Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterresin mesajının okunmasıyla başlayan Genel Kurul Toplantısında UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossinin 4 yıl sürecek ikinci başkanlık dönemi, üye ülkelerin oluruyla başladı.
UAEA Başkanı Grossi, konuşmasında, nükleer teknoloji ve bilimin kanser tedavisi alanında kullanılmasını ve Ajansın son 4 yılda yaptıklarını aktardı.
Grossi, Ukraynada savaşın başlamasıyla UAEAnın bu ülkedeki nükleer güvenlik ve emniyet için faaliyetlerini artırdığını belirterek, özellikle Zaporijya Nükleer Santralinde olası bir nükleer kazanın yaşanmaması için yapılan çalışmalara değindi.
Nükleer santralin zarar görmemesi ve nükleer güvenliği tehdit edebilecek bir durumun yaşanmaması için 5 maddeden oluşan bildiriyi bu yılın başında BMnin New Yorktaki merkezinde dünya kamuoyuyla paylaştığını hatırlatan Grossi, Zaporijyada nükleer güvenliğin sağlanması amacıyla yürütülen doğrulama ve gözlem faaliyetleri için uzman sayısının artırıldığını ifade etti.
ZAPORİJYA NÜKLEER SANTRALİNE İLİŞKİN ARTAN KAYGILAR VURGULANDI
Grossi, nükleer tesisin yakınlarında süren askeri hareketliliğe bir kez daha değinerek, Düzenli güncellemelerimde belirttiğim gibi, tesis çevresinde askeri faaliyetlerin açıkça görülmesi, tesisin nükleer güvenliği konusunda endişelere neden oluyor. dedi.
İranın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesi ve doğrulanmasına ilişkin yaşanan sorunları da anlatan Grossi, Tahran yönetiminin Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan İran nükleer anlaşması kapsamında taahhütlerini yerine getirmemesiyle başlayan sorunların sürdüğünü kaydetti.
Grossi, İranla çözüme kavuşturulması gereken sorunların bulunduğunu, bu doğrultuda Mart 2023te taraflar arasında varılan mutabakat koşullarının yerine getirilmediğini, bu mutabakat kapsamında istenilen düzeyde de bir ilerleme kaydedilemediğini hatırlattı.
İRANDAN TAM İŞBİRLİĞİ BEKLENTİSİ
İranla aktif olarak çalışmaya hazır olduğunu vurgulayan Grossi, Yalnızca İranın tam işbirliği ve somut sonuçlar, bizi İranın nükleer programının tamamen barışçıl olduğuna ikna edebilir güvencelere taşıyacaktır. dedi.
İRANDAN İSRAİLE NÜKLEER SUçLAMA
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami, toplantıda yaptığı konuşmada, nükleer silahlardan arınmış bir Orta Doğu için çaba sarf ettiklerini kaydederek, İsrailin nükleer faaliyetlerinin kaygı verici olduğunu söyledi.
İslami, UAEAnın nükleer programları denetlemek amacıyla üye ülkelerle yaptığı Güvenlik Denetimi Anlaşmasına taraf olmayan İsrailin, İranın barışçıl nükleer çalışmalarına yönelik gerçek dışı iddialarla dünya kamuoyunu etkilemeye çalıştığını dile getirdi.
UAEAnın, İranda kesintisiz ve en güçlü doğrulama ve gözlem faaliyetlerinde bulunduğunu kaydeden İslami, ABDnin nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak 5 yıl önce ayrıldığını, uyguladığı bütün yaptırım ve baskılara rağmen ülkesinin barışçıl nükleer faaliyetlerinin geliştirilmesine engel olamadığını ifade etti.
Üye devletlerin ilgili koruma anlaşmaları kapsamındaki yasal yükümlülükleri ile taahhütleri arasında açık bir ayrım olduğunu belirten İslami, KOEP ile ilgili doğrulama ve gözlem faaliyetleri gönüllülük esasına dayalıdır ve hiçbir şekilde Kapsamlı Güvenlik Denetim Anlaşması ile bağlantılı değildir. Dolayısıyla bunların iddia edilen konularla tekrar ilişkilendirilmeye çalışılması tamamen asılsız ve kabul edilemez. dedi.
İRANDAN UAEAYA TARAFSIZLIK çAĞRISI
İranın Kapsamlı Güvenlik Anlaşması uyarınca taahhütlerini yerine getirmeyi sürdürdüğünü, UAEAnın ülkelerinde doğrulama faaliyetlerini sorunsuz bir şekilde yürütmesini sağlamak için ellerinden gelen çabayı gösterdiğini savunan İslami, İranın tüm nükleer malzemeleri ve faaliyetleri UAEAya beyan edilmiş ve Ajans tarafından doğrulanmıştır. Bu nedenle Ajansın, İrandaki doğrulama faaliyetlerine ilişkin raporunu tarafsızlık, profesyonellik, nesnellik ve objektiflik ilkeleri temelinde sunmasını bekliyoruz. dedi.
İslami, İranın nükleer faaliyetlerinin barışçıl olduğuna dair yeterli güvencenin UAEAda bulunduğunu, iki taraf arasında çözüme kavuşturulmamış konuların en kısa sürede sonuçlandırılmasını beklediklerini aktardı.
ABDNİN UAEAYA DESTEĞİ SÜRECEK
ABD Enerji Bakanı Jennifer Granholm da ABD Başkanı Joe Bidenın UAEAnın nükleer silahların yayılmasını önleme ve kanser gibi hastalıklara yönelik nükleer teknolojinin yaygınlaştırılması amacıyla ortaya koyduğu çabalardan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Granholm, Rusyanın Ukraynada saldırgan tutum sergilediğine ve nükleer tesislere yönelik sorumsuz davranışlar içinde olduğuna değinerek, ülkesinin, Ukraynadaki nükleer tesislerde olası bir kaza durumunda olağanüstü bir çaba ortaya koyan UAEA çalışanlarını desteklemeyi sürdüreceğini bildirdi.
RUSYA, NÜKLEER GÜVENLİK ALANINDA UKRAYNAYI SUçLADI
Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatomun Genel Müdürü Aleksey Likhachev de Ukraynadaki Zaporijya Nükleer Santralinin yalnız Kiev yönetiminin yapabilecekleri nedeniyle risk altında olduğunu ileri sürdü.
Likhachev, Ajans yetkililerinin bir yılı aşkın süredir Zaporijyada çalıştıklarını kaydederek, Kiev silahlı kuvvetlerinin pervasız eylemlerinin, tesis ve personeline yönelik tek tehdit olduğunu söyleyebilirim. dedi.
Rusyanın nükleer tesislere yönelik temel yaklaşımının değişmediğini vurgulayan Likhachev, nükleer saha ve tesislerin korunmasının kendileri için mutlak bir önceliğe sahip olduğunu sözlerine ekledi.
Ukrayna Enerji Bakanı German Galushchenko da Rusyanın hem çernobil hem de Zaporijya nükleer santrallerindeki tutumuna değinerek, uluslararası kamuoyunun nükleer güvenliğin sağlanabilmesi için derhal eyleme geçmesi gerektiğini söyledi.
Galushchenko, Zaporijyanın 7 kez dış enerji bağlantısının koptuğunu, bunun nükleer güvenlik açısından çok riskli bir durum olduğunu belirterek, olası bir kazanın yalnız bölgede değil, Avrupanın büyük bir kısmında istenmedik sonuçlara yol açabileceği uyarısında bulundu.
Genel Kurula, Türkiyenin BM Viyana Ofisi Nezdinde Daimi Temsilcisi Levent Eler, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Uluslararası Projeler Genel Müdürü Afşın Burak Bostancı ve Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) Başkanı Abdulkadir Balıkçı da katıldı.