Dünyann seyrini deitiren 11 Eylül 2001 saldrlarnn üzerinden 18 yl geçmesine ramen etkileri hala devam ediyor.
ABDnin 11 Eylül saldrlarnn ardndan terörle mücadele, demokrasi ve özgürlük götürmek ad altnda Afganistan ve Irak igali, bu ülkelerde istikrardan çok istikrarszlk, kargaa, mezhep savalar, yüz binlerce sivilin ölümü ve yeni terör örgütlerinin olumasna yol açmak ve milyarlarca dolara mal olmakla eletirildi.
ABD Bakan Donald Trump da ABDnin Afganistan ve Irak igalinin büyük bir hata olduunu sk sk dile getiren isimler arasnda yer alyor.
- 11 Eylül 2001de ne oldu?
Amerikan finans sisteminin kalbi New York, 11 Eylül sabah kiz Kulelere yönelik terör saldrlarna uyand.
Newark, Boston ve Washingtondan havalanp San Francisco ve Los Angelesa giden 4 yolcu uçann kaçrlmasnn ardndan Los Angelesa giden Amerikan Airlinesa ait kaçrlan yolcu uça, yerel saatle 08.46da kiz Kulelerin kuzey yönündeki binasna çarpt.
Kuzey kulesi alevler içinde yanarken, United Airlinesa ait kaçrlan dier bir uçak da ilk saldrdan tam 17 dakika sonra canl yaynda güney kulesine çarpt.
kiz kuleler hem ABD hem de tüm dünyann canl yaynda izledii saldrlarn ardndan milyonlarn gözü önünde dakikalar içinde yerle bir oldu ve Manhattan Adas toz bulutlarna büründü.
kiz Kulelere saldrlarn ardndan kaçrlan bir dier uçak ise ABD Savunma Bakanl (Pentagon) binasna çarpt.
Kaçrlan son uçak ise Pennsylvania eyaleti krsalnda F-16lar tarafndan düürüldü.
11 Eylül saldrlar sonucu uçaklar kaçran 19 saldrgan hariç, New York, Washington and Pennsylvaniada toplam 2 bin 977 kii hayatn kaybetti.
Saldrlarysa El-Kaide terör örgütünün lideri Usame Bin Ladin üstlendi.
- 11 Eylül saldrlar, tarihin akn deitirdi
ABDnin 11 Eylül saldrlarna ilk cevab, Afganistana girmek oldu.
Dönemin ABD Bakan George W. Bush, Talibann ABDnin El-Kaide lideri Usame Bin Ladinin iadesini reddetmesi üzerine 7 Ekim 2001de Afganistan igal ederek Taliban rejimini devirdi ve ülkede iktidara Batya daha yakn duran Hamid Karzai geçti.
ABDnin Afganistann teröristlerin üssü olmasn engellemesi için balatt operasyonlarlardan 18 yl sonra ülke son dönemde DEA militanlarnn da barnmaya balad teröristler için güvenli bir liman haline geldi.
ABDnin Afganistan igalinden bu yana ise ülkede 50 binin üzerinde sivil ve 2 bin 400 civarnda Amerikan askeri hayatn kaybetti.
ABD liderliindeki NATO güçlerinin Afganistandaki sava misyonu 28 Aralk 2014te Kabilde düzenlenen törenle resmen sona ermesine karn ABD hala terörle mücadele ve ülkeyi yeniden ina etme gerekçesiyle ülkedeki askeri varln sürdürüyor.
ABDnin Afganistanda u an yaklak 14 bin askeri bulunuyor.
- Irakn igali
Afganistann igalinin ardndan Bush yönetimi, 20 Mart 2003te Irakta kimyasal silah bulunduu gerekçesiyle önleyici sava (preventive war) ad altnda Birlemi Milletler Güvenlik karar olmadan Irak igal etti ve Saddam Hüseyini devirerek idam etti.
ABDnin Irak igalinin ardndan mezhep savalar ülkede yüzbinlerce kiinin hayatn kaybetmesine neden oldu.
gal yönetimi ülkeyi yeniden yaplandrrken kuzeydeki Kürt gruplar ile merkezi yönetim arasnda derin görü ayrlklar etnik gerilimi artrd.
Ülkede 2005 ylnda Kürtlere Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi adl yönetim ekli tannd.
Irak, Amerikan igalinin ardndan Ortadouda en karmak sorunlara sahip ülkelerden biri haline geldi.
Iraka istikrar ve demokrasi getirecei vadedilen operasyona Irak Özgürletirme Operasyonu ad verildi ancak askeri müdahaleler sonucu yüz binlerce sivilin yaamn yitirdi.
Sivil kayplar ve milyarlarca dolara mal olan Irak igali ayn zamanda terör örgütü DEAn ortaya çkmasna zemin hazrlad.
DEAn domasyla Irak halk soykrm gibi sava suçlarna da maruz kald.
- Yeni dünya düzeni
11 Eylül terör saldrlarn ardndan balayan yeni dünya düzeni terörle mücadelede yeni güvenlik stratejilerini de beraberinde getirdi.
Saldrlarla beraber sadece ABDde deil tüm ülkelerde ulusal güvenlik algs deiti. Devletler ulusal güvenlie daha fazla para ayrmak zorunda kald.
Artk sadece konvansiyonel ya da kimyasal silahlar deil herhangi bir üpheli araç, kii ya da paket terör tehdidi olarak alglanmaya baland.
Havalimanlar bata olmak üzere halka açk alanlarda daha fazla güvenlik önlemleri alnd, böylece yeni bir güvenlik anlay ve sektörü ortaya çkt.
- slamofobi ve 11 Eylül
11 Eylül saldrlar bata ABD olmak üzere, Batda Müslümanlara kar ilenen nefret suçlarnda büyük arta ve slamofobinin giderek derinlemesine neden oldu, medyada slamc terör ve radikal islam kavramlar sk sk kullanlmaya baland.
Aratrmalar, medyann, Müslümanlarn adnn kart terör saldrlarna dier din ya da gruplara mensup kiilerce düzenlenen saldrlardan daha fazla yer verdiini ortaya koydu.
Bush yönetimi, genel olarak Ortadouda sava yanls politika izledii gerekçesiyle hem ABDde hem de dier ülkelerde sk sk eletirilerin hedefi oldu. Afganistan igal ederken birçok ülkenin desteini alan Bush yönetimi, ayn destei Iraka girerken bulamad.
Bushun ardndan ABD bakanlna gelen Barack Obama, sava kart lider olarak öne çkt. Obama, bakanl döneminde Amerikan askerlerinin büyük bir ksmn Afganistan ve Iraktan çekti.
El Kaide lideri Usame bin Ladin, Obamann bakanlnn birinci döneminde ele geçirildi ve öldürüldü.
Irkç ve Müslümanlar kart söylemleriyle öne çkan ABD Bakan Donald Trump da gerek seçim kampanyalar gerek göreve geldii 2017 ylndan beri 11 Eylülü gerekçe göstererek baz Müslüman ülkelerin vatandalarna ABDye seyahat yasa getirmek gibi baz slamofobik admlar att.
ABDnin Afganistana askeri müdahalesinin büyük bir hata olmakla eletiren Trump yönetimi ise bir süredir Taliban ile bar müzakereleri yürütüyordu ancak iki Amerikal askerin Taliban saldrlar sonucu hayatn kaybetmesinin ardndan Trump, görümeleri askya ald. Trump, Taliban ile anlamaya varld takdirde ise Afganistandaki Amerikan askerinin bir ksmn geri çekerek, ülkede 8 bin 600 asker brakmay planlyor.