Orta Dou ülkelerinde balayan ve kamuoyunda Arap Bahar olarak adlandrlan süreçte Türkiyenin snr komusu olan Suriyede 2011 ylnn Mart aynda gösteriler balad. Dier ülkelerde olduu gibi sokaklara çkan Suriyeliler, daha fazla demokrasi ve özgürlük talebinde bulundu. Suriyenin Deraa kentinde 15 Mart 2011 günü, rejim güçleri sivillerin bu isteine atele karlk verdi. Sivillerin yaamn yitirmesiyle balayan olaylar, ksa sürede tüm ülke geneline yayld.
SÜREKL SALDIRI ALTINDA DLB
Rejimin demokrasi ve özgürlük talebiyle sokaa çkanlar üzerlerine ate açarak önlemeye çalmasna yönelik tepkilere, siviller de ordudan ayrlarak yanlarnda yer alan askerlerin de desteini alarak silahlanma ile karlk verdi. Ksa sürede silahlanan ve bu oluuma Özgür Suriye Ordusu ismini veren yap, birçok noktada rejimle çatmaya balad. Rejim kartlarnn ortak noktas olan ve mevcut Suriye bayrana üçüncü yldz ekleyerek yeni bayraklarn da belirleyen ÖSO güçleri, süreç içerisinde ülkenin her köesinde organize bir yapya bürünerek verdii mücadele ile birçok yerleim alannda kontrolü salamay baard. Ancak zaman içerisinde ÖSO içerisindeki fikir ayrlklar ile yaanan parçalanma, DEA ve PKK/PYD gibi terör örgütlerinin Suriyedeki aktörler arasnda aktif rol almasyla rejim kartlarnn birbirleriyle savamasna zemin hazrlad. Ülkenin birçok noktasnda muhalif gruplarn, rejim yerine kendi aralarnda çatmaya balamas, Bear Esad yönetiminin de daha rahat hareket etmesine olanak salad. Esada bal rejim güçleri, bata Rusya olmak üzere ald d destekler ile ülke içinde muhaliflerin elindeki bölgeleri bir bir geri almaya balad.
REJM KARITLARI DLBE SÜRGÜN EDLD
Rejim, baz bölgelerde kimyasal silahlar kullanarak ya da su ve gda gibi ihtiyaçlara ulalmasn engelleyip, sivillerin yaamlarn tehdit ederek Özgür Suriye Ordusu bünyesinde yer alan muhalif gruplar silah brakmaya zorlad.
Birçok noktada muhalifler, sivillerin zarar görmemesi için bölgeleri gönüllü veya zorunlu olarak rejime brakmay kabul etti. Rejim güçleri de bu bölgelerdeki siviller ile silahlarn brakan muhaliflerin dlibe tahliyesine onay verdi. Böylece, son birkaç yllk süreçte ülkenin farkl bölgelerinden tahliye edilen yüz binlerce kii, zorunlu olarak Türkiye snrnda Heyeti Tahriri am kontrolündeki dlibe yerleti. Tahliyeler ile nüfusu 4 milyonu bulan dlib, her kentten gelen rejim kartlarndan dolay Küçük Suriye olarak anlmaya baland.
SON KALE DLB
Esad rejimine bal birlikler, geçen yl Temmuz aynda iç savan fitilinin atelendii kent olan Deraada kontrolü salad. Muhaliflerin kaybettii Deraada da rejim kart binlerce kii, farkl bölgelerde olduu gibi dlibin yolunu tuttu. Deraann da kaybedilmesiyle muhaliflerin elinde kalan son kent merkezi olma özelliini tayan dlib ise yeni süreçte Esad rejiminin hedefine girdi. dlib, geçen yl Austos ayndan itibaren rejimin karadan ve havadan bombardman ile gündeme geldi.
TÜRKYENN çABASI LE OLASI KATLAM ÖNLEND
Austos ayndan itibaren Suriye rejim birlikleri, Rus sava uçaklarnn da desteiyle dlibin güneyi ile Hamann kuzeyinde kalan krsal bölgeleri karadan ve havadan youn bombardman altna ald. Saldrlarda yüzlerce kii ölürken, binlerce kii evlerini terk ederek dlib kent merkezi ile Türkiye snrna yöneldi. Askeri bir operasyonun binlerce sivilin ölümü ile katliama dönüebilecei endiesi üzerine bölgede 12 üssü bulunan ve Gerginlii Azaltma Kontrol Gücü görevi de yürüten Türkiye harekete geçti. Türkiyenin diplomatik çabasyla Türkiye, Rusya ve ran arasndaki üçlü zirveler ile önemli aamalar kaydedildi. Soçide geçen yl Eylül aynda yaplan zirvede varlan mutabakat ile rejim ile silahl muhalifler arasnda 15 kilometrelik çatmaszlk bölgesi oluturulmas kararlatrld. Varlan mutabakatn ardndan hava saldrlar son bulurken, karadan saldrlar azald ve göç eden binlerce kii yeniden evlerine döndü.
SALDIRILAR YENDEN BALADI
Ancak, 9 ubattan itibaren rejim birlikleri, Rusyann destei ile dlib krsalndaki bölgeler ile kent merkezini yeniden hedef almaya balad. Havadan ve karadan ate altna alnan dlib krsalndaki birçok köy, kasaba ve ilçede yaayanlar zorunlu olarak göç etti. Bu bölgelere karadan ve havadan saldrlar, göçün ardndan da sürdü. dlibin özellikle Cisr ugur, Maaret Annuman, Han eyhun ilçeleri ile bu ilçelere bal kasaba ve köyler, bombardmanlarla harabeye döndü. Nadiren insanlarn gözüktüü mahalle ve sokaklarda geriye enkaz ynlar kald.
TEK UMUT TÜRKYE
Bu bölgelerden göç edenlerin büyük bölümü Türkiye snrndaki kamplar veya yaknlarndaki zeytinlik alanlarda kendi kurduklar çadrlarda yaamaya balad. Saldrlarn son bularak evlerine dönme hayali kuran Suriyeli sivillerin bu konuda en büyük umudu ise Türkiye. Türkiyenin devreye girmesini isteyen siviller, rejimin varlan tüm mutabakatlar Rusya ile birlikte ihlal ettiini ifade ediyor. Rejimin geçmite uygulad baskc anlayn, günümüzde bombardmana dönütüünü ve hayatlarnn risk altnda olduunu vurgulayan siviller, seslerini Türkiye dnda duyan hiçbir ülkenin olmadn söyledi. Siviller, doduklar topraklarda, evlerinde yaamlarn sürdürmek istediklerini kaydetti, bunun için tüm dünyay, Esad zulmüne son vermeye davet etti.