SİZE anlaması zor geliyor olabilir. Bu eyalet hem Bernie Sanders gibi bir sosyalisti hem de Donald Trump gibi bir milyoneri destekledi. Niye mi? Cevabı çok basit. Öfkeden. Bu sözler, 1.3 milyonluk New Hampshire eyaletinin en büyük kenti Manchesterın tarihi lokantası Red Arrowun garsonuna ait. Trumpa oy verdiğini söyleyen ve Trumpın yasadışı göçmenlere karşı Meksika sınırına duvar örme projesini, yabancı Müslümanlara geçici olarak ülkeye giriş yasağı getirme fikrini destekleyen beyaz gencin yaşananlara getirdiği açıklama.
EN ÖNEMLİ KRİTER DEĞİŞİMDİHalkın sisteme yönelik öfkesi, bürokrasiyi tıkayan Washingtondaki politikacılara karşı kızgınlığı, dün gece New Hampshireda yaşananların en önemli sebebiydi. Nitekim sandık başı anketlerine göre de yüzde 50ye yakını kendini partisi tarafından ihanete uğramış hisseden Cumhuriyetçi seçmen için oy verirken en önemli kriter, değişimi getirecek bir lideri desteklemekti.
Politikacı geçmişi olmayan, sadece Cumhuriyetçi Parti yönetimiyle değil, Cumhuriyetçi Partinin geleneksel destekçisi Fox gibi merkez medyayla da kavga eden, kampanyasına bağış kabul etmeyen ve masrafları cebinden karşılayan milyoner Donald Trumpın New Hampshireda yüzde 34 gibi bir orana ulaşıp ikinci gelen adaya yüzde yaklaşık yüzde 20 fark atmasının sebebi buydu. Aynı şekilde 2008den beri Amerikan başkanı olmak isteyen, ülkenin en büyük politik müessesesi Hillary Clinton ve kocası eski Başkan Bill Clintona karşı yaklaşık yüzde 60lık bir desteğe ulaşıp 20 puan fark atan Bernie Sanders bu sayede kazandı.
MARJİNAL ADAYLAR DEVRİMCİ MESAJLAR
Ancak Amerikan merkez siyasetinin uğradığı bozguna işaret eden bu tablo, özellikle Sandersın kampanyasına bakınca bir sonuç daha ortaya çıkardı. Amerikan seçmeni, her iki partide de öfkeyle marjinal adaylara yönelirken, ortaya konulan aşırı uç mesajları da kabullendi. Öyle ki, Sanders gibi Devrim yapacağız sloganıyla gelen bir adayın gelir adaletsizliğini gidermeye yönelik vaatlerine yeşil ışık yaktı. Trump gibi Müslümanlara karşı ayrımcılık yapan, ırkçı, cinsiyetçi çıkışlarda bulunan bir popülistin fikirlerini sahiplendi. Ve kendi partisinin önüne çıkardığı ağır başlı, kurallara uyan, sistemi zorlamayacak isimleri tek kalemde sildi.
TRUMP FENOMENİ GERçEK OLDU
Cumhuriyetçi Partideki yarışta New Hampsireın en önemli sonucu geçen haziran adaylığını açıkladığından beri sekiz aydır anketlerde hep önde gözüken Donald Trump fenonemi ilk kez resmiyet kazandı. Ve Iowadaki ilk önseçimi, kendisi gibi aykırı bir adaylık kampanyası yürüten, çay Partisine yakın Ted Cruza kaybettikten sonra muhtemelen nasıl durdurulacağı halen bilinmeyen çıkışına New Hampshiredan başladı.
GENç KADINLAR HILLARYYİ BIRAKTI
Yarışın Demokrat Partideki en önemli sonucu ise üç yıldır bu kampanya için hazırlanan Hillary Clintonın halen seçmende heyecan yaratacak bir mesaj bulamadığı artık tescil oldu. İlk kadın başkan olmak isterken 40 yaş altı kadınları bile Sandersa kaybeden, gençlerin desteğini bir türlü kazanamayan Hillarynin New Hampshireda yediği fark Hillarynin arkasında birleşen Demokrat Parti yönetimi için panik sebebiydi.
YAŞANAN ACILARI HİSSET
Clinton da bu handikapını artık kavramış olacak, yaşadığı hezimetten sonra çıktığı kürsüde, New Hampshireı halen seviyorum ve her zaman seveceğim. Her oy ve her eyalet için savaşacağız diyerek yarışın bundan sonrasına odaklanırken, Sandersın kendisine yüklendiği kampanya finansmanı konusuna değindi. Wall Street zenginlerinin adayı oldupu görüntüsünü reddetti. Gloria Steinem gibi feminist hareketin en büyük isimlerinin verdikleri desteğe rağmen halen ikna edemediği kadınları yanına çekmek için de kadınlara eşit ücret önerdi. Sandersın zafer konuşması ise şimdiye kadar kazanmasını sağlayan mesajların tekrarıydı. Yine Wall Street zenginlerinin sistemi nasıl suiistimal ettiklerine değindi. Hükümet halka aittir sadece zenginlere değil dedi. Başarısını yine politik düzen, ekonomik düzen ve medya düzenine bir darbe olarak nitelendirdi. Ve yine bu sırada salondakiler, Bernie kampanyasının gayrıresmi sloganı haline gelen Feel the Bern (kelime oyunuyla yaşanan acıları hisset anlamında) diye bağırmaya başladı.
DİNAMİZM REKOR KATILIM GETİRDİ
New Hampshireda halk, kötü hava koşullarına rağmen seçimlere rekor katılım gösterdi. Bir milyon kaytılı seçmenin olduğu eyalette yaklaşık 600 bin kişi oy kullandı. Yüksek katılımın en önemli sebebinin ise Cumhuriyetçi Partide Donald Trump, Demokrat Partide ise Bernie Sandersın yarışa getirdiği heyecan olduğu yorumu yapıldı.
MÜNAZARANIN ETKİSİ
New Hampshire seçiminin başka bir önemli sonucu da, önseçimler sırasında adayların katıldıkları TV münazaralarının seçmen için ne kadar belirleyici olduğu ortaya çıktı. Donald Trumpa karşı merkez bir aday belirlemeye çalışan Cumhuriyetçi Parti, Iowada beklenmedik bir çıkış yapan Florida Senatörü Marco Rubionun aranan aday olabileceğini düşünmüştü. Ancak New Hampshiredaki önseçimden üç gün önce cumartesi akşamı yapılan son münazarada Rubionun New Jersey Senatörü Chris Christie ile girdiği polemikte sergilediği kötü performans, Rubioyu bir anda dibe itti.
1971 doğumlu Rubio, kendisinin başkanlık için deneyimi olmadığını, sadece altı yıllık senatörlük geçmişinin bu işe yeterli gelmeyeceğini savunan Christieye beş dakika içinde dört kere Başkan Obamayı eleştiren aynı cümleyle yanıt verince, Christienin kendisini ezbere konuşan tipik bir Washington siyasetçisine benzetmesi üzerine münazaranın en büyük kaybedeni ilan edilmişti. Bu durum, Cumhuriyetçi Partinin kararsız seçmeni üzerinde etkili olunca, Rubio aşağıya düştü. Rubio gibi merkez siyaset kontenjanına oynayan Ohio Valisi John Kasich onun yerini aldı. Ve Kasich, yüzde 16ya ulaşarak ikincilik yarışında eski Florida Senatörü Jeb Bushun önüne geçti.TRUMP İçİN KOLAY BERNIE İçİN ZOR
Şimdi New Hampshiredan sonra sıradaki önseçimlerin adaylar için nasıl geçeceği konusunda ise gecenin iki kazananı için farklı bir durum ortaya çıkıyor. Cumhuriyetçilerde Trump bu sonuçla çıkışına başlamış durumda. Tek yapması gereken bir yerde kazanmasıydı. New Hampshireda oldu. Diğer adaylar için Trumpı durdurmak artık oldukça zor olacak. Sanders için ise asıl zor dönem şimdi başlıyor. Beyaz nüfus ağırlıklı Iowa ve New Hampshiredaki başarısının ardından siyahlar ve Latin göçmenler arasında çok güçlü bir desteğe sahip Hillary Clintonla 20 Şubatta bu kesimlerin geniş yer aldığı South Carolinada çok zor bir yarışa çıkacak. Ve bu durumda 11 gün sonra herkes şu sorunun cevabını öğrenecek: Hillary Clinton New Hampshireda Sandersla arasındaki farkı kapatamadı. Acaba Sanders bu rüzgrla Hillarynin yaklaşık 30 puan önde gözüktüğü South Carolinadaki farkı kapatabilecek mi?