Merkezi Diyarbakrda olan Sosyo Politik Saha Aratrmalar Merkezinin Anadil anketine göre anadili Türkçe olmayan vatandalarn yarsndan fazlas eitim, salk ve devlet kurumlarnda anadillerini konumaya çekiniyor.
ANA DLLERN KULLANIMI
Sosyo Politik Saha Aratrmalar Merkezi; 15-29 Ocak 2022 tarihleri arasnda Türkçe dndaki Anadillerin Kullanm Yaygnl ve Eitimi üzerine anket çalmas yapt. Aratrma kapsamnda esas olarak ortaokul düzeyindeki okullarda, Yaayan Diller ve Lehçeler Seçmeli Dersi kapsamnda 10 yldr yürürlükte olan derslerin durumuna ilikin yaklam, alg ve eilimlerde ölçülmeye çalld.
YAPILAN ARATIRMAYA GÖRE
Online ortamda gerçekleen çalma; stanbul, zmir, Ankara, Bursa, Mersin, Adana, Antalya, Gaziantep, Adyaman, Diyarbakr, Van, Mardin, anlurfa, Batman, rnak, Hakkri, Dersim, Mu ve Ar kentlerini kapsad. Anadili Türkçe olmayan 2238 kiiyle yaplan çalmada katlmclar anadillerini % 86,2si Kurmanc, % 9,4ü Kirmanck/Zazak, % 1,3ü Ermenice, % 1,1i Süryanice, % 0,7si Arapça, % 0,5i çerkesce, % 0,4ü Lazca ve % 0,4ü Pomakça olarak tanmlad.
ANADLN KULLANIM ÖLçÜSÜ
Anadilinizden Kaynakl Ne Sklkla Ayrmcla Maruz Kalyorsunuz? sorusuna katlmclarn, %39,5i çok Sk, %34,8i Ara Sra, %18,1i Nadiren derken katlmclarn sadece %7,7si Hiç ayrmcla maruz kalmadn belirtti.
RESM KURUMLARDA TEDRGN
Eitim Kurumlarnda Anadilinizi Konuurken Tedirgin Olduunuzu Hissediyor Musunuz? sorusuna katlmclarn %58,6s Evet, %20,5i Hayr, %20,9u Ksmen; Salk Kurumlarnda Anadilinizi Konuurken Tedirgin Olduunuzu Hissediyor Musunuz? sorusuna katlmclarn %49u Evet, %24,9u Hayr, %26,1i Ksmen; Devlet Dairelerinde Anadilinizi Konuurken Tedirgin Olduunuzu Hissediyor Musunuz? sorusuna katlmclarn %64,8i Evet, %16,2si Hayr, yantn verdi.
YA KÜçÜLDÜKçE ANADL KULLANIMI AZALIYOR
Anadilin ya küçüldükçe daha az kullanldn gösteren çalmaya katlanlarn yüzde 73,9u hanelerinde 0-18 ya grubunda çocuk bulunduunu belirtti. Hanelerinde bulunan bu çocuklarla anadillerini konuup konumadklarna dair soruya ise, katlmclarn yüzde 66,5i Evet, yüzde 33,5i Hayr dedi.
TALEB KARILANANLARIN ORANI YÜZDE 5,1
Hanenizde Yaayan Okul çandaki çocuklar çin Okuduklar Okulda Anadillerinde Eitim Görmeleri çin Talepte Bulundunuz Mu? sorusuna; katlmclarn yüzde 52,2si Hayr, yüzde 47,8i Evet derken; talepte bulunanlara sonucun ne olduu sorulduunda sadece yüzde 5,1i Talep ettiimiz anadilde çocuklar için snf açld yant verdi. Öte yandan yüzde 43,4ü Talep ettiimiz halde hiçbir snf açlmad, gerekçe de bildirilmedi, yüzde 27si Talep ettiimiz halde talep says snrl denerek hiçbir snf açlmad, yüzde 22,3ü Talep ettiimiz halde öretmen olmad gerekçesiyle snf açlmad eklinde yantlar verdi.
Eitim talebinde bulunmayanlara bunun nedeni sorulduunda ise; yüzde 23,8i Böyle bir seçmeli ders olduunu bilmiyorduk, yüzde 21,6s Yaayan diller kapsamnda anadilimizde eitim tercih ettiimizde deiik gerekçelerle reddedildii için, yüzde 17,8i Bu konudaki tercihlerimiz dikkate alnmayp okul idaresi tarafndan çocuklar farkl bölümlerde eitimlere tabi tutulduu için, yüzde 11,8i Yaayan diller ve lehçeler kapsamndaki seçmeli derslerin anadil örenimine katk sunmadna inandm için ve yüzde 6,6s çocuklar okulda ayrmcla maruz kalmasn diye talepte bulunmadn bildirdi.
YÜZDE 98,7 ANADLDE ETM STYOR
çocuklarn Anadillerinde Eitim Görmelerini ster Misiniz? sorusu yöneltilen katlmclarn yüzde 98,7 gibi ezici çounluu Evet, yüzde 1,3ü ise Hayr yant verdi. Aratrma grubuna yöneltilen Okullarda Verilen Yaayan Diller Kapsamndaki Anadil Öretimlerini Nasl Deerlendiriyorsunuz? sorusuna katlmclarn toplamda yüzde 88,2si yetersiz bulduklarn söylerken (Yüzde 68,5 gibi büyük bir oran çok yetersiz buluyor), yüzde 1,7si yeterli buldu.
Anadilde Eitim Eitim/Öretim çin Düünceniz Nedir? sorusuna katlmclarn yüzde 87,7si Okul öncesinden balayarak öretim anadilde olmal derken, yüzde 8,1i lkokuldan itibaren öretim anadilde olmal ve yüzde 2,8i Anadil kurslar veya anadil öreten seçmeli dersler yeterli dedi. Ayrca katlmclarn yüzde 99u anadillerinin korunmas ve gelitirilmesi gerektiini düünesinde olduu sonucuna varld.
ANADLN ÖNÜNDEK TEHLKELER?
Yine Anadilinizin Varln Sürdürmesi Önünde En Büyük Tehlike Sizce Nedir? sorusuna katlmclarn yüzde 35,8i Anadilde eitimin olmamas, yüzde 23,2si Bask ve asimilasyon politikalar, yüzde 16,9u Ailelerin çocuklaryla Türkçe konumas, yüzde 16,2si Yasal statünün olmamas yantlarn verdi.
Anadilinizin Korunmas ve Gelitirilmesi çin 1.öncelik Olarak Neler Yaplmasn Önerirsiniz? sorusuna yüzde 31,8i Eitim/öretim dili olmal, yüzde 30,1i Yasal/anayasal güvencelere kavumal, yüzde 23,9u Resmi dil olarak kabul edilmeli yantlarn verdi.