Ülkesinin 70 yllk d politikasn yerle bir eden Trump, Kudüsü srailin bakenti olarak tand. Washington yönetiminin ald tek tarafl karara tepki yayor. Uluslararas toplum hemen devreye girdi. Avrupa Birlii ve Birlemi Milletlerden kar açklamalar geldi.
ABD Bakan Donald Trump, önceki akam merakla beklenen konumasnda, Kudüsü resmen srailin bakenti olarak tandklarn ve Tel Avivdeki Büyükelçilii buraya tayacaklarn açklad. Beyaz Saraydaki basn toplantsnda konuan Trump, tüm dünyann kar çkt adm Kudüsü resmen srailin bakenti olarak tanmann zaman geldi ifadesiyle duyurdu.
Bu açklamalar Müslüman dünyasndan çok sert tepkiler verildi. Gazze eridinden dün sabah çekilen fotoraflarda ise çok sayda Filistinlinin sokakta eylem yapt gözlendi.
ABDNN çIKARLARI çN
srail-Filistin meselesine ilikin geçmi yaklamlarn bar sürecini çözüme ulatrmadn savunan ABD lideri, Bu, bar sürecini ileri tamak ve kalc bir bara ulamak için geç kalnm bir adm dedi.
Önceki bakanlarn Kudüsü bakent olarak tanma kararn seçim vaadi olarak kullandklarn ancak bunu yerini getirmediklerini anlatan Trump, Ben bugün bunu yerine getiriyorum. Bu kararn ABDnin çkarlar dorultusunda olduunu, srail-Filistin bar için de en doru adm olduunu düünüyorum dedi.
TAINMA TALMATINI VERDM
Washington yönetiminin iki devletli çözüme verdii destekten vazgeçmediini de sözlerine ekleyen Trump, konumasnda, Tel Avivdeki ABD Büyükelçiliinin Kudüse tanmasna ilikin hazrlklara balanmas için Dileri Bakanlna talimat verdiini duyurdu. Trump Kudüste yaplacak ABD Büyükelçiliinin srail-Filistin bar için bir ant olaca beklentisini de dile getirdi.
SRAL HÜKÜMETNN EV
Trump konumasnda Kudüs yalnzca üç büyük dinin kalbi deildir. Ayn zamanda dünyann en baarl demokrasilerinden birisinin de merkezidir. Yahudiler, Hristiyanlar ve Müslümanlarn birlikte bar içinde yaayp özgürce ibadet ettii bir yerdir ifadelerini kulland. Kudüsün srail hükümetinin evi olduunu savunan Trump, Knesset (srail Parlamentosu) bu ehirdedir, Yüksek Mahkeme bu kenttedir. Ayn ekilde Babakann, Cumhurbakannn resmi konutlar bu kenttedir diye konutu.
BLG NOTU: ABD yönetiminin, 1995teki Kudüs Büyükelçilik Yasasna göre srailin bakenti Tel Avivdeki büyükelçiliini Kudüse tamas öngörülüyordu. Ancak söz konusu yasa 22 senedir Bill Clinton, George W. Bush ve Barack Obamann bakanlk dönemlerinde her 6 ayda bir ulusal güvenlik gerekçesiyle erteleniyordu.
TANIMIYORUZ KINIYORUZ REDDEDYORUZ
Filistin Devlet Bakan Mahmud Abbas, Trumpn kararyla Ortadou bar aracs olarak güvenini yerle bir ettiini söyledi. Televizyondan yaynlanan konumasnda Abbas, Bu son derece karmak çatmay daha da zorlu hale getirecektir. Bu karar tanmyoruz, knyoruz, reddediyoruz dedi. Karar ABDnin bar sürecinde oynad rolden çekilme ilan olarak nitelendiren Abbas, Kudüs bar kentidir, Kudüs Filistin devletinin ebedi bakentidir ifadelerini kulland. Hamas lideri smail Haniye ise uluslararas hukukun açk ihlli olarak deerlendirdii bu kararn ciddi yansmalar olacan belirtti. Üst düzey bir Hamas yetkilisi ise Bu hamle ABDnin bölgedeki çkarlarna kar cehennemin kaplarn açacaktr dedi.
NETANYAHU: TARH BR GÜN
srail Babakan Binyamin Netanyahu karar Bu tarihi bir gün diye nitelendirdi. Netanyahu, Kudüs 70 yldr srailin bakenti. Kudüs 3 milenyumdur umutlarmzn, rüyalarmzn ve dualarmzn odak noktasdr. Kudüs 3 bin yldr Yahudi halknn bakentidir ifadelerini kulland. Trumpa minnettar olduunu söyleyen Netanyahu, Filistinle yaplacak herhangi bir bar anlamasnda Kudüsün srailin bakenti olarak tannma artnn da yer almas gerektiini söyledi. Bar gerçekletirmek için Trump ve ekibiyle çalmaya devam edeceklerini ifade eden srail lideri, dier ülkelere de büyükelçiliklerini Kudüse tama çars yapt.
TÜRKYE: YOK HÜKMÜNDE
- Cumhurbakan Erdoan, Pakistan Cumhurbakan ile yapt telefon görümesinde Trumpn ald Kudüs kararnn Ortadouda bar ve istikrar olumsuz etkileyeceini vurgulad. Erdoan 13 Aralkta slam birlii Tekilatn toplantya çardn da söyledi.
- Babakan Binali Yldrm: Karar Türkiye Cumhuriyetine göre yok hükmündedir. Filistin-srail bar çabalarna ve Ortadou bar sürecine indirilmi ar bir darbedir. Bölgede Pandorann kutusu açlmtr.
- Dileri Bakan Mevlüt çavuolu: Bir ülkenin tanmasyla Kudüs srailin bakenti olmaz. Son derece sorumsuz bir açklama.
- Hükümet Sözcüsü Bekir Bozda: Haksz, gayri adil, bölgeyi, dünyay atee atan, uluslararas hukuk ve BM kararlarnn açk ihlali olan bu kararndan dolay ABDyi knyoruz. Bu karar bizim içi yok hükmündedir.
- CHP Genel Bakan Kemal Klçdarolu: Kudüsün ortasna Trump bir bomba koydu. Derinden yaralad bizi, Filistinli kardelerimizin hakl davalarnn yannda sonuna kadar duracaz. Trump yalnz kalacaktr, bütün dünyada yalnz kalacaktr.
DÜNYA ANINDA TAVIR KOYDU
- Birlemi Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres: Kudüs meselesi srailliler ve Filistinliler arasndaki dorudan görümelerle çözülmeli. ki devletli çözüm dnda bir alternatif yok. Bir B plan yok.
- Avrupa Birlii: Ciddi kayglarmz var. Bölgedeki bar ihtimalleri üzerinde etkileri olacaktr.
- Fransa Cumhurbakan Emmanuel Macron: Fransann onaylamad üzücü bir karar. Bu, uluslararas hukuk ve BM Güvenlik Konseyi kararlarna da aykr.
- Lübnan Cumhurbakan Miel Avn: Bar sürecini onlarca yl geri götüren bir karar. Küresel istikrara da tehdit.
- Katar Emiri eyh Temim bin Hamed Al Sani: Tehlikeli yansmalar olacaktr.
- ngiltere Babakan Theresa May: Bar sürecine katk salamayacan düünüyoruz. Hemfikir deiliz.
- Ürdün: Bölgede öfke yaratacaktr ve BM kararlarn ihll eden bir hamle.
- Papa: Korunmu kimliiyle kutsal topraklar, Ortadou ve dünyann bütünü yararna bilgeliin ve ihtiyatn hakim olmas için Tanrya dua ediyorum
Üç SORU, Üç CEVAP
- Kudüs kenti neden önemli?
Kudüs, slamiyet, Hristiyanlk ve Musevilik için son derece kutsal yerleri barndryor. Müslümanlar için en kutsal yerlerden kabul edilen Mescid-i Aksa ve Kubbetüs Sahrann bulunduu Harem-ü-erif, Dou Kudüste. ehir Yahudiler için en kutsal mekn olarak adlandrlan Alama Duvarna ev sahiplii yapyor. Hristiyanlar içinse Kudüs, bu kentte bulunan Kutsal Kabir Kilisesinin Hz. sann çarmha gerildii ve gömüldüü yer olduuna inanld için önemli.
- Kudüs ehrinin statüsü nedir?
srail, 1967teki Alt Gün Savanda o zamana kadar Ürdünün kontrolü altnda bulunan Dou Kudüsü igal etti. 1980de kabul ettii kanunla da srail hükümeti, Kudüsü bölünmez bakenti ilan etti. srail devletine ait meclis, cumhurbakanl, babakanlk ve bakanlklar gibi resmi kurumlar Kudüste yer alyor. Ancak srailin bu karar uluslararas alanda tannmyor. Hali hazrda büyükelçiliini Kudüste tutan hiçbir ülke bulunmuyor.
- Trumpn plan neden tepki ve uyarlara yol açt?
ABD Bakan Trump, Kudüsü srailin resmen bakenti olarak tanyacan seçim kampanyas vaatleri arasnda saymt. Trumpn bu planna yalnzca slam dünyas deil, ayn zaman Avrupa Birlii, Rusya gibi güçler de kar. Bu karar ile srail-Filistin bar sürecinin çkmaza girecei, bölgede bir intifada (isyan) sürecini tetikleyebilecei, Ortadou genelinde yeni bir iddet dalgas yaratabilecei gibi endieler dile getiriliyor.