genel Kurulu Fransann Strazburg kentinde toplanyor. Her ayn bir haftas Genel Kurul oturumlarna ayrlyor.
APnin sekreteryas ise Lüksemburgda bulunuyor. AP bünyesi ve siyasi gruplarda yaklak 8 bin kii görev alyor.
Hangi siyasi gruplar katlyor?
AP seçimlerine bu yl 8 siyasi grup katlyor. Siyasi gruplar farkl ülkelerden benzer siyasi çizgiye sahip partilerden oluuyor.
Son seçimlerde 221 koltuk kazanarak APdeki en büyük siyasi parti olan Avrupa Halk Partisinin (EPP) liste ba aday Manfred Weber olacak.
Halen AB Komisyonu Bakan Yardmcl görevini yürüten Frans Timmermans, Sosyal Demokratlarn liste ba aday olurken, Avrupa Muhafazakarlar ve Reformistleri (ECR) grubunun liste ba aday da Jan Zahradil olacak.
Belçikada bir dönem babakanlk görevini yürütmü olan Guy Verhofstadt, Avrupa çin Liberal ve Demokrat ttifaknn (ALDE) liste ba aday.
Dier ittifaklar ve partiler ise Avrupa Birleik Solu-skandinav Yeil Solu, Yeiller/Avrupa Özgür Birlii, Özgürlükler Avrupas ve Dorudan Demokrasi (EFDD), Uluslar ve Özgürlükler Avrupas (ENF).
Sandalye dalm nasl düzenleniyor?
AB anlamalarna göre, APdeki sandalye dalm üye ülkenin nüfusuna göre belirleniyor. Örnein, ABnin nüfusu en fazla olan ülkesi Almanyaya 96 sandalye verilirken, düük nüfuslu üye ülkeler Malta, Lüksemburg ve GKRYye 6 sandalye düüyor.
APde halihazrda 751 sandalye bulunuyor. ngilterenin AP seçimlerinden önce birlikten ayrlmas durumunda sandalye says 705e düecek. Eer ngiltere AP seçimleri gerçekletikten sonra ABden ayrlrsa, ngiltereye ait olan 73 sandalye Fransa, talya ve spanyann da aralarnda bulunduu 14 ülke arasnda datlacak.
Aday partilerin APye milletvekili gönderebilmesi için ülkelerindeki oylarn yüzde 5ini almas gerekiyor. Partiler aldklar oy oranyla APde temsil ediliyor. Böylelikle APde büyük ve küçük partilerin temsil edilmesine imkan salanyor. AP milletvekilleri ayda yaklak 12 bin avro kazanyor.
AB Komisyonu Bakan seçimini nasl etkiliyor?
2014te ilk kez Spitzenkandidat olarak adlandrlan süreçle parlamentoda en çok oyu alan siyasi partinin gösterdii aday AB Komisyonu Bakanlna seçilmiti. Benzer bir sürecin bu seçimlerde de uygulanmas bekleniyor.
Almanca kökenli bir kelime olan Spitzenkandidat, AP seçimlerinden sonra oluacak en büyük siyasi grubun, AB Komisyonu bakannn belirlenmesinde en güçlü yetkiye sahip olmas anlamna geliyor.