çocuk Ergen Psikiyatri Uzman Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivite Bozukluunun (DEHB) nöro-davransal bir bozukluk olduunu söyledi.
Derslerde çabuk sklyorsa dikkat!
Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivite Bozukluunun (DEHB) üç farkl bileeni olduunu kaydeden Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Bu durumun üç farkl belirti grubu vardr. Öncelikle dikkat eksiklii. Dikkat eksiklii, çocuun derslerine konsantre olmasnda ya da o konsantrasyonunu sürdürmesinde güçlük yaamasdr. Bu çocuklar genellikle derslerde çabuk sklan, baka eylerle ilgilenen çocuklardr. Ödevlerini yaparken çabuk skldklar için ya çok ksa sürecek bir ödevi, çok uzun bir sürede ve ailelerinin desteiyle bitirebilirler ya da çok özensiz, çok ksa sürede, eksiklerle dolu bir ödev yaparlar dedi.
Yerinde duramaz ve sürekli hareket etmek ister
kinci bileen ya da belirtinin hiperaktivite olduunu kaydeden Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Hiperaktivite, çocuun çok hareketli olmas demek. Genellikle bu çocuklar, yerinde oturmakta zorlanan, otursalar bile sürekli kprdanan çocuklardr. Oturmalar gereken bir ortamda bile kalkp dolamak, hareket etmek isterler. Bazlarnda ise çok hareketlilik bulunmaz, ancak çok konuma istei belirgindir dedi.
Sonucunu düünmeden hareket eder
Doç. Dr. Emel Sar Gökten, üçüncü bileenin ise dürtüsellik olduunu vurgulayarak Dürtüsellik, bir çocuun sonucunu düünmeden hareket etme eilimidir. Bu çocuklar genellikle sabrsz çocuklardr. Beklemekte zorluk yaarlar. Sraya girip beklemeleri gerektiinde ciddi skntlar olur dedi.
Dikkat eksikliinin, hiperaktivitenin ve dürtüselliin farkl iddetlerde ve bir arada bazen de tek bana ortaya çktnn altn çizen Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Örnein dikkat problemi yaayan, dikkatini sürdürmekte zorlanan bir çocuk, çok hareketli ve hiperaktif olmayabilir dedi.
DEHB genetik geçii olan bir bozukluktur
DEHBnin çok yüksek oranda genetik geçii olan bir bozukluk olduunu belirten Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Bu duruma sahip çocuklarn anne ya da babalarnda ya da birinci derece akrabalarnda benzer belirtiler bulunur. DEHB anne ve babann çocua yanl tutum göstermesinden kaynaklanmaz, ancak anne ve babann yanl tutumlar, çocuktaki belirtilerin iddetinin artmasna ve bu belirtilere birtakm duygusal ve davransal sorunlarn eklenmesine neden olur. Örnein böyle bir çocua yeterli ve tutarl snr konulmazsa yala birlikte kural tanmama, kar gelme ya da ciddi davran sorunlar (örnein iddet uygulama, çalma gibi) geliebilir uyarsnda bulundu.
laç tedavisi ve psikoterapötik çalmalar uygulanmaktadr
DEHBnin tedavi edilebilen bir bozukluk olduunu kaydeden Doç. Dr. Emel Sar Gökten, iddetli DEHB belirtileri gösteren ve bu nedenle akademik baars, sosyal ve duygusal geliimi sekteye urayan çocuklara ilaç tedavisi, çocukla ve aile ile psikoterapötik çalmalar, gerekirse öretmen ve okulun da tedavide ibirliinin salanmas gibi yöntemler kullanlr dedi.
çocuun olumlu yönlerine odaklanlmal
DEHB belirtilerine sahip çocuklarn olumsuz birtakm yaftalarla (tembel, bir baltaya sap olmaz, savsak gibi) etiketlenmemesi gerektiini vurgulayan Doç. Dr. Emel Sar Gökten Belirtilerin çounluunu çocuk kontrol etmekte zorlanr, bazen de belli bir süre kontrol eder ancak bunu sürdüremez. Bu nedenle DEHB tanl çocuklarn olumsuz taraflarna deil de olumlu yönlerine odaklanlmas, olumlu davranlarnn takdir edilmesi önemlidir. çünkü çocuklar eletirilme ya da etiketlenme ile davranlarn düzeltmezler. Tam tersine çocuk övülen davran daha çok tekrar eder dedi.
Tutarl ve düzenli aile ortam önemli
DEHB belirtileri olan çocuklarn küçük yalardan itibaren daha düzenli, kural ve snrlarn net olduu, anne ve babann snrlar konusunda beraber hareket ettii, tutarl davrandklar aile ortamlarnda büyütülmeleri gerektiini kaydeden Doç. Dr. Emel Sar Gökten, Bu özellikte olan çocuklar belirtilen özelliklere sahip ailelerde yetitirildiinde daha az davran sorunlar gelitirirler dedi.
Bu uyarlara kulak verin
Doç. Dr. Emel Sar Gökten, anne ve babalara tavsiyelerini öyle sralad:
Okul öncesi eitimden itibaren bu çocuklarn daha az çocuun olduu, öretmenin daha kolay kontrol sahibi olabildii ve tatl sert yaklama sahip öretmenlerle akademik yaamlarna balamalar gereklidir.
Ders ortamna dikkat
Dikkatleri konusunda onlara destek olabilmek için ders çalrken bir ebeveynin onlara elik etmeleri, yol göstermeleri, zaman kullanm açsndan destekleyici olmalar gerekir. Ders çaltklar ortamlarn dikkat datc uyaranlardan arndrlm olmasnda fayda vardr. Ders çalrken çalma sürelerini ufak molalarla bölmeleri, uzun ödevleri daha küçük parçalara bölerek yapmalar önerilir.
Snfta görev verilmeli
çok hareketli olanlarnn snf ortamlarnda sorun yaamamas için öretmen tarafndan hareket edebilecei görevler (Ders katlarn datma, tahtay silme vb.) onlara vermeli, aileler de mutlaka uygun bir spora yönlendirme yapmaldr.
Akademik yllar arttkça halen dikkat sorunu devam ediyorsa çocuun derslerinde zayf kald noktalar birebir derslerle desteklemek önemlidir.