Haçllara kar verdii büyük mücadeleler ve Kudüsü kurtarmasyla slam dünyasnn en önemli kahramanlarndan birisi haline gelen Selahaddin-i Eyyubi, 826 yl önce bugün vefat etti.
Adaleti, kumandanl, devlet adamlyla Doulu ve Batl tarihçiler ile yazarlarn eserlerinde kendisinden övgüyle söz ettii Selahaddin-i Eyyubi, Hicaz bölgesine verdii önem dolaysyla Hadimül-Haremeyn (Mekke ve Medinenin hizmetkar) unvann kullanan ilk hükümdar oldu.
Selahaddin-i Eyyubi, 1138 ylnda Tikrit ehrinde dünyaya geldi. Babas Zengi hanedanlnda Tikrit, Balebek ve am valilikleri yapm Necmeddin Eyyubtur.
Bir ehzade gibi yetien ve iyi bir eitim gören Selahaddin, genç yalarda Haçllara kar yaplan seferlere katlarak am ahneliine kadar yükseldi.
Fatmi hilafetine son verdi
Nureddin Zenginin ordu komutan olan amcas Esedüddin irkuhun kumandasnda 1164 ve 1169 yllarnda Fatmi egemenliindeki Msra yaplan seferlere katlan Selahaddin, usta bir kumandan ve devlet adam olarak sivrildi.
Nureddin Mahmud Zenginin Msrdaki ordusunun kumandan olan Selahaddin, Zenginin vekili olarak Msr ve Msra bal yerleri müstakil bir hükümdar gibi yönetmeye balad.
Selahaddin, Msra hakim olunca kendisine ve Türklere kar direnen Fatmiler ile onlar destekleyen Haçllar ve Bizansllarla mücadeleye giriti.
Msra tam anlamyla hakim olan Selahaddin orduyu yeniden tekilatlandrd. Sünni medreseleri ve yeni kurumlar açt. Fatmi bürokrasisini kademeli olarak tasfiye ederek, 1171de Fatmi hilafetine son verdi.
Selahaddin-i Eyyubi, 1170 ve 1173 yllarnda, Kudüs Haçl Krallna kar seferlere çkt. Ayrca 1173de aabeyi Turan ah kumandasnda Yemen ve Hicaza düzenledii seferlerle bu ehirler devletin birer eyaleti haline getirildi.
Nureddin Mahmud Zengi 1174te ölünce yerine on bir yandaki olu El-Meliküs-Salih smail geçti. Selahaddin, Salihe bal kald ve onun adna hutbe okuttu, para bastrd.
Salihin de genç yata ölümünün ardndan Selahaddin, 1181de Fratn dousuna geçti; Diyarbakr, Urfa, Harran, Rakka, Habur, Resülayn, Dara, Nusaybin gibi el-Cezire bölgesi ehirlerini ele geçirdi ardndan stratejik öneme sahip Halepi ele geçirerek Kudüs yolunu açt.
Haçllarla mücadele ve Kudüsün fethi
Selahaddin bir yandan devleti dalmaktan kurtarmak, Ortadouda slam birliini salamak için urarken bir yandan da Haçllarla mücadele etmek zorunda kald. Onun bu dönemde Haçllara kar ilk önemli seferi, 14 Kasm-9 Aralk 1177 tarihleri arasnda gerçekletirdii Gazze-Askalan seferi oldu.
Selahaddin-i Eyyubi, Msrdan yaplan bu sefer srasnda dümann direncinin az olduunu görünce hemen Remleye doru ilerledi. Bu esnada Kral IV. Baudouin ile Renauld de Chatillon kumandasndaki Kudüs Krall güçlerinin ani basknna urad ve savaarak geri çekildi.
Selahaddin, Remle yenilgisinin yaralarn iki ay gibi ksa bir zamanda sarp Kahireden Dmaka hareket etti. Harimi kuatan Haçllar onun gelmesi üzerine geri çekildi.
Haçllarn, am yoluna hakim bir noktadaki Beytülahzan denilen yerde kurduklar kaleyi kuatarak 24 Austos 1179da ele geçirdi. Bunun üzerine Haçllar bar istemek zorunda kald.
Temmuz 1187de Hittin denilen yerde Haçllarla yapt meydan savanda büyük bir zafer kazanan Selahaddin, Haçl ordusunu imha etti, bir ksmn da esir ald. Esirler arasnda Kral Guy de Lusignan ve Kerek-evbek bölgesi hakimi Renauld de Chatillon da vard.
Selahaddin, bu zaferden sonra hzl bir fetih hareketine girierek, Filistinde birçok kaleyi ele geçirdi. Birkaç hafta içinde büyüklü küçüklü 52 ehir fethettikten sonra 20 Eylül 1187de Kudüsü kuatt. Mirac mucizesinin yl dönümü olan 2 Ekim 1187 Cuma günü Kudüs fethedildi.
Kazanlan zafer taknlk yaplmadan büyük bir olgunluk içinde kutlanrken Haçllar ehirden çkarld. Ancak Selahaddin-i Eyyubi, dier Hristiyanlarn yan sra Yahudilerin de ehre yerlemesine izin verdi.
Ayn yl Trablus Kontluu ve Haçllarn kurduu Antakya Prensliine kar sefere çkan Selahaddin, Trablusama ait birkaç kale ile Antakya Prensliinin topraklarnn çounu ele geçirdi.
Dier yandan Kudüsün ve birçok kalesinin dümesi üzerine bütün Bat Avrupa ülkelerinin katld yeni bir Haçl seferi düzenlendi. Haçllar 1189da Akkay kuatt. Selahaddinin ordusu ile Haçllar arasnda Akka önünde iki yla yakn süren iddetli savalar yapld.
Fransa Kral Philippe Auguste, Alman mparatoru Barbarossa, ngiltere Kral Arslan Yürekli Richard ordular ve donanmalaryla gelip savaa katld. Akka, 12 Temmuz 1191de Haçllarn eline geçti. Ancak Selahaddin, Haçllarn Kudüsü almak için yaptklar teebbüsleri boa çkard. Daha sonra 1 Eylül 1192de iki taraf arasnda 3 yl 8 ay süreli bar antlamas imzaland.
Selahaddin, Haçllarla antlama yaptktan ksa bir süre sonra 4 Mart 1193te amda vefat etti. Kabri, Emevi Camisi haziresindedir.
Bölgedeki ideolojik parçalanmaya son verdi
Vefat ettii tarihte Msr, Libya, Yemen, Filistin, Suriye ile Malatya ve Ahlata kadar Dou ve Güneydou Anadoluda ve Hemedana kadar Kuzey Irakta onun adna hutbe okunuyordu.
Selahaddin-i Eyyubi, geni bir alan kapsayan siyasi birlik kuran büyük bir devlet adam olarak tarihe geçti. Bu siyasi birlik, Eyyubilerin ardndan Memlüklerle devam etti, 1517de Yavuz Sultan Selimin Kahireyi ele geçirmesiyle son buldu. Selahaddin, kuvvetli bir ordu, iyi çalan bir devlet tekilat kurup, Fatmi hilafetini ykarak bölgedeki ideolojik parçalanmaya son verdi.
Onun dier büyük baars, Kudüsü ve Haçllarn elinde olan birçok yeri kurtarmas olarak tarihte yerini ald. Kudüsü geri almas slam dünyasnn en ünlü kahramanlar arasnda yer almasn salad.
mar faaliyetleriyle yakndan ilgilenen Selahaddinin devrinde Filistin, Msr, Hicaz ve Yemende çok sayda medrese, zaviye, cami, köprü, kale, hamam ina edildi.
lim insanlarna ve sanatkarlara verdii önem dolaysyla Suriye ve Msr, slam dünyasnn önemli ilim merkezleri haline geldi. Hicaz bölgesine, özellikle Mekke ve Medineye önem veren Selahaddin-i Eyyubi, Hadimül-Haremeyn unvann kullanan ilk hükümdar oldu.
slamn en saf kahraman
Müslümanlar onun ahsnda ideal bir sultan, Haçllar gerçek bir slam kahraman gördü. Doulu ve Batl tarihçilerin, yazarlarn eserlerinde kendisinden övgüyle söz edildi.
Fransz tarihçi Albert Champdor, Selahaddin-i Eyyubiyi mertlii, dümanlarna kar da adaletli olmas sebebiyle slamn en saf kahraman diye niteledi.
Selahaddin-i Eyyubi, verdii sözü ne pahasna olursa olsun tutar, affetmeyi severdi. bn Cübeyr, onun, Af konusunda hata etmek hakl olarak cezalandrmaktan daha çok houma gider. dediini nakleder. Eman verdii kiileri kesinlikle cezalandrmad. Uzun dönem savat Haçllar da onun bu yönünü çok takdir etti.
Cömert bir sultan olarak bilinen Selahaddin, öldüünde ise özel hazinesinden sadece 1 Msr dinar ile 36 Nasri dirhemi çkt.