IKBYnin tek tarafl kararyla yaplmas öngörülen referanduma, Irak merkezi hükümeti bata olmak üzere Kerkükteki Türkmenler, Musuldaki Arap ve baz Hristiyanlar iddetle kar çkarken, muhalefetin ban çeken Goran (Deiim) Hareketi ve Kürdistan slami Toplum Partisi (Komel) de güçlü bir konsensüs salanmad ve karar meclis çats altnda alnmad için referandumun uygun olmad üzerinde duruyorlar.
- Irak merkezi hükümetinin tavr
Irak Babakan Haydar el-badi, 25 Temmuzda yapt basn açklamasnda hükümetin referandum kart tavrn açkça belirtmi ve referandumun anayasaya aykr olduunu ifade etmiti.
Kürt ve tüm Irak halknn arzusuna sayg duyduklarn ancak anayasada tek tarafl referandum yapma ve ayrlma yetkisinin olmadn dile getiren badi, Kürdistan Bölgesindeki referandum yasal deil ve bunu tanmayacaz. demiti.
- iilerin tavr
Iraktaki en büyük ii gruplardan Sadr Hareketi de referandum yaplmasna kar çkyor.
Hareketin lideri Mukteda es-Sadr, referandumun ertelenmesi için Kürt yetkililerle görütüünü belirterek, IKBY ve Irak merkezi hükümeti arasndaki sorunun diyalog yoluyla çözülmesinden yana olduunu her frsatta dile getiriyor.
iilerin önde gelen isimlerinden Ulusal Hikmet Akm lideri Ammar el-Hekim de referandumun bölgeyi parçalayaca görüünü savunuyor. Hekim geçen ay verdii bir demeçte, ülkenin birliine vurgu yaparak, referandum admn parçalanma eklinde nitelendirdi.
Referandumun anayasaya aykr olduunu söyleyen bir baka ii lider ise Irak Cumhurbakan Yardmcs yad Allavi.
Allavi referandum meselesinde sosyal medyadan yapt açklamada, Kürtler, ayrlmak için seçtikleri referandumu en azndan imdilik siyasi gündemlerinden çkarmallar. Referandum, kötü bir ortaklk ve inasnda baarsz olunan ulusal devlete verilecek uygun bir tepki deil. ifadelerini kulland.
IKYB Bakan Barzani ile genel olarak kötü ilikilere sahip iki dönem babakanlk yapan Dava Partisi lideri ve Cumhurbakan Yardmcs Nuri el- Maliki ise referandumun gerçekleebileceini ancak Kürtlerin Iraktan ayrlmasnn anayasal ve hukuki olarak mümkün olmayacan belirtiyor.
- Sünnilerin tavr
Terör örgütü DEAn bölgelerini igal etmesinden dolay yaralarn sarma ve bölgelerinin yeniden inasyla ilgilenen Sünniler, IKBYnin kendi resmi snrlar içerisinde referandum düzenlemesine kar çkmazken, referandumun Kerkük ve Musula uzanma niyetini tehlikeli bir gidiat olarak görüyor.
Ülkenin önemli Sünni liderlerinden ve Irak Cumhurbakan Yardmcs Usame Nuceyfi de referandum için Erbil ve Badat arasnda bir anlamann önemine deinerek, Kerkükte böyle bir eyin yaplmasnn tehlike arz edecei görüünü beyan etmiti.
Musulda Kürtlerin youn yaad bölgelerde yaplacak referanduma ilikin AA muhabirine konuan Eski Musul Valisi ve Ninova Muhafzlar Komutan Esil Nuceyfi Musulda zaten yeterince çatma ve siyasi çekime var. Referandum ile bunun daha da derinletirilmemesi lazm. Bu yüzden Musul vilayetinde referandumun yaplmamasn talep ediyoruz. dedi.
Irak Meclis Bakan ve Sünnilerin önemli siyasetçilerinden Selim el-Cuburi ise IKBYnin bamszlk referandumu yapma planyla ilgili, Herhangi bir vilayetin referandum talebine kar çkmayz ancak bu anayasaya uygun yaplmal. Irak parçalamak amaçl herhangi proje kabul edilemez. dedi.
- Kerkükteki Türkmen ve Araplar referandumu boykot edecek
Tartmal bölgeler arasnda yer alan Kerkükteki Türkmen ve Araplar, tek tarafl referandum kararna tepki göstererek, referandumu boykot edeceklerini açklad.
Türkmeneli Bakan Ryaz Sarkaya, AA muhabirine yapt açklamada, Türkmen siyasi partiler olarak, anayasaya aykr olan referandumu boykot edeceiz. dedi.
Kerkükteki Araplar da Türkmenler gibi referandumu boykot etme konusunda kararl.
AAya konuan Kerkük Arap milletvekili Halid el-Mafraci, Gerek IKBYde gerek Kerkükte yeni sorunlara yol açacak tek tarafl referandum kararn reddedip, boykot edeceiz. diye konutu.
- Hristiyanlar: Referandum dayatmasn kabul etmiyoruz
Irak merkezi hükümeti ve IKBY arasndaki tartmal bölgeler arasnda yer alan Musulun dousundaki Hamdaniye ve Telkeyf ilçesindeki baz Hristiyanlar da referendumun bölgelerinde düzenlenmesine tepkili.
Musuldaki Hristiyanlar terör örgütü DEAtan kurtarmak için kurulan Babilyon Hareketi 3 Austosta yapt yazl açklamada, Kürtlerin, 25 Eylül tarihinde düzenleyecei referandumla kendi kaderlerini tayin etmelerine sayg duyuyoruz ancak referandumun Hristiyanlar bata olmak üzere Ninova (Musul) Ovasndaki dier sakinlere dayatlmas kabul edilemez. ifadeleri kullanlmt.
- IKBY muhalefeti referandumun ertelenmesinden yana
Süleymaniye merkezli ve Barzaninin liderliindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ile ciddi siyasi çekimeler yaayan Goran Hareketi, cumartesi günü yapt yazl açklamada, eylül aynda yaplacak referandum kararnn yasalara aykr bir ekilde meclis tarafndan alnmas ve siyasi partiler arasnda konsensüs salanmamasndan dolay ertelenmesini istemiti.
Referandum için bandan bu yana yaplan toplantlara katlmayan Komel lideri Ali Bapir ise önceki gün yapt açklamada u ifadeleri kulland:
Maalesef sözü edilen referandum, ne sebepten olursa olsun, hizbi ve ahsi bir kalba sokulmu durumda. Bu yüzden referanduma büyük zarar verildi ve baarsz olmaya yakn.
Bapir, referandumun böylesi bir kalba sokulmasnn sürece büyük bir zarar verdiinin altn çizerek, referandumdan önce meclisin ileve geçmesi ve siyasi partilerin bir araya gelmesinin hayati önemi haiz olduunu belirtti.
Süleymaniyenin yan sra Erbil kentinde de hatr saylr bir kitleye sahip olan Komel lideri Bapir, Eer ciddi bir ekilde bamszla doru yürümek istiyorsak, siyasi partilerin diretme ve çekimelerden uzak durup en ksa zamanda bir araya gelmesi gerekir. dedi.
- Hayr Hareketi: Referandum halkn çkarlaryla örtümüyor
Süleymaniye kentinde bir grup siyasetçi, gazeteci ve aktivist geçen perembe günü, Referanduma imdi Hayr Hareketi kampanyas balattklarn duyurdu.
Kentteki önemli i adamlarndan, NRT TVnin sahibi asivar Abdulvahidin öncülüündeki hareketin sözcüsü Rabun Maruf yapt basn açklamasnda, Bu referandum, adil ve demokratik bir devlet kurmak için atlan bamszlk adm deil, tam tersine çok tehlikeli ve tarihi bir hatadr. Referandum, bahsi edilen amaçlarn tasfiye edilmesi, parçalanma ve bölünmeyi artracaktr. Halkmzn hakl davasna katk salamayaca gibi hem uluslararas hem de bölgesel destei kaybetmemize sebebiyet verecektir. demiti.
- Referanduma destek verenler
Duhok ve Erbil kentinde hakimiyeti elinde tutan Barzani liderliindeki KDP, referanduma öncülük eden parti konumunda. Goran ve Komel ile Iraktaki siyasi taraflarn referandum kart duruuna ramen Barzani, referandumu ertelemeyeceklerini srarla tüm görümelerde belirtiyor.
Eski Irak Cumhurbakan Celal Talabaninin liderliindeki Kürdistan Yurtseverler Birlii (KYB) ise hem KDP hem de Goran ile ilikilerini kaybetmemek için referandum konusunda net bir tavr sergilemiyor.
KYB, güçlü bir referandum için meclisin ileve geçmesi gerektiini savunurken, dier yandan referandum kart kampanyaya destek verdii için IKBY meclisi Süleymaniye milletvekili Ferhad Sengavii partisinden ihraç etti.
IKBYde Müslüman Kardeler Tekilatna yaknlyla bilinen Kürdistan slami Birlik Partisi (Yekgirtu) da referanduma kar bir tavr almazken, baarl bir referandum için meclisin ileve geçmesi ve siyasi partilerin bir araya gelmesi gerektiini ifade ediyor.