çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzman Doç. Dr. brahim Durukan, dikkat eksiklii ve hiperaktivite bozukluunun (DEHB), kiinin normal ve salkl geliim gösteren yatlaryla karlatrldnda belirgin bir dikkati sürdürme güçlüü, ar hareketlilik ve dürtüsellik yaknmalaryla kendini gösteren, okul öncesi yalarda balayan ve kronik seyreden psikiyatrik bir hastalk olduunu söyledi.
Rahatszln en önemli nedeninin genetik yatknlk olduunu dile getiren Durukan, ayrca annenin hamilelii esnasnda sigara ve alkol kullanmas, doumun zor geçmesi ya da erken doum gibi çevresel ve biyolojik faktörlerin etkileimi sonucunda da DEHBnin beyinde meydana gelebildiini ifade etti.
Durukan, DEHBnin okul çandaki çocuklarda ortalama yüzde 5 sklkta görüldüünü yani her 20 çocuktan birinde bu rahatszln saptandn kaydetti.
lkokul döneminde artan ikayetler nedeniyle hastala sklkla 6 ya sonrasnda tan konulduunu belirten Durukan, Öretmenler, çocuklarn derse dikkatini veremediini, dikkat sürelerinin yatlarna göre ksa olduunu, snavlarda sorular yanl okuduklarn, derste ar hareketli olduklarn, söz almadan konutuklarn söylerler. Ebeveynler ise okul eyalarna sahip çkamadklarn, dersin banda uzun süre oturamadklarn, akademik baarlarnn düük olduunu, oyun dahil her eyden çok çabuk skldklarn, arkada ilikilerinde çok sk sorun yaadklarn, sakarlk nedeniyle sk sk hastanelerin acil servislerine bavurduklarn anlatrlar. dedi.
Tannn çocuk ve ergen psikiyatri uzmannca konulmas gerektiini belirten Durukan, bu süreçte uzmann yapaca psikiyatrik muayenenin ardndan öretmen ve aileye çocuun mevcut sorunlaryla ilgili formlar ve ölçekler gönderilerek onlarn deerlendirmelerinin alndn anlatt.
Uzmann gerekli görmesi halinde, zihinsel kapasitesinin deerlendirilmesi amacyla çocuktan zeka testi istenebileceini aktaran Durukan, tüm deerlendirmelerin sonucunda elde edilen veriler ve gözlemlere dayanarak DEHB tansnn konulduunu kaydetti.
- Arkada ilikisi kurmada sorun yaarlar
Doç. Dr. Durukan, dikkat eksiklii ve hiperaktivite bozukluunun tedavisindeki temel yöntem olan ilaç kullanmnn yannda ailenin hastalk hakknda bilgilendirilerek okul, aile ve hekimin i birlii içerisinde olmasnn önemli olduunu vurgulad.
Hastala tan konulmaz ve tedavi yaplmazsa çeitli sorunlarla karlalabileceine iaret eden Durukan, öyle konutu:
Okul ortamna uyum salamada zorlanrlar. Sk sk snf ya da okul deitirmek zorunda kalabilirler. Akademik baar, her zaman çocuun zihinsel kapasitesinin gerisinde kalr. Arkada ilikisi kurma ve devam ettirmede sorunlar yaarlar. ve evlilik yaamlarnda devamllk salayamazlar. Sk i deitirme ve boanma eilimindedirler. Adli sorunlarla karlama olaslklar daha yüksektir. Yatlarna oranla daha sk ve daha erken yata alkol ve madde kullanmaya balarlar.
- Ders çalma sorumluluunun farknda olmaldr
brahim Durukan, çocuklarnda hiperaktivite bozukluu olan ailelerin onlara kar kararl ve tutarl bir davran sergilemeleri gerektiini belirterek, çocuklarna mutlaka net snrlar koymallar. çocuk, ders çalma sorumluluunun farknda olmaldr. Ders ve evdeki dier etkinlikleri de içeren ve uygulanabilir bir çalma program birlikte yaplarak yazl hale getirilmelidir. ifadelerini kulland.
DEHB tans konan çocuklarn odalarnn yaln ve sessiz olmasnn önemine iaret eden Durukan, öyle devam etti:
Televizyon, telefon ve müzik sesi olmamaldr. çalma masasnn üzerinde sadece ders gereçleri bulunmal, çalmaya balamadan önce hazrlklar tamamlanm olmal, dikkati datacak resim ve oyuncak gibi nesneler bulunmamaldr. çocuktan bir görevi yapmas istendiinde öncelikle ondan kendi cümleleriyle görevin ne olduunu tekrar etmesi istenmelidir. çocuktan istenen eyler basit ve ksa ifadelerle söylenmelidir. çantasn belli bir süre ebeveyninin gözetiminde hazrlayarak nasl yapmas gerektiini örenmelidir. Alayarak istedii yaptrmaya çaltnda ksa süreli sarlma ve ilgiyle yaklap istedii eyi neden alamayaca açk olarak söylenmelidir. Ödevini yaptnda takdir edilmelidir. Hastaln tedavisinin aksatlmamas, düzenli aralklarla kontrole götürülmesi önerilir.
- Ödevleri basit, açk ve anlalr olmaldr
çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzman Doç. Dr. brahim Durukan, öretmenlere de hiperaktivite bozukluu yaayan örencilere yaklamlarnn nasl olmas gerektii konusunda önerilerde bulunarak, unlar kaydetti:
Ona yardm etmeye her zaman hazr olunduu hissettirmelidir. Güçlü taraflar ön plana çkarlmaldr. Örenciye verilen ödevlerin basit, açk ve anlalr olmasna özen gösterilmelidir. Uymas gereken kurallar açk ve net olmaldr. Snfta ön sralara ve sakin bir örencinin yanna oturtularak sk sk göz temas kurulmaldr. Snftaki çalmasn tamamlayabilmesi için gerektiinde ek süre verilmelidir ve açk bir ders plan oluturulmaldr. çocuk arkadalarnn önünde azarlanmamal, ödevini yapt için takdir edilmeli ve gerektiinde çözüm için ipucu verilmelidir. Öretmenler aile ve doktorla iletiim halinde olmaldr.