Türkiyenin havaclk motorlarnda lider irketi TUSA Motor Sanayii A (TEI), 35inci yln kutlad 2020de özgün ve uluslararas motor projelerinde çalmalarna hz kesmeden devam ediyor.
1985 ylnda F16 uçaklarna güç veren F110 motorlarnn montaj için kurulan TEI, zaman içinde kazand teknoloji ve kabiliyetlerle motor ve parça imalat, bakm-onarm-revizyon, tasarm ve Ar-Ge faaliyetleriyle Türkiyenin en önemli havaclk sanayi irketlerinden biri konumuna geldi.
TEI, 35inci yln kutlad 2020de dünya çapnda yaygn ekilde kullanlan 50 farkl havaclk motoru için 1500ü akn farkl parça imal ediyor. irket, özellikle Airbus A320neo, Boeing 737 Max ve COMAC C919 uçaklarna güç veren LEAP motoru için ürettii 40tan fazla parça çeidiyle bu motorlar için dünyann en büyük tedarikçisi konumunda bulunuyor.
TEI, zamannda teslimat ve üstün parça kalitesiyle 2017 ve 2018de üst üste dünyadaki en iyi tedarikçi firma seçildi. Üstün teknolojik yetenekleriyle sertifikal özel prosesler yetkinliinde 53 deiik sertifikal proses kabiliyetiyle TEI, 2017 ylnda dünya birincisi oldu ve halen bu birinciliini sürdürüyor. Bu baarlar çalanlarnn özveri ve gayretleriyle elde eden TEI, en iyi iveren irketler arasnda 3 yl üst üste çalan Ball Özel Baar Ödülünü kazanan ilk ve tek savunma ve havaclk sanayi firmas oldu.
- Kara ahin için 14 motor teslimat
Türkiyenin en önemli havaclk programlarndan Genel Maksat Helikopteri Program (GMHP) kapsamnda ise T-70 Kara ahin helikopterlerine güç veren motorlar T700-TEI-701D isim plakasyla TEI üretiyor. GMHP kapsamnda irket, bu motorlar General Electric lisans altnda yüzde 50nin üzerinde yerlilik katksyla üretip, ayn zamanda motorun nihai montaj ve testini de Eskiehir tesislerinde gerçekletiriyor. Türk Havaclk ve Uzay Sanayiine bu yl 25 motorun teslimatn planlayan irket, bunlardan 14ünü teslim etti.
TEI, yürüttüü özgün motor projeleriyle de son yllarda birçok ilke imza atarak verdii sözleri tuttu. Son 6 ylda gelitirdii 3ü dizel, 2si benzinli ve 4ü jet yaktl olmak üzere 9 motor projesiyle Türkiyenin gurur kayna haline gelen TEI, küresel düzeyde rekabetçi ve özgün güç sistemleri sahibi olmay hedefliyor.
- Milli HAlarn yerli motoru
Anka, Aknc ve Aksungur insansz hava araçlarna (HA) güç vermek için tasarlanan TEI-PD170 motorunun 13 motorluk ilk parti seri imalat 2019da tamamland. Dizel yaktla salad 40 bin fit irtifa yeteneiyle kalk annda 225 beygir ve 20 bin fit kritik irtifada 170 beygir güç üreten TEI-PD170 motoru dünya çapnda snfnn en iyisi olarak dikkati çekiyor.
TEInin Hafif Genel Maksat Helikopteri Gökbey için Cumhurbakanl Savunma Sanayii Bakanl himayesinde gelitirmekte olduu, Türkiyenin ilk milli helikopter motoru TS1400de çalmalar hzla devam ediyor. 1660 beygire kadar güç üretme kapasitesine sahip motorun üretiminde de imalat ve malzeme teknolojileri alanlarnda TEI pek çok ilke imza att. Türkiyede ilk tek kristal türbin kanad üretimini gerçekletiren irket, ilk kez nikel ve titanyum alamlar için havaclk kalitesinde dövme teknolojisi gelitirdi. TS1400ün tüm testleri de milli imkanlarla gelitirilen milli bremzelerde gerçekletiriliyor.
TEI tarafndan hedef uçaklar için gelitirilen ve 400 newton güç üreten TEI-TJ90 Turbojet Motoru, Türk Havaclk ve Uzay Sanayiinin imek platformu ile ilk uçuunu 2017de baaryla tamamlad.
- Snfnn en güçlü motorlar
TÜBTAK desteiyle gelitirilen TEI-PG50 Türkiyenin ilk iki zamanl havaclk motoru olma özellii tayor. 300 kilogram alt HAlar için üretilen motor, 50 beygir kalk gücü ve 16 bin fit irtifadaki 30 beygir gücüyle dikkati çekiyor. Snfnda kullanlan rakip HA motorlarna göre daha fazla güç ve daha yüksek güç/arlk oran sunan TEI-PG50 motoru, ilk uçuunu Mays 2019da gerçekletirdi.
Haziran aynda Sanayi ve Teknoloji Bakan Mustafa Varankn katlmyla test edilen Türkiyenin ilk Orta Menzilli Gemisavar Füze Motoru TEI-TJ300, tamamen yerli ve milli imkanlarla tasarlanarak üretildi. 30 kilogramdan daha az arla sahip ve 24 santimetre dar bir çaptaki motor, kendi itki snfnda 1300 newton itki üretebilen dünyadaki ilk turbojet motoru olma özelliine sahip bulunuyor. TEI-TJ300 ses hznn yüzde 90na ulaan hzlarda 400 beygire yakn güç üretiyor.
Türkiyenin gücüne güç katmaya, ülkede gücün yerli ve milli kayna olmaya, havaclkta dünyayla yarmaya söz veren TEI, 35 yllk teknik birikimi, sahip olduu altyap ve kalifiye i gücüyle hem ulusal hem de uluslararas projelerde hedeflerine emin admlarla ilerliyor.