Türk Dil Kurumu (TDK) Bakan Prof. Dr. Gürer Gülsevin, Türkçenin doru kullanmyla ilgili farkndaln yükseltilmesi gerektiini vurgulayarak, özellikle irket, dükkan tabelalarnda yabanc isimlerin kullanlmasyla ilgili çeitli yaptrmlarn uygulanabileceini söyledi.
Gülsevin, AA muhabirine yapt açklamada, Harf Devriminin balangc olarak kabul edilen 9 Austos 1928 tarihinde Gazi Mustafa Kemal Atatürkün yeni Türk alfabesini tantt sürece yönelik deerlendirmelerde bulundu.
Türklerin, tarihin en eski dönemlerinden itibaren Orta Asyadan Avrupaya kadar birbirinden çok farkl corafyalarda yaadna dikkati çeken Gülsevin, sadece Cumhuriyet dönemi deil Osmanlnn son dönemlerinde de Türk aydnlar ve devlet adamlarnn Arap harflerinin Türkçenin ses yapsn yanstmadaki yetersizliklerinden dolay yeni çözüm arayna girdiini anlatt.
TDK Bakan Gülsevin, Cumhuriyet döneminde de yine alfabe ile ilgili deiikliklerin tartldn ve 9 Austos 1928de Mustafa Kemal Atatürkün Sarayburnunda yapt konumayla Türk alfabesinin müjdesini verdiini kaydetti.
1 Kasm 1928de kabul edilen kanunla da Harf Devriminin yasalara girdiini anmsatan Gülsevin, Harf devrimiyle ilgili gerekçe ses özelliklerini yanstmas için daha iyi bir alfabeye sahip olmakt. Sebebi de belki de o dönemde Türkiye Cumhuriyetinin Bat medeniyetine bakyor olmasyd. deerlendirmesinde bulundu.
Gülsevin, bu süreçte Latin alfabesinin tercih edilmesinin sebeplerinden birinin Batdaki ülkelerle iletiimi, etkileimi artrmak olabileceini ifade etti.
- Kanksadk gidiyoruz, kanksamamak lazm
Dükkanlarn, sokaklarn tabelalarnda, yazmalarda Türkçe dnda yabanc kelimelerin kullanlmasna yönelik eletirilere de deinen Gülsevin, TDKnin bu konuda farkndalk yaratmak amacyla sk sk çalmalar yürüttüünü bildirdi.
Türkçenin kullanmnda, konuma dilinde yabanc kökenli kelimelerin kullanlabildiini, telaffuz yanllarnn yapldn, sosyal medyada özellikle gençlerin farkl ksaltmalar kullandn anlatan Gülsevin, Bunlar hepimizin bildii ama maalesef özümsediimiz eyler. Kurbaalarn, suyun içinde kaynadn tamamen piene kadar farketmemesi gibi... Bunlar kanksadk gidiyoruz, kanksamamak lazm. uyarsnda bulundu.
- Gereksiz yabanc kelimeleri kullanmak da bir hastalk
TDKnin görev tanm itibaryla yaptrm yetkisinin olmadn ama bu tip kullanmlarn yanl olduunu anlatmak üzere sorumluluklar bulunduunu anmsatan Gülsevin, unlar kaydetti:
Türkçenin doru kullanmyla ilgili duyarll, farkndal yükseltmemiz gerekiyor. Bunun için Türk Dil Kurumu çalmalarn yapyor. Ama ticaretle uraan insanlar baka endielerle yabanc isimleri kullanyor. Onun için yaptrm olabilir mi, olur. Devlet bir kanun çkarr, Türkçede kullanlmayan, yerli ve yerlilemi olmayan, bize yabanc olan unsurlar tabelaya yazdrtmayabilir veya yazyorsa da baz yerlerde uyguland gibi, fazla vergi alabilir. Gereksiz yabanc kelimeleri kullanmak ise bir baka sorun. Bu da bir hastalk. Günümüzde özentiyle Türkçe ile ilgisi olmayan, tamamen yabanc kelimeleri kullanmak bazlarnn houna gidiyor.
Gülsevin, bu sorunla mücadelede ilgili kurum ve kurulularn desteiyle bilinçlendirici faaliyetler yürütmeye devam edeceklerini vurgulayarak, birçok kurumun da TDKnin yaymlad güncel yazm klavuzuna uymak zorunda olduuna dikkati çekti.
- Türkçe cokun bir rmaktr
TDK Bakan Prof. Dr. Gürer Gülsevin, Türkçe, Türklerin dilidir. Tarih boyunca bütün Avrasyay dolaan, geçtii her yeri sulayp besleyen ve orann dilinden, dininden, alfabesinden, kültüründen beslenen cokun bir rmaktr. Bu süreçte edinilen her zenginlik de Türkçenindir. eklinde konutu.
Kitap kelimesinin Arapça, televizyon kelimesinin Franszca kökenli olmas gibi sebeplerle eletirildiini söyleyen Gülsevin, öyle devam etti:
Kitap da televizyon da Türkçedir. Örnein, gözlük kökeni Türkçeye dayanan Türkçe ise kitap da kökeni Arapçaya dayanan Türkçedir. Biz bütün dünyay dolam bir medeniyetiz. Bu kelimeler ya Türkçe kökenlidir ya da bizim gezdiimiz corafyalarda fethettiimiz, yerliletirdiimiz kelimelerdir. Yani bizim dilimizden kitap kelimesini atamazsnz.
Dilimiz kimliimiz derken, sadece kökeni Türkçe olan kelimeleri kastetmiyoruz. Kökenleri yabanc da olsa alp dilimizde yerletirdiimiz unsurlar bizim olmu demektir. Bugün için yabancdr diyebileceimiz kelimeler ise Türkçe konuanlara gerçekten yabanc gelen unsurlardr. Örnein bugün drone kelimesi bize yabancdr. Onu bugün önerilecek bir Türkçe karlyla telaffuz edersek kendimizi koruruz. Fakat hassasiyet göstermeden öylece brakrsanz 30 yl sonra o da Türkçeleir.
Gülsevin, TDK olarak bizim vazifemiz dardan yabanc tehdidi gördüümüz zaman ona karlklar bulmak, duyarll artrmak için programlar yapmaktr. Bu TDKnin vazifesidir ama zaptiyelik ve gümrük memurluu yapmak deildir. Televizyona Türkçe karlk bulamamz ve Türkçelemi. O yerli olmu artk. 3 yandaki çocuk Franszca bilmedii halde televizyonu, Arapça olan kitab anlyorsa o artk Türkçedir. dedi.
Gülsevin, Türkçe karlklarn bilimsel tartmalarla, toplumun görüünün alnmasyla bulunduunu anlatarak, bilgisayar kelimesinin buna örnek olduunu dile getirdi.
- Dilimize, kimliimize sahip çkalm
2017nin Cumhurbakan Recep Tayyip Erdoan tarafndan Dilimiz Kimliimizdir sloganyla Türkçe Yl ilan edildiini anmsatan Gülsevin, sözlerini öyle sürdürdü:
Tarihte Karamanolu Mehmet Bey de 1930larda Mustafa Kemal de devletin ba olarak dil yabanclamasna kar ikaz etmiti. 2017 ylnda da Cumhurbakanmz ikaz ederek, bütün devlet kurumlarna görev yüklemi oldu. Dilimiz kimliimizdir derken mesele kimliimizin ne olduuna karar vermek. Öz Türkçe kökenli kelimeler bizimdir ama farkl corafyalardan aldmz, fethettiimiz her eyin de bizim olduunu bilmemiz lazm.
Kelimeleri kökeni yabanc diye atmaya balarsak anlaamaz hale geliriz. Türk sadece Türkiyede yoktur. Türklerin gönlüyle fethettii her corafyada Türk vardr ve Orta Asyadaki Türk kardelerimizle bugün bizim anlaabildiimiz en önemli kelimeler kitap, kalem, peygamber gibi Arapçadan aldmz kelimelerdir. Bu kelimeleri milli kimliimiz dnda düünmemek lazm.
TDK Bakan Gürer Gülsevin, Dilimize, kimliimize sahip çkalm. Bu sadece atalarmza kar vazifemiz deil; torunlarmza kar da büyük bir sorumluluumuz. çarsnda bulundu.