Yaklak 1.5 yl arann ardndan geçen hafta sonu Tarm ve Orman Bakanl gda ürünlerinde taklit ve tai yapan markalar açklad. Baldan tereyana, sucuktan çikolataya kadar birçok ürünün yer ald listede vatandan her gün sofrasna gelen yiyecek maddelerinde hile yapld ortaya çkt. Türkiyede üretilen ve zincir marketlerde sata sunulan bir sucuk markasnda ise dana etinin yan sra domuz etine rastlandnn açklanmas vatanda tedirgin ederken, sektörde domuz eti mi yoksa protein tozu mu tartmasn gündeme getirdi. Bakanln, sucukta domuz eti kullanlmtr açklamasna karlk sektör temsilcileri, domuz etinin direkt olarak ürüne konup konmadn bilmiyoruz ama bu durum yasad olarak kullanlan protein tozlarndan kaynaklanm olabilir tezini ortaya att.
Et Ürünleri Tebliine göre, salam, sucuk, sosis gibi ilenmi et ürünlerinin yapm çok sk kurallara balanm durumda. Karm et kullanmak, domuz eti kullanmak, protein tozu katmak kesinlikle yasak.
AVANTAJ SALAMIYOR
Sektör temsilcilerine göre, fiyat rekabetinde ön plana çkmak isteyen üreticilerin önünü kesmek mümkün olmuyor. Maliyetleri düürüp fiyat avantaj elde etmeye çalan baz firmalarn, protein tozu kartn oynadklar ileri sürülüyor. ddialara göre salam, sucuk gibi ürünlerin üretimi srasnda protein tozu kullanmak, daha az miktarda et kullanarak zorunlu olan protein miktarna ulama imkn veriyor. Böylece maliyet düüyor ve rekabet için avantajl bir fiyat oluuyor. Yaplan tahliller sonucunda, bu firmalarn protein tozu katarak da üretse baz ürünlerde domuz eti kullanlmtr sonucuna ulalyor. Bunun nedeni de ithal edilerek katlan protein tozunun domuz etinden üretilmi olmas. Üstelik sektör temsilcilerine göre dana etinden üretilmesi gereken bir ürüne dorudan domuz eti katmak herhangi bir maliyet avantaj salamyor.
Türkiyede faaliyet gösteren hem karkas et hem de ilenmi ürünler üreten bir firmann yöneticisi, sorduumuz sorulara öyle cevap verdi:
PROTEN YÜKSELYOR
Domuz eti ülkemizde hem bulunmas zor hem de fiyat olarak maliyeti düürmesi zor. Burada farkl bir durum var o da protein deeri. Teblie göre ürünlerde olmas gereken bir protein deeri var. Örnein sucukta protein deeri 16. Bakanlk bunun altnda çkan protein deerine ceza kesiyor. Protein deerinin istenilen miktarda çkmas için de ürün içinde yer almas gereken et miktar yüksek olmal. Bu da maliyeti arttryor. Baz firmalar ise protein deerini tutturabilmek için yurtdndan hayvansal gdadan elde edilen protein tozu ithal ediyor. Bunu ürettikleri ürüne ekleyerek protein miktarn yükseltiyor. Burada yaanan durumun da buradan kaynaklandn düünüyorum. Yurtdndaki protein tozlarnn büyük ksm da domuz etinden üretiliyor. Bu protein tozunun kullanld bir sucuk eer teste girerse protein tozu domuz etinden elde edildii için içinde domuz eti kullanld ortaya çkyor.
LABORATUVARLAR: PROTEN TOZUNU BULAMIYORUZ
Yaanan gelimelerin ardndan gda ürünlerini test eden firmalar aradk. Biri özel dieri bakanln bünyesindeki test laboratuvarndan aldmz bilgiye göre, salam, sucuk ve sosis gibi ürünlere protein tozu eklenip eklenmediini ortaya çkaracak bir test bulunmuyor. Yaplan testler sonucunda baka bir türün söz konusu ürün içine eklenip eklenmedii test edilebiliyor.
LER BOYUTTA ANALZ GEREK
ET ürünleri tebliine göre protein tozu kullanmnn yasak olduuna dikkat çeken Gda Mühendisleri Odas Bakan Kemal Zeki Tayda, Yaplan testlerde toplam protein miktarna baklyor. Ancak protein tozu kullanlmsa mevcut testlerde bunu görmek zordur. çok farkl ve ileri boyutlarda analiz büyük ihtimalle bulunabilir. Biz de gda mühendisleri olarak protein tozu getirilerek protein miktarnn arttrldn duyuyoruz. Dier yandan tür analizleriyle ürünlerde kullanlan etin ne olduu çok net bir ekilde bulunabiliyor. Eer protein tozu domuz etinden elde edildiyse, söz konusu üründe domuz eti kullanlmtr deniliyor. Bunun etten mi yoksa protein tozundan m geldiine baklmyor. Protein tozu da olsa direkt olarak et de kullanlm olsa ürünün içinde domuz eti girmi oluyor diye konutu.
TOZU ANLAMAK MÜMKÜN DEL
BR baka firmann yöneticisi de firmalarn maliyeti düürmek için protein tozu kullandn belirterek, Protein tozu kullanlp kullanlmadna yönelik bir test yaplmyor. Üretici, dana etinden bir sucuk üretiyorsa ve buna dana etinden elde edilmi protein tozu kullanrsa, yaplacak testte de protein miktar istenilen seviyede çkyor. Protein tozu var m yok mu belli olmuyor. Farkl hayvandan elde edilen bir toz yoksa kurallara da uymu oluyor. Protein tozu kullanan firmalar tehlike altnda. Eer o protein tozunda domuz eti varsa testlerde domuz eti kullanld eklinde ortaya çkyor. Vatanda kandrlyor dedi.