Tarihin en kritik seçimi olarak nitelendirilen cumhurbaşkanlığı seçimlerinde AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir bez daha seçildi. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde seçime katılımdaki düşüş ve oy oranlarındaki değişim ile bunun nedenlerini araştırdık.
DİYARBAKIR VE VANDA KATILIM VE OY ORANLARI
Kürt siyasetinin merkezi ve HDPnin kalesi olarak bilinen Diyarbakırda 14 Mayısta yapılan seçime katılım yüzde 81,70 iken, ikinci turda bu oran yüzde 75,90a düştü. İlk turda Kılıçdaroğlu oyların yüzde 71,96sını alırken, ikinci turda bu oran yüzde 71,61e düştü. Erdoğan ilk turda Diyarbakırdan yüzde 26,48 destek görürken, ikinci turda ise bu oranı 28,39a çıkardı. Diyarbakırda seçime katılım oranındaki yüzde 5 düşüşe rağmen Kılıçdaroğlunun oylarında fazla bir düşüş yaşanmazken, Erdoğan oylarını yüzde 2 artırdı. Bölgenin önemli büyükşehirledden biri olan Vanda ise katılım oranı yüzde 6 düştü. Kılıçdaroğlunun aldığı oy 1 puan düşerken, Erdoğanın aldığı oy 3 puan arttı.
ŞIRNAKTA KILIçDAROĞLU OYLARINI ARTIRDI
Bölgenin büyükşehirlerinden biri olan Mardinde de katılım yüzde 4 düşerken, Kılıçdaroğlunun oylarında 1 puanlık azalma, Erdoğanın oylarında ise 2 puanlık bir artış oldu. Ağrıda seçime katılım yüzde 72den yüzde 65e inerken, Kılıçdaroğlunun oyları yarım puan düştü. Erdoğanın oyları ise 3 puan arttı. Seçime katılımın yüzde 5 düştüğü Şırnakta ise Kılıçdaroğlu oylarını bir puan, Erdoğan ise iki puan artırdı.
ERDOĞAN BÜTÜN İLLERDE OYLARINI ARTIRDI
Diyarbakır, Mardin, Batman, Siirt, Şırnak, Hakkari, Bitlis, Muş, Van ve Ağrı gibi HDPnin güçlü olduğu illerde iki hafta arayla yapılan seçimlere katılım ortalama yüzde 5 düşerken; Erdoğan bütün illerde oylarını artırdı, Kılıçdaroğlu ise Şırnak hariç bütün illerde aldığı oy kaybetti.
KÜRT SEçMEN NEDEN SANDIĞA GİTMEDİ?
Seçimlerin ilk turunun ardından en çok tartışılan konu CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğluna yüksek oranda desteğin çıktığı illerde Kürt seçmenlerin sandığa katılım oranı olmuştu. Özellikle Yeşil Sol Parti çatısı altında seçime giren HDPnin hedeflediği vekil sayısına ulaşamaması, bazı illerde mevcut vekil sayısını koruyamaması, bazı adaylara gösterilen tepkiler ve ilk turda cumhurbaşkanı adayı çıkarmamasının ardından ikinci turda katılımın düşeceği tahmin edilmişti. Kılıçdaroğlunun Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ ile imzaladığı protokol ve milliyetçi bir dil kullanmaya başlaması da seçmenlerin bir kısmında rahatsızlık yaratmıştı.
KÜRT OYLARININ YARATTIĞI DENGE
Burada, Kürt çalışmaları Merkezi Direktörü Reha Ruhavioğlu, Millet İttifakının adayı Kemal Kılıçdaroğlunun cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan karşısında kaybetmesinde sandığa gitmeyen Kürt seçmenin payı olduğu yönündeki iddiaları inceledi. Ruhavioğlu, ikinci turda katılımın Türkiye genelinde düştüğüne, Kürt oylarının bu nedenle sonucu değiştirmediğine dikkat çekti.
Ruhavioğlu, Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) açıkladığı resmi olmayan sonuçlara göre seçimi yüzde 52 oy oranı ile Erdoğanın kazanmasının ardından yaptığı değerlendirmede, Kılıçdaroğlu kazansa Kürt oylarıyla kazanmış olacaktı ama özellikle ikinci turda katılım Türkiye genelinde düşmüş olduğu için, Kürt oyları her iki turda Türkiye ortalamasına denk olsa bile kazanan-kaybeden dengesini değiştirmeye yetmiyor, Kılıçdaroğlunun kaybetmesini önleyemiyordu dedi.
İKİNCİ TURDA KÜRT OYLARININ ETKİSİ NE OLDU?
İki tur arasında sandığa giden kişi sayısının yaklaşık 2 milyon azaldığını, bu oyların en fazla dörtte biri için Kürt oyu denilebileceğini söyleyen Ruhavioğlunun, alternatif senaryolara da değindiği analizinde yorumları şöyle:
Açıklama çalışayım: İllere tek tek bakmak yerine daha genel, resm olarak doğu ve güneydoğu denilen bölgelerinin tümüne bakalım; sandığa katılım; Güneydoğuda yaklaşık 232 bin, Doğu Anadoluda yaklaşık 175 bin düşmüş.
İki bölgede düşüş toplamı 406 bin. Bu oyların tamamı Kemal Kılıçdaroğluna gelmiş olsaydı seçimin sonucu şöyle olurdu: Erdoğan: %51,8 / Kılıçdaroğlu: %48,2.
Dolayısıyla katılımın Türkiye genelindeki düşüklüğü daha baskın bir etken olarak görülüyor, Kürt seçmenin katılımındaki düşüş daha zayıf bir etken (min:0,2/max:0,5 p).
Doğu ve Güneydoğuda katılım her iki turda da Türkiye ortalamasıyla aynı olsaydı ve firelerin hepsi Kılıçdaroğlu seçmeni olsaydı, ikinci turun sonucu şöyle olacaktı: Erdoğan: %51,2 / Kılıçdaroğlu %48,8. Yani görünen o ki Kılıçdaroğluna esas kaybettiren faktör, ikinci turda katılımın Türkiye genelindeki düşüklüğü olmuş.
KILIçDAROĞLUNUN KAYBETMESİNİ ÖNLEYEMİYORDU
Ek: Doğu ve Güneydoğu genelinde, iki tur arasında Kılıçdaroğlu oyu yaklaşık 133 bin azalırken Erdoğan oyu yaklaşık 94 bin artmış. Sandığa katılım azaldığı için oransal olarak Kılıçdaroğlu 0,4 ve 0,2 artış yaşamış. Erdoğandaki artış 3,7 ve 2,7.
Sonuç olarak şuraya varmak mümkün: Kılıçdaroğlu kazansa Kürt oylarıyla kazanmış olacaktı ama özellikle ikinci turda katılım Türkiye genelinde düşmüş olduğu için, Kürt oyları her iki turda Türkiye ortalamasına denk olsa bile kazanan-kaybeden dengesini değiştirmeye yetmiyor, Kılıçdaroğlunun kaybetmesini önleyemiyordu.
Failed to load the video