Avrupa Birliinin (AB), darbeyle iktidara gelen Msr Cumhurbakan Abdulfettah es-Sisinin ev sahipliinde düzenlenen AB-Arap Birlii Zirvesine, savunucusu olduunu iddia ettii insan haklar ve demokrasi gibi deerleri göz ard ederek yüksek düzeyli katlm salamas tartmalara yol açt.
AB-Arap Birlii Zirvesinin özellikle 9 gencin geçen hafta Msrdaki Kahire stinaf Cezaevinde aslarak idam edilmesinin ardndan es-Sisinin ev sahipliinde Kzldeniz sahilindeki arm e-eyh kentinde gerçeklemesi dikkati çekti.
Her frsatta aralarnda Türkiyenin de bulunduu birçok ülkeye demokrasi dersi vermeye çalan ABnin, hem büyük tepki toplayan idamlara kar sessiz kalmas, hem de kendi çkarlar için Msr gibi ülkelerin ciddi demokrasi ihlallerine göz yummas, birliin demokrasi konusundaki çifte standardn bir kez daha göstermi oldu.
- Üst düzey katlm
Msrn turistik kentinde ilk kez düzenlenen AB-Arap Birlii Zirvesine Birlik üyelerinden üst düzey katlm saland.
Zirveye Es-Sisi ile bakanlk yapan AB Konseyi Bakan Donald Tuskun yan sra katlmclar arasnda AB Komisyonu Bakan Jean-Claude Juncker, AB Dileri ve Güvenlik Politikalar Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Almanya Babakan Angela Merkel, ngiltere Babakan Theresa May, talya Babakan Giuseppe Conte, Yunanistan Babakan Aleksis çipras ve Macaristan Babakan Viktor Orban yer ald. Baz AB ülkeleri ise dileri bakan düzeyinde katlm salad.
AB kanadndan üst düzey katlm dikkati çekerken, Arap Birlii ülkelerinin zirveye çekinceli yaklat görüldü. Öyle ki 21 aktif üyenin yer ald Arap Birlii ülkeleri liderlerinin yarsna yakn zirveye katlmad.
Zirve sonrasnda Juncker Cumhurbakan es-Sisiye müteekkiriz ifadesini kullanrken, AB Konseyi Bakan Tusk da basn toplantsnda es-Sisiye misafirperverliinden ötürü özellikle teekkür etti.
- AB için öncelikli konu göç
Zirvenin ana gündem maddeleri güvenlik, iklim deiiklii, ekonomik kalknma, bölgesel gelimeler olarak sralansa da genel kan ABnin özellikle göç alannda çkarlarn korumak için Arap Birlii ülkeleriyle bir araya gelmek istedii yönünde.
stikrarda Yatrm balyla düzenlenen zirvede, AB için öncelikli gündem maddesi olan göç ön plana çkt.
Kta geneline göç akn 2015te patlak veren kriz öncesi düzeylere gerilemi olsa da ABnin ortak bir göçmen politikas belirleyememesi, sorunu darya itmesine yol açyor.
ABye son dönemde göç akn younluklu olarak Libya kaynakl gerçekleiyor. Bu nedenle Brüksel, Msrn Libyadan çkan göçmenleri toplamasn ve Avrupa topraklarna ulamasn engellemesini istiyor.
Msr Cumhurbakan es-Sisinin göçmenlerin Avrupaya geliini engellemesinin ise ABnin ülkenin insan haklar durumuna ilikin sessizliini korumas ve es-Sisinin uluslararas meruiyetini artrmas pahasna gerçekletii düünülüyor.
Tuskun dün zirvenin açl konumasnda göç konusuna yapt vurgu da buna iaret etti. Göçe ilikin kaynak, transit ve hedef ülkeler birlikte çalmal. Ancak bu ekilde göçmenleri tehlikeli yolculuklara iten ve modern kölelii tevik eden insan kaçakçlaryla ba edebiliriz. diyen Tuskun ifadeleri ABnin göçmenleri darda tutmak istediini gösterdi.
- ABnin demokraside çifte standard
ABnin 2013te Msrda ülkenin seçilmi ilk Cumhurbakan Muhammed Mursi ve iktidarnn askeri darbe ile görevden uzaklatrlmasna bandan beri verdii tepki, Birliin demokrasi savunucusu görevine gölge düürüyor.
Darbenin ardndan AB, Msra ilikin hzlca demokratik düzene dönme çarsyla yetindi. ABnin, yeni yönetimin insan haklarna sayg duymasn umduunu dile getirerek darbecilere üstü kapal destek vermesi, Birliin esasen demokratik düzeni çok da önemsemedii eletirilerini beraberinde getirmiti.
Nitekim ABnin darbe sonras Msrla yakn ilikiler yürütmesi ve güçlü ekilde idam cezasna kar çkmasna ramen özellikle geçen hafta idam edilen 9 genç hakknda sessizliini korumas tepki çekmeye devam ediyor.
AB ve üye ülkeler idamlara ilikin hiçbir resmi açklama yapmazken, AA muhabirinin srarl sorularna ramen ngiltere Dileri Bakanl, dam cezasna her koulda ilkesel olarak kar çkmak ngilterenin politikasdr. açklamasn yapt.
Almanya ise idamlar endieyle karladn dile getirerek Msra, idam cezalarn askya almas çarsnda bulundu.
Dier yandan, AB Komisyonu Bakan Juncker, zirvede kendisine yöneltilen diktatörlerle bir araya gelmekten rahatszlk duyuyor musunuz sorusuna sadece evet diyerek konuyu geçitirirken, AB Dileri ve Güvenlik Politikalar Yüksek Temsilcisi Mogherini de eletirilere kar insan haklar konusunu sürekli gündemde tuttuklarn savundu.
Tusk ise söz konusu ülkelerle görü ayrlnn bulunduu noktalar olduuna iaret ederek buna ramen ortak çkarlar için i birliinin gelitirilmesi gerektiine vurgu yapt.
ABnin iine geldiinde insan haklar ihlallerine kar sessizliini korumas ancak baka ülkelere geldiinde, çou zaman bu ülkelerdeki iç dinamikleri göz ard ederek eletiri yamuruna tutmas, Birliin demokrasi kartn çkarlar dorultusunda kulland eletirilerine beraberinde getiriyor.