Salgn haline dönümesiyle toplumlarn da adeta izole olmasna neden olan Kovid-19la ilgili sürecin Türkiyede devlet tarafndan alnan tedbirler sayesinde doru yönetildiine dikkati çeken uzmanlar, bunun bireysel davranlarla da desteklenmesi gerektiini bildiriyor. Sosyal medyann da güçlü etkisi nedeniyle mesafe kavramnn ortadan kalktn anmsatan uzmanlar, yetkililer tarafndan açklanmayan hiçbir bilgiye itibar edilmemesi gerektiini, böylece bireyde oluacak güven hissiyle de sürecin daha kontrollü yönetilebileceini vurguluyor.
KAYGI BELL BR SINIRI GEçT ZAMAN YIKICI OLMAYA BALIYOR
Yeni tip koronavirüs korkusuyla ba etmenin yollaryla ilgili sorular deerlendiren Psikiyatri Uzman Prof. Dr. Nesrin Dilbaz, paniin insanlar korkuttuunu, sakin olmann ise koruduunu söyledi.
Böyle bir dönemde kayglanmann doal olduunu, bunun önlem almay saladn belirten Dilbaz, Ama kayg belli bir snr geçtii zaman da yapc olmak yerine ykc olmaya balar. Bilinmezlik kaygy arttrr. Bilgi sahibi olmadmz konular ki yeni tip koronavirüs u an için bu durumda, as ve tedavisinin henüz olmamas, kaygy artrabiliyor. Eer liderler durumu iyi kontrol edemezse kayg artyor ki bu anlamda ülkemizin iyi bir durumda olduunu düünüyorum. Salk Bakanmz bata olmak üzere Bilim Kurulu, uzmanlar ve liderler hepsi gayet iyi bilgilendirme ve yönetim yapyor. diye konutu.
Salk dnda insanlarn maddi olarak kayglarnn olabileceine iaret eden Dilbaz, konumasn öyle sürdürdü:
Ekonomi nasl olur? imi kaybeder miyim? Maddi skntlarmz olur mu? eklindeki pek çok soru, insanlarda kaygnn artmasna yol açabiliyor. Bütün bunlar bir araya getirdiimizde insanlarn kaygsnn olduunu görebiliyoruz. Ama panik durumuna geldiimizde ki bunlar da gördük, kolonya, market kuyruklar gibi bunlar çok salkl davranlar deil. Özellikle sürekli medyay ya da sosyal medyay izlemek de panik duygularn artran konular. Bu konularda uzmanlarn dndaki bilgilendirmeleri dikkate almamak gerekiyor. Güven, korkuyu ve kaygy azaltr. Güvenmediimiz müddetçe kayg ve korkularmz artacaktr.
Prof. Dr. Dilbaz, karanlklarla savamak yerine aydnlklara odaklanlmas gerektiine iaret ederek, Savamak önemli ama panik olmak korku yaratr. Biz ne kadar sakin davranrsak baklk sistemimiz o kadar aktive olacaktr, mücadele edecektir. Lütfen sakin olalm, artk aydnlklara yönelelim. ifadesini kulland.
- GÜVEN DUYGUSU, KORKUNUN YERN ALACAKTIR
Psikiyatri Uzman Prof. Dr. Nesrin Dilbaz, bilinmeyen bir eyin bireyleri korkuttuunu ancak kontrol duygusunun çok önemli olduunu belirterek, unlar kaydetti:
Bir eyi kontrol edemediimizde korkarz. Maske taktmzda veya ellerimizi ykadmzda bir eyleri kontrol edebildiimizi, kendimizi hastalktan uzak tutabileceimizi kendimize anlattmz sürece güven duygusu korkunun yerini alacak, stresimiz azalacak ve beyinde kortizol denen bir maddenin salnm da azalacak. Bu biyolojik olarak gösterilmi bir ey. Onun için kendimizi güvende hissedebileceimiz bütün aktivitelerin hepsi baklk sistemini art olarak etkileyecek. Stresimiz azalacak ve vücudumuz mücadelesini daha da artrabilecek.
Uykunun da baklk sisteminin en önemli koruyucu unsurlarndan olduunu, uyku bozukluu arttkça panik bozukluunun arttn, ayn zamanda baklk sisteminin de basklandn dile getiren Dilbaz, özellikle 65 ya üzeri ve kronik hastal olanlarn da uyku ve uyku hijyenine dikkat etmeleri gerektiini bildirdi.
- BU SÜREçTE KTAP OKUYUP, FLM ZLEYEREK RUHSAL DNGNLE ULAMAK ÖNEML
Kaygnn çok fazla artmasnn kiinin kendini izole etmesi, karamsarlk ve umutsuzluk gibi psikolojik dayankszla yol açtn ve baklk sisteminin basklandn, bunun da istenilen bir durum olmadn belirten Dilbaz, u önerilerde bulundu:
Bu yüzden doal süreçteki hayatmza devam etmemiz gerekir. Bu noktada neler yapabiliriz? Sosyal medya kullanmna ara verin. Günde iki kere sabah ve akam baklabilir. Sadece yetkili isimlerin bilgilerine güvenin ve inann. Salk Bakannn bilgilerine güvenin. Gündeme ilikin haberleri günde sadece iki kez takip edin. Hijyen kurallarna uyun. Egzersiz yapn. Salkl beslenin. Doru ve dengeli beslenme bu dönemde çok önemli. Uykunuzu düzenleyin. Uykunuzu iyi aln.
Prof. Dr. Dilbaz, kayg ve paradokstan uzak durulmas gerektiini ifade ederek, Direnç gösterdiimiz ey devam eder. Bir eyi ne kadar düünmek istemezsek daha fazla aklmza gelir. Onun için özel çaba sarf etmeyip günlük yaama devam etmek gerekir. Özelikle normal yaamda kayg bozukluu olan insanlar bu gibi durumlarda daha çok güvence ararlar kaygyla ba etmek için daha çok yer ve daha çok içerler. Bu noktada beslenmeye dikkat etmeli. Kitap okuyup, film izleyerek ruhsal dinginlie ulamak önemlidir. deerlendirmesinde bulundu.
- KORKUNUN Y AYARLANAMAMASININ DA STENMEYEN SONUçLARI VAR
Psikyatri Uzman Doç. Dr. Hakan Atalay da yayor olmann hem saysz zevkleri hem de tehlikeleri olduunu, zevklerin honutluk hissine, tehlikelerin ise korkuya neden olduunu belirterek, öyle devam etti:
Birçok duygu bu iki ana eksenin çeitlemelerinden ibaret. Söz gelimi, bir eyden zevk aldmzda hissettiimiz honutluk duygusu beslenmemizi, güçlenmemizi ve çoalmamz, tehlike algladmzda hissettiimiz korku ise buna uygun önlemler alarak kendimizi korumamz, nihayetinde hayatta kalmamz salyor. Ancak bu her iki duygunun iyi ayarlanamamas halinde, istenmeyen sonuçlar ortaya çkyor. Örnein, zevki fazla kaçrp çok fazla yediimizde obez oluyor, çeitli hastalklara yakalanyoruz ve bizi gelitirmek için gelimi olan bir mekanizma hayatmz riske sokan bir duruma dönüüyor. Ayn ekilde korkunun iyi ayarlanamamasnn da istenmeyen sonuçlar var. Salmza dikkat etmek ve önlem almak hayatta kalmamz için olumlu bir tutum iken, salmzla ilgili çok fazla korkmaya baladmzda ve her türlü iareti hastalk olarak yorumladmzda, zihnimiz günlük ilerimizi sürdüremeyecek kadar hastalkla megul hale gelebiliyor.
Doç. Dr. Atalay, son günlerde yaanan yeni tip koronavirüsle ilgili toplumsal ruh hali için de benzer bir uyarda bulunulabileceini belirterek, konumasn u tavsiyelerle tamamlad:
Elbette bir tehlike ile kar karyayz ve önlem almamz gerekiyor. Rehavet, ciddi olumsuz sonuçlara neden olabilir. Baz ülkelerin yaadklar bunu bize gösterdi. Fakat herkese yaylan ve toplumsallaan korku hali, akllca düünmemizi ve kararlar almamz engelliyor. Örnein, tüm toplumun karantinaya alnaca, bu nedenle yiyecek bulunamayaca korkusuyla herkes marketlere akn ederse, marketler talan edilirse, gerçekten de bir yiyecek bulma sorunu yaanabilir. Bu da korkunun bizi koruyacak bir duygu olmaktan çkp zarar verici olmaya balamasna dier bir örnektir. O halde, toplum olarak yapmamz gereken ey, tehlikeyi rasyonel bir ekilde belirlemek, bu amaçla bilimsel bilgileri izlemek, gerekirse yetkilileri uyarmak ve ortak hayatmzda her bireyin herkese kar sorumlu olduunu unutmadan, önerilen tedbirleri kendi hayatmzda aksatmadan uygulamaktr.