Türkiye statistik Kurumu (TÜK) verilerine göre; çalanlarn yüzde 36s kaytd. Yani kabaca 10 milyondan fazla kii sigortasz çalyor. Sigortasz çallan sürede, iveren SGKya ie giri bildirgesi vermiyor. Dolaysyla prim yatmyor veya eksik yatyor. Maa yüksek olduu halde asgari ücret üzerinden yatan primler de var.
Hizmet tespitiyle
Yatmayan sigorta primi çalanlarn geleceinden alp götürüyor. Yasa, primi eksik yatanlara da hiç yatrlmayanlara da mahkemelerde hizmet tespit davas açma hakk tanyor. Bu yolla dava açan binlerce kii emekliliini öne çekti. çi, sigortasz çalarak geçirdii sürenin son ylndan balayarak 5 yl içerisinde hizmet tespit davas açabilir. Eer içi ölmüse, hak sahipleri de dava açma hakkna sahip. Bu durum özellikle dul ve yetim maa almay salyor.
Delilleri saklayn
Elinizde salam belgeler, ahitler varsa mutlaka i mahkemesinde hizmet tespit davas açn. Dava açmak için delil olarak kullanlabilecek kalemler unlar: SGK iyeri dosyas, sigortalnn iyeri sicil dosyas, iverenin mesleki kurulu kayd, esnaf sicil kayd, ticaret odas kaytlar, vergi mükellefiyet kaytlar, ücret bordrolar, tank, bilirkii.
Borçlanma imkan
Askerlik borçlanmas ve doum borçlanmas eksik prim olduunda ilk akla gelenler. Böylece hem prim hem de yatan kazanabiliyorsunuz. Sigortadan sonra yaplan 3 doum 2160 gün (6 yl) kazandryor. lk sigorta yaptrlmadan önce yaplan askerlik ise borçlanlan gün kadar ie giri tarihini geri çektii için emeklilik ya ve prim art azalyor.
Memurlarn hakk
Memurlar ücretsiz izin sürelerini daha sonra borçlanarak emeklilik hizmetinden saydrabiliyor. Sigortal olmakszn doktora örenimi veya tpta uzmanlk için yurtiçinde veya yurtdnda geçirilen doktora veya uzmanlk örenim süreleri de borçlanma kapsamnda. Sigortal olmakszn avukatlk stajn yapanlarn normal staj süreleri de borçlanma kapsamnda.
Avukatlarda durum
Sigortal olarak yaplan avukatlk staj dierlerinden ayr olarak emeklilik hesabndan saylyor. Tutukluluk ve gözaltnda geçen süreler de borçlanlabiliyor. Bu süreleri mahkum olunmad sürece borçlanarak hizmetinizden saydrabilirsiniz. Yine ekonomik kriz dönemlerinden ücretsiz izinli olanlar her yl için 3 aya kadar borçlanma yapabiliyor. Doktorlar fahri asistanlk hizmetinde geçirdikleri süreleri borçlanabiliyor.
Gurbetçiye kolaylk
Yurtdnda çalanlar belli artlarda bu süreleri borçlanarak emeklilik hesabna katabiliyor. Kadnlar yurtdnda 18 yandan sonraki süreleri çalm olmasalar bile borçlanabiliyor.