Suriyede 2014 sonunda topraklarn üçte ikisini igal ederek zirve noktasna ulaan DEA, 2015ten bu yana hzla elindekileri kaybediyor.
DEA, Ayn el-Arab (Kobani) kuatmasnn ardndan ABD ve uluslararas koalisyonun destei alan PKK/PYDye kar Halepin dousunda ve Rakka kuzeyinde giritii çatmalar kaybederek bu bölgeleri boaltmt.
Böylece 2016 eiinde Halep kuzeyinden Rakka güneyine uzanan bir eride skmt.
Rusya ve rejim karsnda da Halep ve Humusta büyük alanlar kaybeden örgüt Deyrizor bölgesine çekilmi, Rakkada kent merkezinde ABD destekli terör örgütü PKK/PYD tarafndan kuatlmt.
DEAn Suriyede kendisini var eden yabanc savaç merkezli politikasnn tkanmas ve insan kayna sorunu yaamas askeri olarak kaybettii alanlar geri kazanma giriimlerinin sonuçsuz kalmasna neden oldu.
Rakka kuzeyinden balayan ABD ve uluslararas koalisyonun PKK/PYD ibirlii ile saldrlarna kar, 2016 ylnda öldürülen, örgütün sözcüsü Adnani yaklak 2 yl önce çöllere çekiliriz açklamas yapmt.
Örgütün bu kayplar, öngördüü ve devlet iddiasn kendilerinin de tam olarak somutlatramadnn ilk göstergesi idi.
- Humus çölünde kuatma ihtimali
Bugün ise öldürülen Ebu Muhammed Adnaninin dedii gibi DEA, Suriyenin dousunda hzla geri çekiliyor. Deyrizorun Irak snrna bakan kuzeydou krsalnda skan örgüt, ayn ekilde Hasekede de El Hulun güneyinden Deyrizorda kendi alanlarna ve Irakn batsndaki Enbara ve Enbar çölüne açlan snr boyu hattn elinde tutuyor.
Bu bölgelere ek olarak örgüt Humusun dousundaki Palmiradan geçen aylar içinde çekilerek yine Humus çölünde varln korumaya çalyor. Ancak Deyrizorda Frat vadisi üzerinde Esed rejimi ve ran destekli terörist gruplarn Rus hava destei ile kuzeyden Mayadin ve Irak snrna yakn Elbu Kemali ele geçirerek daraltt alan, DEAn Humus çölünde kuatmaya alnacana dair iaretleri güçlendiriyor.
- Hücreler, eylemler ve yldrm harekatlar
Elbette örgütün burada kuatmada kalmaktansa çekilmeyi seçmesi de muhtemel. çünkü cephede kaybettii bölgelerde örgütledii hücreler ile yldrm askeri harekatlar gelitirebilen bir örgütten söz ediyoruz. Yakn zamanda Karyeteyn örneindeki gibi gizli hücrelerini hzlca askeri bir operasyona devirebilen örgütün, cephe savanda kaybettii topraklar baka bir eylem biçimine motivasyon olarak kullanabildiini anlyoruz.
Tüm bu büyük alanlarn dnda, Suriyede DEAn kontrolü altndaki iki alan dikkati çekiyor. amn güneyinde daha önce Filistinli mültecilerin youn olarak yaad Yermük ile Dera ilinin batsnda srail igalindeki Golan snrnda bulunan Cevlan, Advan, Tasil gibi yerleimler.
Örgütün ana hattndan oldukça uzakta ve kuatmada olmalarna ramen uzun süredir varln sürdüren militanlarn Yermükteki var olma stratejisi, hava gücüne sahip ve lojistii güçlü olan Esed rejimi ile dönemsel anlamalar yaparak muhaliflere saldrmak. Derada ise batsnda srail ordusu bulunan örgütün temel stratejisi, Neva ve Cisr es-Ari üzerinden Deraya uzanan karayoluna ulamakt. Suriyeli muhalifler ile bu amaçla savaan örgütün askeri olarak lojistii nasl salad ise halen cevaplanmam bir soru.
Örgütün görünür kontrol alanlar azalrken cephe arkasna sarkan ve uyuyan hücreleri ile Suriye içinde rejim ve muhalif alanlarda eylemlere girimesi ise büyük bir ihtimal.
Geçen ay içinde Hama kuzeydou krsalnda Esed rejimi kontrolündeki alandan Hama dousu ve Halep güneyine denk düen muhalif alanlara geçerek saldr balatan DEAn bu hamlesi de örgütün hayatta kalmak için her türlü ibirliine açk olduunu gösteriyor.
- DEAllar imha ediliyor mu ?
DEA ile Mücadele Uluslararas Koalisyonu toplantlarnda özellikle son dönemde bilhassa ABD ve Avrupa ülkeleri, örgüt kadrolarn bulunduklar yerde imha stratejisine vurgu yapyor.
Bat ve Rusya, bilhassa Suriyeyi, radikal unsurlar içine ksldklar kapanda imha edecekleri bir uluslararas havuz eklinde görüyor.
Nitekim, Bat ve Rusya, yllarca söz konusu unsurlarn kendi topraklarndan ayrlarak Suriye ve Iraka akna müsade etti.
imdiyse geri dönülerine izin verilmeden yerlerinde imha edilmelerini istiyorlar.
Dier yandan binlerce yabanc savaçs olduu iddia edilen örgütün ele geçirilen bölgelerinden dünyaya duyurulan yabanc DEA militanlar ile youn çatma haberlerine ramen hiçbir tutuklama veya ölüm bilgisinin paylalmamas dikkatlerden kaçyor.
Bu durum, özellikle ABD ve Rusya tarafndan dillendirilen binlerce yabanc savaçnn u anda ne olduuna dair durumu açklayamyor.
DEAn askeri manadaki esneklii ile hayatta kalma refleksleri geçmiteki anlama ve uzlama giriimleri düünüldüünde örgütün yeni bir stratejiye geçebilecek potansiyele sahip olduuna iaret ediyor.
AAnn 15 Ekimde duyurduu ve BBCnin dün baz tanklklarla haberletirdii Rakkada DEA-PKK/PYD tahliye anlamas bu çerçevede deerlendirilmeli.
- En muhtemel senaryo
Örgüt açsndan ele alnacak en muhtemel senaryo, Arapça konuan Körfez ve Marib kökenli yabanclarnn, Suriyeli kimliine bürünerek mukim haldeki cephe gerisi hücrelere dönümesi veya mülteci kimlii ile baka ülkelere geçmeleri. Arapça konumayan yabanc savaçlar için ise durum oldukça farkl.
Rakka kuatmas srasnda karlatmz tablo, örgütün yabanc savaç senaryosunu bu bakmdan resmediyordu. Arap kökenli ve yerli unsurlarn Rakkadan anlama ile çeken örgüt, geride komutan ve emir pozisyonu dnda Arap olmayan unsurlarn brakyordu.
Bu tercih, IDin yeni dönemdeki hedefinin muhtemel bir Arap ülkesi olduuna dair görüleri destekliyor.
Yine de bata ABD ve Rusya, kontrol edildiini iddia ettikleri ve haklarnda onlarca veri yaynladklar yabanc savaçlarn DEA bölgelerinden boaltlmasna yerel ortaklar olan terör örgütleri ve terör rejimleri ile izin veriyor.
Bu minvalde örgütün tercihinin, ilerde yeni bir corafyada kullanlmak üzere göz yumulmu bir manivelaya dönüüp dönümeyeceini bekleyip göreceiz.
Örgütün kendi içerisindeki (Araplar/Arapça konuanlar, elit savaanlar/savaamayanlar) ayrtrc tutumunu, ABD ve Rusyann göz yumduu anlamal tahliyelerle birletirdiimizde, muhtemel senaryolarn Suriye ve Irakn güneyindeki Arap ülkelerini risk grubuna aldn söylemek mümkün.
Hala iç ve snr güvenliini tamamlayamam Suriye ve Irakta ne kadar DEA üyesinin Arap kimlii üzerinden cephe gerisindeki alanlarda hareket ettii, ne kadarnn mülteci statüsü kullanarak geçiken snrlar at bilinmiyor.
Mevcut parametrelerin analizi, iki Arap ülkesi, Ürdün ile Suudi Arabistan risk grubunun ilk srasna tayor.
- DEA yeniliyor mu, deiiyor mu?
DEA, Suriyede eline geçirdii Hasekenin güneyi ile Deyrizor, Rakka, Humusun dou kesimleri ve Halep dousunda oluturduu hatt bugün büyük ölçüde kaybetmi durumda.
Örgütün Musul ve Ramadiden Halepe uzanan alanlar bir anda ele geçirmesi ve demografik, etnik ve siyasi dönüümlere neden olan 3 ylda kaybetmesi, bölgeyi yeni birçok sorun ile kar karya brakt.
Ne var ki bu sorunlarn en hafife alnan, üzerinde en az konuulan binlerce yabanc savaçs olduu iddia edilen DEAn bu kadrolarnn nerede olduu.
Art arda Rakka, Deyrizor, Mayadin ve Bukemal gibi büyük merkezleri kaybeden örgütün bu merkezleri yabanc savaç deposu olarak kulland iddialar, ya çou çöllük krsalda skan DEA konusunda pek çok parametrenin gözden geçirilmesine neden olacak ya da DEAn cephe gerisinde çok farkl bir sava stratejisini giyindiini bize gösterecek.
çeitli dillerde ve kökenlerde savaçlara sahip olan örgütün toprak kaybn bir yenilgi olarak deerlendirmesi, örgüt sosyolojisi açsndan kabul edilemez bir durum.
Dier yandan örgütün kendi içine ve sempatizan kitlesine seslenen yayn araçlarnda dil ve söylem sürekliliinin korunduu dikkate alnmal.
Malum gözlemler ve çkarmlar ile kökenlerinde El Kaide benzeri yeni tip bir örgüt ile Irak BAAS gibi bir istihbarat birleiminin yatt DEAn, askeri manada cephe savanda yenilse bile, varln devam ettirmek amacyla askeri stratejisinde deiime gitmi olmas muhtemel.