Kutlamalarda kullanm giderek yaygnlaan havai fieklerin, kularn göç yoluna ve popülasyonuna zarar verdii belirtildi.
Özel günlerde sklkla tercih edilen ve gökyüzünde renkli görüntüler oluturan havai fiein, izinsiz, zamansz ve uygunsuz kullanm korku ve panie yol açt gibi, can ve mal güvenlii için de tehlike oluturuyor.
Görsellii gün batmndan sonra belirginleen, patlama esnasnda basnç, ses ve k yaylm olutururken, doaya kükürtdioksit, karbondioksit, karbonmonoksit, asl partiküller gibi hava kirleticilerin yan sra lityum, potasyum, sülfür, manganez, sodyum, alüminyum, demir tozlar, strontiyum ve baryum gibi birçok ar metalin salnmna neden olan havai fiein olumsuz etkilendii canllar arasnda kular da yer alyor.
Diyarbakrdaki Dicle Vadisinde ve çevre illerde 1984 ylndan bu yana göçmen kular üzerine çalmalar yürüten Dicle Üniversitesi (DÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Klç, havai fieklerin kular üzerindeki etkisine ilikin, AA muhabirine açklama yapt.
Prof. Dr. Klç, kularn göç yollar açsndan Anadolunun önemine iaret ederek, özellikle Afrikada yaayan ve k geçiren türlerin ilkbaharda Nil vadisi boyunca Ortadou ülkelerinden geçerek Akdeniz kylarndan Türkiyeye ve Anadolu kylarna giri yaptn anlatt.
Bunlarn büyük bir ksm Avrupaya giderler. Burada yrtclar, leylekler ve dier su kular görülür. diyen Klç, rotalar üzerinde geceleri konaklayan göçmen kularn, patlatlan havai fieklerden olumsuz etkilendiini bildirdi.
Havai fiek göçmen kulara zarar veriyor
Klç, sözlerini öyle sürdürdü:
stanbul boaz göçmen kular için çok özel bir yerdir. stanbulda oldukça fazla havai fiek kullanlr. Kular da özellikle stanbul boazn tercih ederler. Bu nedenle stanbul civarndaki havai fiekler kularn göç yollarn olumsuz etkiler. Havai fiekler kularn göç yollar üzerinde olumsuz etkiye sahip. Hayvanlar gürültüden ve rahatsz edici unsurlardan uzak durmak isterler. Doal yollar bozulduu zaman, popülasyonlar ve saylar olumsuz etkileniyor. Yaralanmalar ciddi boyutta. Yavrular ve anaçlar birden bire panik havasndan dolay kötü etkilenir. Saa sola çarpmalar bunlarn yaralanmas demektir. Yaralanmalar genellikle ölümle sonuçlanyor. Bu nedenle bu gibi faaliyetlere engelleme ve kstlama getirmemiz lazm. Havai fieklerin atlmasn en azndan göç dönemlerinde engellememiz lazm.
- Doal türler tabiatta olmayan havai fieklere tepki veriyor
Klç, Türkiyenin biyolojik çeitlilik bakmndan kta özellii gösterdiine, Türkiyede 500 civarnda ku türü gözlemlendiine ve bu türlerin soylarnn devamllnn önemine dikkati çekerek, bu konudaki tehlikelerden birinin havai fiek kullanm olduunu vurgulad.
Doal türler tabiatta olmayan havai fieklere tepki veriyor. Özellikle göçmen türler üzerinde olumsuz etkisi var. Göç dönemini ikiye ayryoruz. Türkiyede ilkbahar ve sonbahar göçleri yaanmaktadr. ubat sonu ile nisana kadar devam eden ve ayn ekilde bunun geriye dönüü vardr. Özellikle hazirandan itibaren austos sonuna kadar ve eylül bana kadar aksi yönden göçler vardr. Bu türler üremelerini tamamlar, yavrularn büyütür. ifadelerini kullanan Klç, kular rahatsz etmeye kimsenin hakk olmadn aktard.
Önemli göç yollarndan birinin de Diyarbakr ve Dicle Vadisi üzerinden geçtiini ve özellikle elence amaçl kullanlan havai fieklerin yöredeki canl popülasyonuna zarar verdiini dile getiren Klç, resmi olarak yasaklanmasnn yan sra insanlarn da bu konuda daha bilinçli davranmas gerektiini kaydetti.
-Be dakikalk zevkimiz için onlarca hayvann ölümüne neden olmayalm
Diyarbakr Büyükehir Belediyesi bünyesinde görev yapan veteriner hekim Kader çen de havai fiek gösterilerinin, insanlara 5 dakikalk bir keyif duygusu yaattn fakat binlerce hayvann yaam alanna ve hayatna zarar verdiini belirtti.
çen, Be dakika havai fiek izlemememiz dünyann sonu deil ama izlenmesi bazen bir canlnn sonudur. Be dakikalk zevkimiz için onlarca hayvann ölümüne neden olmayalm. Bu konuda baz kiileri bilinçlendirsek bu bile bir baardr. Havai fiekler kularn yan sra yakn patlatldnda kedi ve köpekler için de ciddi hayati tehlikeye sebep olabiliyor. diye konutu.
Diyarbakr Doay ve Hayvanlar Koruma Dernei Bakan Sevgi Ekmekçiler ise havai fieklerin hayvan severler için bir yara olduunu söyledi.
Havai fiek kullanlmamasn istediklerini ifade eden Ekmekçiler, Havai fiek birçok hayvann tedirgin olmasna ve kularn yuvasn terk etmesine, ölmesine, göç yollarnda olan kularn yönlerini armasna sebep oluyor. Yüzlerce kuun ve hayvann ölmesine neden oluyor. dedi.