Türkiye ekonomisi Covid-19 salgnna baklk sistemi çok zayflam bir tabloyla yakalad. Salgna kar alnan önlemler igücü-istihdam piyasasn çok sert bir biçimde vurdu.
Türkiye statistik Kurumunun (TÜK) resmi rakamlarna göre salgn öncesi 4.5 milyona ulaan isiz saysnn imdiden 10 milyon dolayna çkt, üstelik daha da artabilecei tahmin ediliyor.
Bu ürkütücü tablo, isiz kitlesinde yüzde 100-120 aras bir art eilimi anlamna geliyor. Böylece, igücü, yani ii olanlar ile isizlerin toplamn ifade eden insan says salgn öncesi gibi 32 milyonda kalrsa, isizlik oran da yüzde 13.8den yüzde 30lara çkm oldu.
Üç KAYNAI VAR
TMMOB Makina Mühendisleri Odas, her ay iktisatç-yazar Mustafa Sönmezin katksyla hazrlad sanayinin sorunlar bülteninin 58incisini Covid-19un ekonomideki tahribatna, özellikle ç gibi büyüyen isizlik konusuna ayrd. Rapora göre, patlayan isizliin üç kayna var.
gücü piyasasndaki ürkütücü tabloyu gözler önüne seren rapora göre, mevcut 4.5 milyon isize sokaa çkmalar yasak olduu için 1.4 milyon kii daha eklendi. 65 ya üstü grubunda olup da hl çalmakta olan yaklak 850 bin kii ve 15-17 ya grubunda olup da ii olan 550 bin dolaynda genç, bu önlemle çalamaz oldular.
Dier yandan, 270 bin iyeri geçici süreyle kapatld. Bu iyerlerinde ortalama be kiinin çalt varsaylrsa i sahipleri ile birlikte, geçici de olsa, isiz kalan 1.5 milyonun üstünde bir kitleden söz ediliyor. Dolaysyla salgn öncesi 4.5 milyon olan isiz says bu önlemler sonucu 7.5 milyona yaklat.
AçIKTA KALAN MLYONLAR...
Öte yandan, sizlik Sigortas Fonuna ksa çalma ödenei için bavuran ücretli saysnn 3 milyonu at açkland. Dier yandan, çkarlan bir yasa ile iten çkarmalar yasaklanrken, çalan üç ay, gerekirse alt ay süreyle ücretsiz izne çkarmann yolu açld.
Ksa çalma ödenei ve ücretsiz izine çkarma yolunu açan düzenlemelerden çkacak isiz saysnn ise 2 milyonu aaca hesaplanyor. Dolaysyla, isizler ordusunun en iyimser tahminle daha imdiden 10 milyonu at hesaplanyor.
Sözcünün haberine göre raporda, sizlik Sigortas Fonundan 3 milyon isiz yararlansa bile, açkta kalan milyonlarca isize devletin sosyal elinin demediine dikkat çekildi.
KENTLERDEK 3 MLYON KAYIT DII DAHL DEL
TMMOBun sanayinin sorunlar bültenindeki isizlik sorununun hangi boyutlara vardn ortaya koyan hesaplamada isiz saysn belirleyen kümelere saylar 3 milyon dolaynda olan kentlerdeki kayt d ücretli kesim dhil deil.
Onlarn bu krizde balarna ne geldii ise bilinmiyor. Bu olaand isizlik art kaç ay sürecei ve bu dev isizler ordusunun daha ne kadar artaca salgnn seyrine bal.
sizliin gerçek ve bilimsel tanmlara uygun boyutlarnn açklanmas, 2020nin Haziran- Temmuz aylarn bulacak. çünkü TÜK verileri, üç ay geriden geliyor.