Diyarbakrn çnar ilçesinde soan eken çiftçiler hasad toplamaya balad. Geçtiimiz sene Türkiyede ekonomik krize sebep olan ve hükümete zor anlar yaatan soann veriminden memnun olan çiftçiler, fiyatndan memnun deil.
çnarl çiftçiler, ektikleri hububat ve pamukla birlikte yaklak 15 yldr Karabudak (Sipyag) ile Kuruyaz (Caferk) köyleri ve çevrelerinde kuru soan ekimine balad. Soan yetitiren çiftçiler, artan masraflar nedeniyle emeklerinin karlna alamadklarn ve zor günler yaadklarn belirtiyorlar.
Son dönemde artan yakt fiyatlar, içilik ve maliyetlerde meydana gelen art nedeniyle zarar ettiklerini belirten çiftçiler, emeklerinin karln alamadklarn söylüyor.
Ekilen soanlar iklime ve toprak koullarna bal olarak 5-6 ay sonra hasat edilebilecek olgunlua eriiyor. Soann toprak üstünde kalan yeil yapraklarnn kurumas ise hasat zamann geldiini gösteriyor.
Soan hasad için günün aarmasyla tarlaya giden mevsimlik içiler, zor artlara aldr etmeden geçimlerini salamak için karanlk çökünceye kadar çalyor. Bu içiler arasnda, maddi durumlar iyi olmayan okul çandaki birçok çocuk da bulunuyor.
Yaklak 100 dönüm soan ektik ama piman olduk
6 yldr soan ekerek geçimlerini saladklarn belirten çiftçilerden Baver Kzltoprak, 6 yl önce topramzda su çkarp soan ekmeye baladk. lk yl verimi de paras da iyiydi. Her yl kr azalyor. 10 yldr soan ekenler artk ekmeyeceiz diyorlar. En fazla 15-20 dönüm ekerler bakada ekmezler. Soan durumu iyi deildir. çi paras, gübre ve mazot fiyatlar günbegün artyor. Her sene de soan fiyat biraz daha azaldndan soan ekme ii azalm durumda. Bu sene 50-60 kurutan satlaca söyleniyor, bu fiyat maliyetleri kurtarmyor. Son iki yldr gübre, mazot ve birçok gider fiyat ikiye katlanm olmasna ramen ürün fiyatlarmz azalyor. Geçtiimiz sene soan fiyat bir lirayd. Bu seneye göre iyiydi. Yaklak 100 dönüm soan ektik ama piman olduk. dedi.
Bu yl soan hiç para etmiyor
Karabudak köyünde çiftçilik yaptklarn aktaran Mehmet Siraç Aran, Soanlar geçen yl çok para etti. Neredeyse hükümet ii brakp soan toplamaya gidecekti. Bu yl soan hiç para etmiyor. O kadar urayoruz mazot paras bile çkmyor. Soan kilosu u anda tarlada 50 kurutur. Pazarda ise soan 2 lira satlyor. Bu hakszlk deil mi? Biz satyoruz 50 kurua, millet 2 liraya alyor. Mazotun litresi 6 lira 50 kuru olmu. çiftçiye indirim olduunu söylüyorlar ancak bize hiç indirim yok. Yüzde 5 indirim, 25 kuru ediyor. Tarladaki tüm ilerde traktörün kullanlmas gerekir. Traktör de mazotla çalt için sknt büyük. ifadelerini kulland.
Aran, Yaptmz ilaçlamalarda ilaçlar hiç etkili olmuyor. laçlar o kadar etkisizdir ki biz içsek zehirlenmeyiz. 25 bin liraya ilaç aldk ancak hiç etkisini görmedik. Bizdeki ilaçlar hiç fayda etmiyor. Batda ilaçlar bir kere kullanlyor. Biz burada 10 kere kullanyoruz hiç faydas yok. Devletin bu ie bir el atmas gerekiyor. Yaptmz masraflardan dolay bu i bizi kurtarmyor. Geçen yl millet soanlar dönüm bana 4 lira 50 kurua verdiler. Tarla sahipleri hiçbir eye dokunmuyorlard. Bu yl tarla sahipleri hasadn yapyor temizleyip çuvallyor gelen müteri 50-60 kuru diyor. Gerçekten bizi kurtarmyor. Devletin buna bir el atmas gerekiyor. eklinde konutu.
Verilen paradan ne patron ne de içi memnun
Yllardr mevsimlik içilerin çavuu olarak çalan Abidin Asar, çilerin çavuuyum. Sabah 05.30da içileri evlerinden toplayp tarlaya geliyoruz. Bu yl memnun deiliz. çi yevmiyesini zor çkaryor. Var olan isizlikten dolay mecbur gelip ucuza bile olsa bu ii yapyoruz. Topladmz soan çuvallarna göre para alyoruz. Ekibimiz 23 kiidir. 60 dönüm tarlada çalyoruz. Yaklak 20 gün burada çalacaz. Bu ii yaklak 5 yldr yapyoruz. Tarla sahibini kurtarmadndan içiye de az vermek zorunda kalyor. Verilen paradan ne patron ne de içi memnundur. dedi.
ehirde yaadn, hafta sonlar mevsimlik içilerle köyde soan topladklarn aktaran Ömer Asar, unlar söyledi:
Tarlada soan ii yapyoruz. Sabahlar güne domadan yola çkyoruz. Tarlaya bir saatlik yolumuz var. Gelene kadar güne douyor. Tarlaya gelir gelmez iba yapyoruz. Önce tarladaki bütün soanlar topraktan çkarp topluyoruz. Toplamay bitirdikten sonra soann yeil olan ksmn makaslamaya balyoruz. Makaslama bittikten sonra soanlar torbalyoruz. Yemek ve su gibi tüm ihtiyaçlarmz tarlada karlyoruz. Memnun olduumuzu söyleyemeyiz ama mevcut isizlikten dolay bu ii yapmak zorundayz.
çnar Anadolu Lisesi örencilerinden Menice Asar, Hafta içi okula gidiyorum. Hafta sonu da aile bütçeme katkda bulunmak ve okul harçlm kazanmak için soan toplamaya geliyorum. Emeimizin karln alamazsak da çalmamaktan iyidir. Sabah namazn klp evden çkyoruz, akam karanlnda da eve dönüyoruz. Günlüümüz yaklak 50 lira oluyor. ifadelerini kulland.