Türkiye vatandalarnn Schengen bölgesinde vizesiz seyahatini salamas öngörülen Türkiye-Avrupa Birlii (AB) Vize Serbestisi Diyalounda kalan 6 kriterin karlanmasna yönelik çalmalarn yaknda hz kazanmas bekleniyor.
Türkiyenin 1963te balayan ABye üyelik sürecinde son döneme damgasn vuran en scak balklardan biri vize serbestisi oldu.
Türkiye ile AB arasnda Vize Serbestisi Diyalou Mutabakat Metni ve Geri Kabul Anlamasnn 16 Aralk 2013te Ankarada imzalanmasyla Vize Serbestisi Diyalou resmi olarak balad. Varlan uzla, Türk vatandalarnn Schengen alanna vizesiz seyahatlerinin Türkiye-AB Geri Kabul Anlamasnn 1 Ekim 2017 itibaryla tüm hükümleriyle uygulanmasnn ardndan 2018 yl içerisinde salanmasyd. Vize serbestisi, biyometrik pasaportu olan Türk vatandalarnn Schengen bölgesine 180 gün içinde üç aylk vizesiz giri imkan öngörüyordu.
ABye üyelik sürecinde dier aday ülkelere uygulanan süreç ve tutumun Türkiyeye gösterilmemesi ve sürekli öne sürülen siyasi engellerin Türkiye-AB ilikilerini zorlad bir dönemde, Suriyedeki iç sava nedeniyle yaanan göç krizi vesilesiyle ilikilerde yeniden canlanma dönemi balad.
29 Kasm 2015teki ilk Türkiye-AB Zirvesinde kabul edilen ortak bildiriyle, üyelik müzakerelerinin yeni fasllar açlarak yeniden canlandrlmas, terörle mücadelede i birliinin güçlendirilmesi, düzenli zirveler gerçekletirilmesi, siyasi, ekonomik ve enerji alanlarnda üst düzeyli diyalog mekanizmalar yoluyla yakn i birliinin sürdürülmesi, Türkiyedeki Suriyeli snmaclar için AB tarafndan mali yardm tahsis edilmesi ve Gümrük Birliinin güncellenmesi konularnda atlacak admlar belirlenerek bir takvim oluturuldu. Bu takvimde en önemli balklardan biri de vize muafiyeti sürecinin öne çekilmesi oldu.
18 Mart 2016daki üçüncü zirvedeki ortak bildiri temelinde, Türk vatandalarnn Avrupa ülkelerine vizesiz seyahat etmesini salayacak vize serbestisi tarihi bir kez daha öne çekildi, takvim 2016 Hazirannn sonu olarak belirlendi.
Sürecin söz konusu tarihte balayabilmesi için AB Komisyonunun ayn yl en geç mays banda AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosuna üçüncü ve son vize ilerleme raporu ile vize serbestisi önerisini sunmas gerekiyordu. Dolaysyla Yol Haritasnda kaytl maddelerin nisan sonuna kadar Türkiye tarafndan karlanmas gerekecekti. Bu dorultuda gerekli çalmalar yürütüldü ancak vize serbestisi konusunda ilerleme salanamad.
- Geçen yl hz kazanmt
Türk vatandalar için Schengen bölgesine vize serbestisi salamak için gerekli 72 kriterin yerine getirilme süreci 2018de hz kazand.
Süreçteki kriterlerden biri olan biyometrik pasaportlarla ilgili kriter yerine getirilerek gündemden dütü ve tamamlanmas gereken sadece 6 kriter kald.
Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoann imzasyla Resmi Gazetede bu hafta yaymlanan AB ile Vize Serbestisi Diyalou Sürecine ilikin genelge ile Vize Serbestisi Yol Haritasnda kaytl kriterlerin karlanmasna yönelik çalmalara hz verilerek, Avrupa Komisyonu tarafndan karland teyit edilen kriterlerle ilgili çalmalarn süreklilii salanacak.
Erdoan, eylül banda 2019-2020 Adli Yl açlndaki konumasnda, 30 Maysta açklad Yarg Reformu Strateji Belgesi hakknda AB organlar her ne kadar ülkemize kar açkça ayrmc bir tutum içindeyse de biz bu reform belgesiyle ayn zamanda tam üyelik yükümlülüklerimize olan ballmz da göstermi oluyoruz. demiti.
u anda Türkiyenin tamamlamas gereken 6 kriter bulunuyor. Cumhurbakan Erdoan, mays aynda yaplan Reform Eylem Grubu toplantsnda da ilgili bakanlklar ve kurumlardan bunlarn bir an önce yerine getirilmesini istemiti.
- Gelecek aylarda somut sonuçlar bekleniyor
Vize Serbestisi Diyalou çalmalar kapsamnda kurumlar arasnda daha önce 6 çalma grubu kuruldu. Bu gruplar çalmalarn sürdürüyor.
TBMMnin 1 Ekimde açlmasyla yasal çalmalarn balamas bekleniyor. Bu 6 kriterin tamamnn teknik olarak birkaç ay içinde yerine getirilmesinin mümkün olduu vurgulanyor.
Yetkililer, Türkiyenin seçim ortamndan çktn hatrlatarak, somut sonuçlar eylül ve ekimden sonraki dönemde görmeye balamay bekliyor.
Adalet Bakan Abdülhamit Gül de Ekim aynda Meclis açldnda ilk gündem maddesi, Yarg Reformu Strateji Belgesinin hayata geçmesi olacaktr. demiti.
Türkiye ile AB arasndaki diyalogda kalan 6 kriter ve bunlardaki son durum ise öyle:
- Terörle mücadele mevzuat
Terörle mücadele mevzuatnn gözden geçirilmesi sadece terörle mücadele yasasn içermiyor, ayn zamanda ceza kanununun baz maddeleri de bu kapsama giriyor.
Gösterilerde yüzünü kapatanlarn durumu ve ifade özgürlüü konusunda taraflar arasnda sorun bulunuyordu.
Yüz kapama terör suçu mu olarak tanmlanmal yoksa gösteriler kanunundaki normal suç mu olmal? sorusu tartlyordu. Buradaki yasal çalmann da AB ile vize serbestisi diyalounda zorluk çkarmayaca tahmin ediliyor.
Terör tanmyla ilgili zorluk olabilir ama AB taraf daha önce Türkiyenin bir Lüksemburg olmadn biliyoruz. diyerek esneklik salamaya hazr bir görüntü çizmiti. Türk taraf dünyada hiçbir ülkenin ayn anda PKK, DEA ve FETÖ gibi 3 terör örgütüyle mücadele etmediinin altn çizerek AB tarafna pozisyonunu anlatyor.
- Europol anlamas
Avrupa Birlii Polis Tekilat (Europol) ile operasyonel i birlii anlamas imzalanmas gerekiyor. Burada teknik bir sorun bulunmuyor.
- GRECO tavsiyeleri
Avrupa Konseyi Yolsuzlua Kar Devletler Grubu (GRECO) tavsiyeleri bir baka kriter bal. GRECO tavsiyelerinin uygulanmas ve Saydamln Artrlmas ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Eylem Plannn (2016-2019) güncellenerek uygulanmas bekleniyor. Daha önce Babakanlk Tefti Kurulunun yürüttüü çalmalarla ilgili bir mekanizma kurulmas gerekiyor. Bu konu hakkndaki çalmann hazr olduu belirtiliyor.
TBMM üyelerinin etik kurallarna ilikin bir çalmann yaplmas da bu kriter bal altnda bulunuyor. Konunun seçimden önce TBMM gündeminde olduu hatrlatlarak gelecek dönemde meclis çalmalar içinde bunun da ele alnabilecei ifade ediliyor.
Siyasi partilerin finansmanyla ilgili mevzuatta deiiklik yaplmas da bu konudaki bir baka balk.
- Üye ülkelerle adli i birlii yaplmas
Tüm üye ülkelerle adli i birlii de bir dier kriteri oluturuyor. Bu i birlii genel olarak suçlularn iadesi meselesini içeriyor.
Burada sorun Güney Kbrs Rum yönetiminin AB üyelii. Türkiyenin, tanmad Rum yönetimi ile i birlii yapmas mümkün deil ancak iyi niyetle soruna bir çözüm bulunabilecei belirtiliyor ve Kosovann durumu örnek gösteriliyor.
Kosovay tanmayan ülkeler bulunduu için bu ülkenin durumuna bir formül bulundu. ABnin adli i birlii temsilcisi atamas, temsilcinin adli i birlii anlamasn imzalamasyla sorun çözüldü.
- Kiisel verilerin korunmas
Bu kriter, kiisel verilerin korunmas kanunu ve kurumunun AB standartlaryla uyumlu hale gelmesini öngörüyor.
Türkiye burada çok fazla bir sorun görmüyor. 15 Temmuzdan sonraki olaanüstü süreçte OHAL nedeniyle adm atlamamt. Temmuz 2018de OHAL kalktktan sonra bu konunun çözümünün de daha kolay olmas bekleniyor.
- Geri Kabul Anlamasnn uygulanmas
Geri Kabul Anlamas, Türkiye üzerinden ABye geçen kiilerin geri alnmasn içeriyor.
Türkiyenin yerine getirmesi beklenen 6 kriterden sonuncusu da bu anlamann tüm boyutlaryla, yani üçüncü ülke vatandalar için de uygulanmas.
Geri Kabul Anlamasnn imzalanmas da zaten vize serbestisinin balangcna balanmt.