Edirneden Karsa kadar tüm kuyumcu odalarnn ortak derdi kalpazanlkla mücade oldu. Kanunen darphane ve Damga Genel Müdürlüü tarafndan baslmas uygun sarrafiye diye adlandrlan çeyrek, yarm, tam altn ve ziynet gibi altnlar merdivenaltnda ikinci el basm olarak üretilip piyasaya sürülüyor. Bu nedenle kalpazanlara çok sayda açlan dava var. Ancak cezalar caydrc olmad için sorunun önüne geçilemedii gibi bu altnlar ayrt etmek de kolay olmuyor. Konu hakknda görülerine bavurduumuz zmir, Hakkari, Ankara, stanbul, Diyarbakr ve Elazn kuyumcu odalar bakanlar, kalpazanlkla mücadelenin emniyet tarafndan sk takip edilmesini ve cezalarn caydrc olmasn istiyor.
BÖLGESEL DARPHANE ÖNERS
kinci el basm altnlarn düük gramda ve ayarda üretildiini söyleyen yetkililer, bunun önüne geçmek için her bölgede devlet kontrolünde bir darphane kurularak yöre esnafnn yasal altna kolay ulaabilmesi gerektiini öneriyor. Vatanda da uyaran yetkililer, Tandnz bildiiniz kuyumcudan alveri yapn diyor. Bu sorundan çok müzdarip olduklarn anlatan Elaz Kuyumcular Odas Bakan Fikret çakmakc, her bölgede darphane kurulmas önerisinde bulunarak, stanbulun artlarna biz ayak uyduramayz. Kaçak yollarla ülkemize giren ve baslan yarm çeyrek ve tam altnlar bu ekilde önlenebilir diye konutu. Cezalarn caydrc olmadn da söyleyen çakmakc, bu kiilerin ifadesi alnp, mallarna 2-3 yl el konulup iade edildiini anlatt.
AYIRT ETMEK ZOR
Vatandan kaçak altn ayrt edemeyeceini de aktaran çakmakc, unlar söyledi: Bu bir vicdan meselesi yani size 14 ayar bir cumhuriyet altn verilebilir. Kendi bölgemde de bunu yapan çok. Hakkarideki bir kuyumcu stanbula darphaneye gelemiyor. Gelemedii için en yaknnda mesala Kiliste kaçak yollarla baslan yerden alyor. çok sk ayar kontrol yaptmz bölgemizde 22 ayar gelmesi gereken cumhuriyet altnn 18 ayar geldiini de biliyoruz. Baka bir kuyumcu bunun farkna varyor. Sonra ceremesini vatanda çekiyor.
YASAL ÜRETM DE ETKLED
stanbul Kuyumcular Odas Bakan Yardmcs Mustafa Tiryaki de, sarrafi ürünler diye tabir edilen söz konusu altnlarn sadece Darphane Genel Müdürlüü tarafndan basldn belirterek, kuyumcularn Darphane dndan sarrafi ürün temin etmesinin yasak olduunu söyledi. Tiryaki, merdivenalt altnlarn ayarnn düük olduunu belirterek, Hatta altn olmayp üstü kaplama içi maden, demir ve kurunla kaplanm altna benzer, ürünler yapld da oluyor diye konutu.
Diyarbakr Kuyumcular Odas Bakan Mustafa Akkul ise, Darphane tarafndan baslan altnlarn azalmasnn merdivenalt üretimden kaynakladn belirtti. Akkul, Darphanenin haricindeki üretilen altnlar gayri resmi ve kalpazanlk. Bundan devlet de vatanda da zarar görüyor dedi.
çLK MALYET ARTIRIYOR
Adana Kuyumcular Esnaf ve Sanatkarlar Odas Bakan Ouz Baman da, ikinci el basm altnlarn genelikle ayarnn düük olduunu belirterek, Gramlar hafif oluyor. 1.75 gelen çeyrek, teraziye attnz zaman 1.70 geliyor dedi. Bunun önüne geçmek için öneride bulunan Baman, unlar söyledi: lk olarak Darphane ald fire paralarn minimum seviyeye indirmeli. Biz Darphaneye örnein, 995 gram, 1 kilo altn verip, bunun karlnda 978 gram altn alyoruz. Gramdan bize ortalama 17-18 gram fire para alyor. Bizden içilik alyor. Bu da maliyeti artryor. Hal böyle olunca korsan piyasa yer ediniyor.