Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikalar Aratrma Merkezi (TESPAM) Bakan Ouzhan Akyener, Irak Kürt Bölgesel Yönetiminin (IKBY) bamszlk referandumu giriimine ilikin, IKBYnin ayakta kalabilmesi için en büyük gelir kaleminin petrol satlar olduu ve bunun da önemli ksmnn Türkiye üzerinden gerçekletirildii dikkate alnrsa, mevcut durumda bölgede hayatn devam ettirilebilmesi için söz konusu ticaret gereklidir. Dolaysyla bölgesel dinamiklerden onay alamayan IKBYnin 25 Eylülde referanduma gitme karar, Türkiye ile ortak çkarlar dikkate alnarak gözden geçirilmelidir. Aksi takdirde enerji kozuna bavurulmas doal bir süreç haline gelir. dedi.
Akyener, AA muhabirine yapt deerlendirmede, IKBYde referandum yaplmas kararnn zamanlama olarak bölgenin petrol gelirleri sayesinde ekonomik ve askeri anlamda belli bir seviyeye geldii bir dönemde alndna dikkati çekti.
Bölgenin bamsz olabilmek için gerekli olan altyap ve üstyap imkanlarna sahip olmadna iaret eden Akyener, Bakent Erbilde bile günün uzun bir bölümünde ehir elektrik ebekesi çalmad için insanlar jeneratörlerle ihtiyaçlarn karlayabiliyor. çok güvenilen petrol ve doalgaz kaynaklarnn gelitirilmesi için bile yurtdna muhtaç olan bölgede insani ihtiyaçlarn karlanmas için gerekli olan teknoloji bulunmuyor. diye konutu.
Türkiyenin bölgenin bata insani olmak üzere bütün ihtiyaçlarnn karlanmasnda her zaman öncü rol üstlendiini dile getiren Akyener, gda tedarikinden, sanayi ve ticari ihtiyaçlara kadar geni çapl bir tedarik a oluturulduunu, böylece bölgenin yaanabilirliinin salandn vurgulad.
Türk giriimcilerin rolü önemli
Akyener, farkl sektörlerdeki Türk giriimcilerin bölgedeki rolüne de dikkati çekerek, Hepsinden de önemlisi Türkiye Irak merkezi hükümetini karsna almay göze alarak bölgede üretilen petrolün uluslararas piyasalara satnn kendi topraklar ve limanlar üzerinden yaplmasna izin verdi. Bu sayede Irak bütçesinden kendisine verilmesi gereken payn kesildii andan itibaren IKBYnin ayakta kalmasn salad. Halen bölgede devam eden veya beklemede olan inaat projelerinin birçou Türk firmalar tarafndan gerçekletirilmekte. Yani bölgenin ekonomik ve doal olarak siyasi olarak ayakta kalmas Türkiye sayesinde devamllk kazanabilmekte. deerlendirmesinde bulundu.
Enerji perspektifinden bakldnda ise IKBYin son yllardaki en kötü dönemini yaadn belirten Akyener, öyle devam etti:
Ekonomik zorluklar yüzünden bölgede yatrm yapan uluslararas firmalara hak ettikleri ödemeleri yapmakta zorlanan yönetim, bu durumun getirdii kötü izlenim yüzünden yeni yatrmc çekmekte de zorlanyor. Siyasi durumundan dolay uluslararas piyasaya normal fiyatlarn altndan petrol satmak zorunda kalyor. Bu düük fiyattan sat konusunda ihracat hattna dahil edilen düük kalitedeki ve varil bana yaklak 25 dolardan alnan illegal Suriye petrolünün de etkisi bulunuyor. Bölgede kefedilmi en büyük sahalardan biri olan Taq-Taq sahasnn rezerv miktar yeni teknik veriler nda ilk yllardaki tahminlere göre yar yarya dütü. u an için Türkiyeye boru hatt ve tankerler ve rana tankerlerle süren ihracat bölgeyi ayakta tutan tek etmen. IKBYnin ayakta kalabilmesi için en büyük gelir kaleminin petrol satlar olduu, bunun da önemli ksmnn Türkiye üzerinden gerçekletirildii dikkate alnrsa, mevcut durumda bölgede hayatn devam ettirebilmesi için söz konusu enerji ticareti gereklidir.
Doalgaz ihraç potansiyeli düük
Bölgenin doalgaz ihraç potansiyelinin ise iç talep ve rezervler dikkate alndnda düük olduunu vurgulayan Akyener, unlar kaydetti:
Öncelikle bölgede halen kefedilmi 4 adet önemli gaz sahas var. Bunlar; Chemchemal, Miran, Bina Bawi ve Khor Mor Sahalar. Bu sahalardan sadece Khor Mor sahasnda bulunan birkaç kuyu üzerinden gaz üretimi yaplyor. Üretilen bu gaz da bölgede bulunan elektrik santrallerine iletiliyor. Chemchemal sahas tad üretim potansiyeline ramen yeterli yatrm yaplamad. Bahsi geçen dier iki saha ise Türk-ngiliz ortaklnda bulunan Genel Enerji irketinin yönetiminde. Bahsi geçen tüm sahalarn üretim potansiyeli söz konusu olsa da bu potansiyel düünüldüü gibi Türkiyeyi Rusya ve rana olan bamllndan kurtarabilecek seviyede deil. Sonuç olarak hem IKBY hem de Türkiye için en güvenli ve faydal senaryo, bölgedeki bütün petrol ve gaz sahalarn ortak iletilerek, Türkiye üzerinden uluslararas piyasalara arz edilmesidir. Dolaysyla bölgesel dinamiklerden onay alamayan IKBYnin 25 Eylülde referanduma gitme karar, Türkiye ile ortak çkarlar dikkate alnarak gözden geçirilmelidir. Aksi takdirde enerji kozuna bavurulmas doal bir süreç haline gelir.
Akyener, IKBY Doal Kaynaklar Bakanlnn Ekim 2016da açklad resmi verilere göre, Kürt bölgesi kontrolündeki sahalardan günlük yaklak 600 ile 620 bin varil arasnda petrol üretildiini ve bunun 540 ile 550 bin varillik arasnda bir ksmnn Ceyhan Liman üzerinden uluslararas piyasalara ulatrldn sözlerine ekledi.