Irak Meclisinin Babakan Adil Abdulmehdinin istifasn onaylamasnn ardndan ülkede siyaset hareketlenirken yeni babakan araylar da balad.
Ülkede 1 Ekimden bu yana devam eden hükümet kart gösteriler ve ii dini merci Ali es-Sistaninin cuma günü Meclise yapt hükümetten güvenoyunun çekilmesi yönündeki çars sonras Abdulmehdi, bir yl önce oturduu babakanlk koltuunu terk etmek zorunda kald. Abdulmehdinin cumartesi günü istifa dilekçesini sunduu Meclis, hiç zaman kaybetmedi ve dün gerçekletirilen bir oturumla bu istifay onaylad.
Uzun süren görümeler sonras kurulabilen ancak ömrü bir yl ile snrl kalan Abdulmehdi hükümeti sonras Irakta yeniden babakan araylar balad. imdi ülkede müstakbel babakann ii partilerin desteini alan biri mi yoksa sokan talebi dorultusunda bamsz bir isim mi olaca tartlyor.
Abdulmehdinin istifas sonras Badatta ii partiler Ulusal Hikmet Akm lideri Ammar el-Hekimin evinde topland. Toplantya Fetih Koalisyonu lideri Hadi el-Amiri ve Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki ile dier ii gruplarn temsilcileri de katld. Yeni babakan arayna yönelik görümelerin yapld toplantya rann Badat Büyükelçisi reç Mescidinin de katld öne sürüldü.
- Babakanlk için ad geçen isimler
Söz konusu toplantda Irakn yeni babakan için ii partilerin baz isimler üzerinde durduu iddia edildi.
Bunlarn banda Maliki destekli Yüksek Öretim Bakan Kusay es-Süheyl geliyor. Eski Necef Valisi Adan Zurfi, bamsz ii siyasetçi zzet ahbender, Cumhurbakanl Müstear Ali ükrü ile Ulusal Hikmet Akm Üyesi ve eski Spor ve Gençlik Bakan Abdulhüseyin Abtann da toplantda dillendirilen dier isimler olduu ifade ediliyor.
- Tahrann istemedii, halka yakn isim General Saadi
Terörle Mücadele Kurumunun bandayken Abdulmehdi tarafndan sürpriz bir kararla görevinden azledilen General Abdulvahap Saadi de yeni babakan olarak ad geçen isimlerden. Ancak Tahrann ABDye yakn olmakla suçland Saadiye scak bakmad biliniyor.
Saadi ayrca Iraktaki gösteri alanlarnda posterlerine rastlanan tek kii olmas hasebiyle de dikkati çekiyor. Göstericilerin büyük bölümünce benimsenen Saadinin Badatta sokaa inerek halkla sohbet ettii görüntüler sk sk sosyal medyada paylalyor.
- Siyasi gruplar ne diyor?
Ülkede en büyük ii tabana sahip dini ve siyasi lider Mukteda es-Sadr, yeni hükümet görümelerine katlmayacan duyurdu. Sadrn siyasi aya olan Meclisteki en büyük grup konumundaki Sairun Koalisyonu da Badatta siyasi partiler arasnda süren babakan belirleme toplantlarnda yer almayacaklarn açklad.
Usame en-Nuceyfi liderliindeki Kurtulu ve Kalknma Cephesi, siyasi hiziplemeye dayal bir hükümeti desteklemeyeceklerini bildirdi. Sünni Cephe, bamsz geçici bir hükümetin kurulmasn ve sonrasnda erken seçime gidilmesini istediklerini açklad.
Eski Babakan ve Meclisin üçüncü büyük grubu Nasr Koalisyonu lideri Haydar el-badi, yeni babakan belirlemede taraf olmayacaklarn belirterek partili deil halkn güvenini kazanan bamsz bir babakandan yana olduklarn kaydetti.
Eski Babakan ve Vataniye Koalisyonu lideri yad Allavi de yapt basn açklamasnda hükümetin istifa etmesinden ziyade yanl temeller üzerine kurulu mevcut siyasetin düzeltilmesiyle Iraka istikrarn gelebileceini ifade etti.
- Kürtlerin tutumu
Irak siyasi denkleminde söz sahibi unsurlardan biri olan Kürt gruplarn yeni babakan arayndaki tutumu da merak ediliyor.
Abdulmehdinin u ana kadar Irakta iktidara gelen Kürtlere en yakn babakan olmas ve referandum sonras Erbil ile Badat arasndaki buzlarn erimesinde oynad rol dikkate alndnda, Abdulmehdinin istifas Kürtler için iyi bir durum olmasa gerek. Dolaysyla Kürt partiler, yeni kurulacak hükümetle petrol ihracat ve 2020 bütçesinde kat ettikleri yoldan geri dönülmesini istemiyor.
Nitekim baz Kürt milletvekilleri yaptklar açklamalarda, kurulacak hükümetle yeniden müzakere masasna oturmay ve söz konusu meselelerde baa dönmeyi kabul etmeyeceklerini söylüyor.
Eski Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Bakan ve Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) lideri Mesut Barzani de olas bir deiimde tüm bileenlerin haklarnn garanti altna alnmas gerektiini belirtti.
- ii siyasi gruplar zor durumda
Irakl siyasi analist Ali es-Suheyl, Abdulmehdi sonras Irak nelerin beklediine ilikin AA muhabirine deerlendirmelerde bulundu.
ii siyasi gruplar zor durumda. Yeniden Necefteki dini merci, ABD ve rann onaylayaca yeni bir babakan arayna girdiler. diyen Suheyl, unlar kaydetti:
ii partiler, Sistaninin belirlenecek yeni babakan onaylamas halinde bu ismin ii taban tarafndan da destekleneceini düünüyor. Bu partiler ayn zamanda kendi çkarlarn da gözeten birini bulmaya çalacak. Hükümetin kurulmas için verilen 15 günlük süre mevcut atmosferde yeterli deil. iilerin bu sürede bir isim üzerinde anlaabilmesi zor.
Irakta yeni babakann kim olaca konusunda ABDnin henüz net bir tutum sergilemediine iaret eden Suheyl, ABD, Abdulmehdiyi desteklemiti. Ancak Abdulmehdi görevi boyunca rana daha yakn durdu. Dolaysyla ABD ayn hatay tekrarlamak istemeyecektir. eklinde konutu.
- Cevab aranan soru: Göstericileri kim öldürdü?
Irakta iki ay akn süredir devam eden gösterilerde çou gerçek mermi veya balarna isabet eden gaz kapsülleri nedeniyle olmak üzere çok sayda eylemci hayatn kaybetti. Badat ve güney vilayetlerdeki gösterilerde eylemcilerin zaman zaman keskin nianclar tarafndan da hedef alnd belirtildi.
Hükümet göstericilerin kim veya kimler tarafndan öldürüldüüne ilikin açklama yapmazken, güvenlik güçlerinin eylemcilere kar zaman zaman gerçek mermi kullandn ise itiraf etti.
Protestocularn öldürülmesi konusunda en dikkati çeken açklama 8 Kasmda Uluslararas Af Örgütünden geldi. Açklamada, eylemcilerin gerçek mermi dnda arlkla ran yapm olan gaz bombas kapsüllerinin dorudan balarna isabet etmesi sonucu yaamn yitirdii kaydedildi.
Irak Savunma Bakan Necah e-ammari de konuyla ilgili ezber bozan bir açklama yapt.
ammarinin, 15 Kasmda katld yerel bir televizyonda, gösterilerdeki ölümlerin Irakl yetkililerin bilgisi dnda ülkeye sokulan gaz bombalarnn üçüncü taraflarca kullanlmas sonucu meydana geldiini söylemesi tartmalara neden oldu.
Irakl bakann üçüncü taraf ifadesiyle ran kastettii iddia edilse de Badat hükümetinden konuya ilikin herhangi bir açklama yaplmad.
Irak Meclisindeki nsan Haklar Komisyonu, 27 Kasmdaki ölümlerle ilgili yürütülen soruturma neticesinde önemli bilgilere ulatklarn, ilk raporun Abdulmehdiye sunulacan açklad. Ancak komisyon, söz konusu bilgilere ilikin kamuoyuyla bir ey paylamad.
Gösterilerde ölümlerin artarak devam etmesi ve iddetin özellikle Zikar ile Necef gibi güney vilayetlerde trmanmasnn ardndan Irak Yüksek Yarg Meclisi devreye girdi. Yüksek Yarg Meclisi, 29 Kasmda yapt açklamayla, gösterilerdeki ölümlerin incelenmesi için soruturma açldn ve bunun için bir komisyonun kurulduunu duyurdu.
Zikarda göstericilerin öldürülmesiyle ilgili balatlan soruturma neticesinde Irak Yüksek Meclisi, General Cemil e-ammari hakknda yakalama karar çkard.
- Abdulmehdi hükümeti ne olacak?
Abdulmehdinin, normal artlarda istifa mektubunu Meclise deil Cumhurbakan Berhem Salihe sunmas gerekiyordu. Ancak Abdulmehdi, istifa mektubunu Meclise sundu. Bunun gerekçesini de Abdulmehdi, Hükümet için güvenoyunu Meclisten aldk. stifa kararn da Meclis onayna sunacaz. diyerek savundu.
Hükümet Sözcüsü Saad el-Hadisi, yapt basn açklamasnda, Abdulmehdinin istifas kabul edilmi olsa da yeni hükümet kurulana kadar mevcut kabinenin çalmalarn sürdüreceini söyledi.
Irak Anayasasnn 76. maddesine göre Cumhurbakan 15 gün içerisinde Meclisin en büyük partisinin belirleyecei bir adaya yeni hükümeti kurma görevi verecek. Ancak Irak Meclisinde yeterli sandalyeye sahip en büyük parti ya da koalisyon bulunmuyor. Bu da özellikle ii partilerin ortak bir aday üzerinde anlaaca anlamna geliyor. Ne var ki, 2003 sonras ii gruplarn babakan belirleme konusunda kolayca anlat hiç görülmedi. Bu durum, Irakn yeni bir siyasi krizle karlaabilecei endiesini yaratyor.
- 116 vekilden daha önce görülmeyen teklif
Bu arada Irakl vekillerden ilk denilebilecek bir teklif geldi. 329 sandalyeli Irak Meclisinden 116 milletvekili yeni babakann sadece Irak vatandalna sahip, partili deil göstericilerce desteklenen ve 2003 sonras hiçbir siyasi görevde bulunmayan bir isim olmas yönündeki bildirinin altna imza att. Söz konusu imzalar Meclis Bakanlk Divanna teslim edildi.