Piyasalarda derinliin ve ilem hacminin az olduu dönemlerde döviz kurlarnda görülen hzl yükseliler, yatrmc algs ve piyasalarn yüksek ilem hacimli bölümlerini de olumsuz yönde etkiliyor.
Bu yln ilk ilem günü ile hzl bir ekilde yükselie geçen dolar/TL, özellikle piyasalarda derinliin ve buna bal olarak ilem hacminin az olduu saat dilimlerinde etkisini artran spekülatif ilemlerle bugüne kadar rekorlarn gelitirerek deer kazanmaya devam etti.
Son dönemde yaanan TLdeki yüksek oranl deer kayplarnn, arlkla Asya piyasalarnn kapan ile Avrupa piyasalarnn açl arasnda gerçekleen ilemlerle meydana geldii de dikkati çekiyor.
Yla 3,53 seviyelerinden balayan dolar/TL, 2017nin ilk ilem gününde yurt içi piyasalarn kapanmasnn ardndan hzlanan yükselii ile günü 3,55e yakn tamamlamt. 3 Ocakta ise Avrupa piyasalarnn ileme açlaca dakikalarda hzla yükselen dolar/TL, gün içinde 3,6050ye kadar çkt.
Dolar/TL 3,60 seviyesini 3 Ocakta asa da 3,60-3,70 arasnda 4 ilem günü geçirdi. Dolar/TLnin 3,70 seviyesini amas, bu haftann ilk ilem gününde saat 09.00da balayan hzl yükseliin Avrupa piyasalarndan destek bulmas ile gerçekleti.
10 Ocakta da saat 09.00da yüzde 1e yakn sçrama gerçekletiren dolar/TL, analistlerin direnç olarak nitelendirdii 3,75i at. Yurt içi piyasalarn kapan ile yükseli eilimini sürdürerek ABD piyasalarnda rekorunu 3,7987ye tayan dolar/TL, bugün Tokyo piyasalarnda, Türkiyenin bankalararas piyasasnn açlna yakn 3,90 snrna kadar yükseldi.
- Bir tala iki ku vuran çok uluslu irketler
Analistler, kurlardaki hareketliliin, özellikle bu hafta bandan beri düük hacimli bölümlerde dikkate deer bir ekilde artmasnn tartmasz bir gerçek olduunu ancak bunun TLdeki deer kayb ve sonuçlarn deitirmediini söyledi.
Kurda yaanan trmana bakldnda, baka ülkelerde yatrmlar bulunan baz çok uluslu irketlerin bu hareketliliklerden önemli avantajlar elde ettiini belirten analistler, bu irketlerin, düük fiyattan aldklar dövizi yüksek fiyat üzerinden kara dönütürerek içeride bilançolarn güçlendirdiini, ardndan uygun gördükleri pozisyonda yeniden alc olarak piyasaya girdiini anlatt.
Analistler, çok uluslu irketlerin tekrar aldklar dövizi bu kez dier ülkelerdeki iletmelerine aktardn, böylece bir tala iki ku vurduklarn ifade ederek, bu mekanizma sayesinde bilançolarn düzeltip Türkiyedeki aktif hanelerini de güçlendirdiklerini, yaklak 200 milyon dolarlk bir ilem hacmiyle kurda 2-3 kuruluk oynama saladklarn vurgulad.
- TCMB kararl bir duru sergilemeli
Piyasada carry trade ad verilen ve düük faizli ülkeden borçlanarak daha yüksek faiz getirisi olan ülkelere borç verme olarak özetlenebilecek para hareketinin de yurt içinde düük faiz, dier baz gelimekte olan ülkelerdeki yüksek faiz politikas nedeniyle kurumsal yatrmclar tarafndan kullanld ifade ediliyor.
Analistler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasnn (TCMB) dünkü zorunlu karlklardaki düzenlemeleri ve bankalarn borç alma limitlerini azaltma admlarnn bunun gibi hareketleri snrlama amaçl olduunu ifade ederek, TCMB Para Politikas Kurulunun (PPK), 24 Ocakta toplanacan ve kararl bir duru sergilemesi gerektiini kaydetti.
- Faiz koridoru benzeri bir uygulamalara geri dönülebilir
Boaziçi Üniversitesi Öretim Üyesi Prof. Dr. Burak Saltolu, kurlardaki hzl yükseliin altnda Türkiye ile ilgili nedenler de bulunduunu ifade ederek, Birincisi iç politik belirsizlik, ikinci neden Fitchin olas not indiriminin fiyatlara girii, üçüncüsü ise enflasyonun art ve en azndan gelecek birkaç ayda artma eiliminin devam beklentisi. Buna bal olarak TCMBnin enflasyona ve kura tepki vermekte gecikecei düüncesi diyebilirim. Sraladmz bu nedenlerden iç ve d politika etkilerine tepki veremeyeceimize göre sorunu içerideki etkilerle snrlamak önemli. eklinde konutu.
Öncelikle enflasyonun daha da artaca beklentisinin önüne geçmek gerektiini belirten Saltolu, Bu TLnin maliyetini artrmak eklinde olabilir. Kalc yüksek faiz artlarna alternatifler de aranabilir. Örnein, bence faiz koridoru benzeri bir uygulamaya geri dönülebilir. çok ani ve kalc faiz artlar yerine, TLye geçici daraltc etkiler uygulanabilir ki TLyi satmann maliyeti olsun. dedi.
- Enflasyon seviyelerine yaklaan bir TL faizi volatililteyi azaltr
Prof. Dr. Burak Saltolu, özel sektörün açk pozisyonu hakknda güvenilir, effaf bilgilerin edinilmesi ve belki de ksmen paylalmasnn önemli olduunu vurgulayarak, Ekonomi yönetiminin, bu tür durumlara, tek bir kanaldan ve kafa kartrmadan açklama yapmas son derece önemli. ifadesini kulland.
Bu tur durumlarda her türlü ülke para birimine özgü spekülatif ataklar olabileceini belirten Saltolu, Yakn zamanda bu hareketler poundda yaand, geçmite Malezya ringiti yaad, Rusya rublesi de öyle... Bize özgü bakmak yanltc olabilir. Spekülatif harekete tepki, eer ciddi rezervimiz olmu olsayd bunlar satmak olabilirdi ama maalesef yok. diye konutu.
TLnin maliyeti ile oynamak dnda ksa vadeli çözümün olmadn vurgulayan unlar kaydetti:
Bu da mümkünse kalc olmayan bir hamle ile TLnin çekiciliini artrarak yaplmal. Yurt d kaynakl eer bir giri bekliyorsak onu hzlandrabiliriz. Ama ezber çözüm gibi görünmekle beraber, gelinen nokta itibaryla en azndan gelecek dönem enflasyon seviyelerine yaklaan bir TL faizi volatililteyi azaltr.
- çözümün tek anahtar TCMB deil
stanbul Medipol Üniversitesi Öretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Alkin de Fedin para politikasndaki sklatrma süreci, ABDde 20 Ocakta balayacak bakan Donald Trump döneminin ekonomi ve d politika tercihlerinin ne olacana ilikin belirsizlik ve Türkiyenin döviz arzyla ilgili sknt yaamasnn kurlarn ateinin yükselmesine neden olduunu anlatt.
Alkin, ekonomide normal artlarda döviz kurlarndaki dalgalanmann ekonomide varolan bir skntnn göstergesi olduuna iaret ederek, u deerlendirmelerde bulundu:
Eer ekonomide sknt olsayd o zaman sadece döviz kurlar deil, Türk hazine tahvillerinin risk primi olan CDS oranlarnn da çok hzl yükselmesi gerekirdi. Ayrca, Türk tahvillerinin 2 ve 10 yl vadeli olanlarnn ikinci el piyasa faiz oranlarnn yükselmesi ve Borsa stanbulda da hissedilir sert bir düü yaanmas gerekirdi. Enteresandr, döviz kurunda bu hareket yaanrken, ne CDSler ne 2 ve 10 yl vadeli tahvilin ikinci el faizi ne de BIST 100 endeksi bu tabloyu teyit ediyor. Dolaysyla göstergelerden 3 tanesinde dünya ve Türkiyedeki piyasa risklerine bal olarak makul bir hareket varken, sadece döviz kurlarnda bu kadar sert bir hareket söz konusuysa bu manipülatif bir hareket olduunu çok net kantlar.
Bu süreçte para ve maliye politikas alanyla ilgili her türlü imkann devreye alnmas gerektiini belirten Alkin, çözümün tek anahtarnn TCMB ve sadece para politikas araçlar deil, kurlardaki yükseliin engellenmesi için ayn zamanda maliye politikas araçlarnn da devreye alnmas gerektiini söyledi.
- 1994te süper faizli bono kullanlmt
Prof. Dr. Kerem Alkin, TLnin reel getirisini artracak tedbirler alnmas gerektiini, bununla ilgili olarak Türkiyenin geçmiinde sonuç vermi çalmalar bulunduunu, 1994 krizindeki süper faizli bononun bunlardan biri olduunu anlatt.
Vatandan döviz kurlarnn hiçbir zaman böyle bir getiri salamayacana ikna olmas ile koa koa elindeki dövizi bozdurup bonolar aldn belirten Alkin, Amacmz, vatandan döviz bozdurmaya devam etmesini salayarak yurt dndan kaynaklanan küçük meblal (200-250 milyon dolar) etkileri bertaraf etmek. dedi.
TLnin reel getirisini artracak tedbirlerle dardan gelen manipülatif atan sakinletirilebileceini vurgulayan Alkin, ayrca, bankalardaki TL cinsi mevduat ve katlm hesaplarna uygulanan gelir vergisi stopajnn bir süreliine sfrlanabilecei önerisinde bulundu.
Alkin, hisse senedi piyasasn da cazip hale getirecek küçük deiiklikler yaplabileceini ifade ederek, Bu admlarla dövizde olan vatandaa ben aptal mym, burada TL cinsinden yatrm araçlarnda büyük bir cazibe var, ben buraya yöneleyim dedirttiimiz anda kurda sakinleme balar. dedi.