Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Dr. Ör. Üyesi Süleyman Kahraman, salgn döneminde teknoloji kullanm ve ebeveynlik üzerine deerlendirmelerini paylat.Dr. Kahraman, ebeveynlerin okullarn kapal olmas ve çocuklarn sokaa çkmasnn yasaklanmasyla belki de hiç olmad kadar çocuklaryla ayn kapal ortamda zaman geçirdiini hatrlatarak, Okullarn uzaktan eitime geçmesi ve birçok ebeveynin evden çalmas veya iine gidememesi, evde teknoloji kullanmn artrd. Teknoloji kullanmn kastederken genelde TV izleme, bilgisayar, tablet ve telefondan sosyal etkileimde bulunma, oyun oynama, video izleme, internette gezinti yapma, ders çalma, oyun konsollarn kullanma gibi etkinlikleri sayabiliriz. Bu etkinliklerin tamamn bundan sonra bahsedilecek konular için ekran süresi kavramyla nitelendirebiliriz diye konutu.
ANNE BABALAR ZORLANIYOR
Kahraman, ekran süresi artnn aile üyeleri arasnda çatmaya yol açabileceini ise u sözlerle ifade etti:
Örnein aile iletiimi ve çatma miktar açsndan farkl yansmalardan bahsedebiliriz. Kimi ailelerde insanlar çok fazla birlikte zaman geçirmelerine ramen daha az birbirleriyle iletiim kuruyorlar çünkü aile üyeleri ayr ayr ekranlarda kendilerince taklyorlar. Kimilerinde ekran kullanm tercihleri veya ekran imknlarnn kstl olmasyla aile üyelerinin kaynaklar paylam konusunda çatmalar çkabiliyor. Ebeveynler çatma durumlarn çözmekte ve çocuklarnn sorunsuz ve verimli zaman geçirmelerinde nasl ebeveynlik yapacaklarn bilemiyorlar.
BAZI EBEVEYNLER DAHA BLNçL
çocuklarn ekranlarda geçirdikleri sürenin artmas baz ebeveynler için evde rahatça zaman geçirebilmeleri açsndan olumlu olarak görüldüünü söyleyen Kahraman, çocuk ekranda vakit geçirirken ebeveynler için sorun çkarmam oluyor. Hatta baz ebeveynler srf bu yüzden çocuklar daha da fazla ekran süresi için tevik edebiliyor. çocuklarnn ekran sürelerinin artmasndan rahatszlk duyan ebeveynler de var. Onlar kiilik geliimi açsndan ve zihinsel açdan çocuklarnn olumsuz etkilenebileceklerini göz önünde bulundurup, daha kstlayc ve bilinçli yaklamlar sergiliyorlar tespitinde bulundu.
MUTLAKA MOTVE EDN
Kahraman, salgn döneminde artan teknoloji kullanmna ilikin anne babalara u tavsiyelerde bulundu:
u kritik soruyla balayalm: çocuk ekrana bakmayacaksa evin içinde o kadar saat nasl zaman geçirecek? Öncelikle ekran süresini azaltmak istiyorsak çocuklara ekran dnda zaman geçirebilmeleri için imknlar salamalyz. Bu imknlar, bireysel oyunlar, grup oyunlar, oyuncaklar, yaratclk etkinlikleri, elenceli baka etkinlikler, programlar, deneyler, okuma saatleri, drama saatleri, aile grup zamanlar, ev ileri, yeni örenme frsatlar gibi seçenekleri kapsyor. Ebeveynlerin bahsettiimiz bu imknlar geniletmek için kendi aile durumlarna göre aratrmalar önem arz etmektedir. çocua, Brak artk o elindeki tableti! gibi bir ifade kullanyorsanz, o zaman ona alternatifleri de sunmanz ve onu motive etmeniz de gerekiyor aksi halde taraflarn sinir harbi yaamasndan baka bir ey olmuyor. Özellikle ekran süresi dnda çocuk ebeveynleriyle birlikte elenceli zaman geçirebilecekse zaten bu çocuk için oldukça tercih edici olabilir.
GÜNLÜK PROGRAM NZ KOLAYLATIRIR
Kahraman önerilerine öyle devam etti:
çocuklara günü nasl geçireceklerine ilikin onlarla planladnz bir günlük program yapmanz iinizi kolaylatrabilir. çocuklarn da hemfikir olduu bir programla zamannn nasl geçirilecei netlemi olur ve ekran süresi anlamaya varlan miktarda tutulabilir. çocuklarn programa uymasna tevik edilmesi için çeitli pekitirme sistemleri düünülebilir. Burada özelikle marka/jeton biriktirme pekitirme yöntemi kullanlabilir. Bu yöntemde çocuk, yapt istenilen davranlar sonrasnda puan kazanma gibi marka kazanr ve belirlenen bir marka saysna ulanca da bir ödül kazanr.
BLNçL çERK VE BLNçL KULLANIM çN KONTROL
Hangi teknoloji ürünün nasl bilinçli ve verimli kullanlacann çocuklara öretilmesinin önemine dikkat çeken Psikoloji Uzman Dr. Süleyman Kahraman, Genelde çocuklar teknolojik aletleri ebeveynlerinden daha iyi kullanrlar ama bu onlarn bilinçli ve verimli kullandklar anlamna gelmez. Tam burada ebeveynlerin yol gösterici ve zaman zaman da kontrol edici olmas gerekir. Ekran süresi boyunca çocua faydal olabilecek içeriklere ve etkinliklere maruz kalmas için yol göstermek ve çocuk için uygun olmayan içeriklere maruz kalmamas için ve çocuun teknolojiyi kötüye kullanmamas için kontrol edici olmak ebeveynlere düen önemli görevlerdir. Burada özellikle ekran süresi boyunca zihinsel geliimlerini ve örenmelerini destekleyecek kaynaklara erimeleri ve bu kaynaklar etkili kullanmalar konusunda çocuklarn yardma ihtiyac olabilir.çocuklarn ekran sürelerini amamalar için tablet, telefon, dizüstü bilgisayar gibi aletlerinin izin verilen zamanlar dnda erimemeleri iyi olur. çocuk telefonunu sürekli yannda tayorsa, sizin görmediiniz zamanlar telefonuyla zaman geçirecek demektir deerlendirmesinde bulundu.
Aile üyeleri arasnda olumlu, açk, tevik edici bir iletiimin öneminin altn çizen Psikoloji Uzman Dr. Kahraman, Bu yüzden çocuklarla her zaman açk ve iyi iletiim kurma ve bunu sürmenin yollarn aramak gerekir. Bunu yapmann bir yolu çocuklar skboaz etmeden onlarn hayatlaryla ilgilendiinizi, her zaman onlarn yannda olduunuzu ve birlikte zaman geçirmenizin ne kadar deerli olduunu onlara göstermenizdir. Bunlarn yannda çocuklarn duygularna kar duyarl olmanz, onlarn duygularn takip etmeniz ve duygular hakknda konumanz da psikolojik salk ve geliim açsndan yararldr dedi.
UYKU DÜZEN, BESLENME VE EGZERSZE DKKAT
Son olarak fiziksel aktiviteye dikkat çeken Psikoloji Uzman Dr. Süleyman Kahraman, çocuklarn fiziksel egzersiz yapmalar, salkl beslenmeleri ve uyku düzenlerinin salanmas ekran süresinin olumsuz etkilerini azaltmak için oldukça önemlidir. Ebeveynler mutlaka günlük fiziksel egzersiz konusunda çocuklar tevik etmeliler mümkünse birlikte yapmallar. Dengeli beslenme için özellikle ekran süresi dnda beslenmeleri için önlemler almallar. çocuklarn düzenli uyku alkanlklarnn salanmas ve sürdürülmesi de fiziksel ve psikolojik salklarnn korunmas için gereklidir eklinde konutu.