Bundan 9 yl önce Arap dünyas, özgürlük taleplerini ifade eden geni bir toplumsal hareketle çalkalanmaya balad. Bu devrim atmosferine Arap Bahar ismi verildi.
Arap Bahar, 17 Aralk 2010da Tunusta bir seyyar satcnn, bir kadn zabtann kendisine att tokadn ardndan, kendini yakmasyla balad. Tunus halk, seyyar satcnn kendisini yakmasn barda taran son damla olarak gördü. Daha sonra Msr, Libya, Yemen ve Suriye halklar da Tunusta tetiklenen sürece katld. Domino etkisiyle yaylan bu sürecin aslnda en önemli ta Msrd. Tarihsel, corafi ve kültürel konumu, ayn zamanda 100 milyona yaklaan nüfusuyla Msrn bu sürece katlm, Kahireyi Arap Bahar sürecinin bakenti haline getirdi.
Msrda vesayetçi asker zihniyet ngilizlerden kald
Msr, Osmanl Devletinin önemli toprak parçalarndan birisiydi ve 1882 ylnda ngiltere tarafndan igal edilmiti. 1922de Msr özerklik salamasna ramen güvenlik, ülkede bulunan ngiliz birlikleri tarafndan salanmaya devam etti. ngilizler kendi gelecei için önemli olan mevkilerinden çekilmek taraftar deildi. gal sonrasnda ise asker mekanizmalar oluturarak Msr dolayl yoldan kontrol altnda tuttular. Arkalarnda vesayetçi asker bir nizam braktlar. Bu nizamn ilk belirgin simas, Cemal Abdünnasr oldu. Nasr, asker bir zihniyetle Msr yönetmeye giriti ve slm kesimlere youn bask uygulad. Ardndan Enver Sedat, yönetimi devrald ve siyonistlerle kabul edilemez birçok anlama imzalad. Sedatn suikastla öldürülmesinin ardndan, 30 yl boyunca Msr ar bir diktayla yönetecek Hüsnü Mübarek yönetime geçti.
Mübarek döneminde sosyal, ekonomik ve siyasi olarak büyük aclar yaand
Hüsnü Mübarekin 30 yllk dikta yönetimi sürecinde ülkede büyük skntlar yaand. Halkn durumu oldukça kötüydü. Sosyal, ekonomik ve siyasi olarak büyük aclar yaand. Msr zindanlar slami kesimin gençleriyle dolduruldu. Söz konusu atmosferden dolay ilk günden itibaren mücadele yürüten slm oluumlar, 2004 ylndan itibaren Mübarek rejimi kart çalmalarna arlk vermeye balad. Bu durum, 2011deki devrim sürecine kadar devam etti.
Ordu gerçek niyetini gizledi
25 Ocak 2011 tarihinde gösteriler balaynca ordu, ilk etapta polis güçleri gibi davranmad. Mübarekin emirlerine ramen halka müdahale etmedi. Ancak seçimler sürecinde ve daha sonra 2013 darbesinde anlald üzere, iktidarn Mübarek ve ailesinden tamamen kendisine geçmesi yolunda gerçek niyetini gizleyen bir strateji uygulamt.
Muhammed Mursi toplam oylarn yüzde 51,73ünü ald
Msrda Hüsnü Mübarekin görevden ayrlmasnn ardndan geçici hükümet kuruldu. 28 Kasm 2011de Halk Meclisi seçimleri yapld. Seçimlerde Müslüman Kardelerin siyasi kanad olan Hürriyet ve Adalet Partisi oylarn yüzde 47sini ald. 508 sandalyeli Msr Halk Meclisinde Müslüman Kardeler 235 milletvekili kazand. Müslüman Kardelerin siyasi kanad olan Hürriyet ve Adalet Partisinin aday Muhammed Mursi, 16-17 Haziran 2012de yaplan Msr cumhurbakanl seçimlerinde ise toplam oylarn yüzde 51,73ünü alarak seçimleri kazand. Böylece 30 Haziran 2012 tarihinde göreve gelen Mursi, Msrn beinci ve seçilmi ilk cumhurbakan oldu.
slami partilerin baars iç ve d odaklar rahatsz etti
Ordunun ve d güçlerin tüm bölme ve ypratma politikalarna ramen slm partiler seçimlerde büyük bir baar kaydetti. slm partilerin söz konusu baarlar neticesinde iç ve d odaklar harekete geçti. Ordu, halkn tek yürek ve tek güç hlinde bulunduunu görünce bir süre arka plana çekildi. Ancak gizliden gizliye her oluumun kendi isteklerini tetikleyerek bölünmelere yol açma giriimlerinde bulundu. Örnein, devrim sürecinde ittifak halinde bulunan slm oluumlar arasnda bir mücadele balad. Msrda her eyhin ya da limin bir siyasi parti kurmas durumu ortaya çkt. Bilhassa Mübarek döneminde partilemelerine kesinlikle müsaade edilmeyen baz gruplarn, hvan- Müsliminin önünü kapatmak için parti kurmalarna izin verildi, hatta tevik edildi. Ordunun ekonomik kaynaklar elinde bulundurmasnn da avantajyla çeitli yapay krizler üretildi, Sina bölgesinde baz oyunlar tezghland ve asker müdahaleye zemin hazrland.
Mursiyi zor günler bekliyordu
Mursiyi zor günler bekliyordu. Kimi zaman ona kar protestolar düzenleniyor kimi zaman yarg tarafndan yapaca yenilikler engelleniyordu. Mursi, Yüksek Askeri Konseyi Bakan Tantavinin artk emekli olmas gerektii yönünde karar aldn açklad. 1 Aralk 2012de iki aamal anayasa referandumuna gidildi. Referandum birinci ksmda yüzde 57, ikinci ksmda yüzde 64 evet oyuyla kabul edildi. Bu sonuçlarla birlikte Tahrir Meydan, laik, seküler ve sosyalist protestocularla doldu. Ülkedeki tartmalarn ve protestolarn artmasyla beraber 1 Temmuz 2013te Msr Ordusu, Mursiye olaylar çözmek için 48 saatlik süre verdi. 48 saatlik sürenin sonunda Cumhurbakan Muhammed Mursinin görevden alnd açkland.
Muhammed Mursi her destekten mahrum brakld
Cumhurbakan Muhammed Mursi her ne kadar seçimlerde yüzde 52 oy alm olsa da sadece bir yl görevde kalabildi. Görevde bulunduu süre zarfnda bata iktisadi ve siyasi olmak üzere hemen her destekten mahrum brakld. Görevden uzaklatrld 3 Temmuzdan aylar önce kamu kurum ve kurulular, yarg ve medya gibi çok sayda alanda kendisine yönelik kart kampanyalar balad. Ordu içinde ve emniyette kendisine destek verecek unsurlarn yeterince bulunmamasndan hareketle iktidardan uzaklatrld.
Cumhurbakan Mursi alnan karar kabul etmediini açklad
Cumhurbakan Mursi, yaplan hiçbir suçlama ve alnan karar kabul etmediini, sonuna kadar söylediklerinin ve yaptklarnn arkasnda duracan belirtti. Özgürlüü belki de tüm umutlarn kaybedecek olan halk, Rabia meydannda büyük bir direnie balad. Protestolarn balamasyla birlikte, Msr Ordusu kar saldrya geçti. lk olarak 8 Temmuz günü Kahire Cumhuriyet Muhafzlar binas önünde oturma eylemi gerçekletiren protestoculara silahla karlk vererek 50den fazla insann katledilmesine sebep oldular. Ardndan 17 Temmuz günü Rabia Camiinin önünde bulunan darbe kart 80 kii saldrlarda hayatn kaybetti.
Rabia Meydannda katliam yaand
Msr ordusu 11 Austosta yaplan protestolarn devam etmesiyle halka nota vererek tüm meydanlarn boaltlmasn istedi. Halk darbeye kar koymaya devam etti. Msr Ordusu, 14 austos günü halka tekrar saldrmaya balad. Protestocularn çadrlar, yaadklar alanlar, kullandklar seyyar hastaneler atee verildi. Olaanüstü hal ilan eden askerler, katlettikleri insanlarn cesetlerini yok etmek için önce ezdiler sonra da yaktlar. Askerler muhaliflerin snmak için kullandklar Rabia Camisini yaktlar. Ardndan içlerinde çocuk ve kadnlarn da bulunduu 700 protestocu Kahiredeki Fetih Camiinde bir gün boyunca esir kald. Bu direnite saylar tam bilinmese de binlerce insan hayatn kaybetti.
Katliamda Esma Biltaci de ehid oldu
Yine olaylarda hvan liderlerinden Muhammed Biltacinin 17 yandaki kz Esma da keskin nianclar tarafndan katledildi. apkal bir kiinin Esmay sar çantayla iaretledii, ardndan keskin niancnn tetie basararak bölgeden uzaklat anlar kameralara yansd.
Msrdaki askeri darbeyi yapanlar d ülkelerin desteine sahipti
Msrdaki askeri darbeyi yapanlar, Körfez ülkelerinin çounluu, terör çetesi ve Ürdün gibi ülkelerin desteine sahipti. Bu yüzden darbe sonras hvan kartlnn özellikle Suudi ve BAEde bölgesel politikaya dönümesi tesadüfi deildi. Katar ve Türkiye istisna edilecek olursa BM, AB, ABD ve genel olarak Bat, daha ilk günden Sisi yönetimini kabullenir açklamalar yapt. Msr, bir yllk sivil yönetimin ardndan tekrar asker tarafndan yönetilmeye baland.
Yarglamalar ve idamlar
14 Austos 2013ten bu yana 60 bin insann zindanlara atld ifade edildi. Yarglamalar günümüze kadar devam ediyor. Bugüne kadar binlerce kiiye idam cezas verildi. dam cezas alanlar arasnda hvan Müridi Muhammed Bediive hvann partisi Hürriyet ve Adalet Partisinin genel sekreteri Muhammed Biltaci de var.
Görevden alnan Muhammed Mursi de Hamas lehine casusluk yapmak, rana ülkenin gizli belgelerini vermek ve ttihadiye Saray önünde göstericileri öldürmek bahaneleriyle suçland.
Mursi, gördüü ikence ve salk artlarnn salanmamas nedeniyle 17 Haziran 2019da cuntac mahkeme salonunda ehadete eriti.
Operasyonlar ve gizli ikence merkezleri
Yine bu dönemde hapishanedeki Müslüman Kardeler üyelerine ikence yapld, tbbi müdahaleden yoksun brakldklar, insani olmayan koullarda kalmaya zorlandklar ve aylarca süren tecrit cezalarna maruz brakldklar çeitli insan haklar kurulular tarafndan rapor edildi. Gözaltnda tutulan kadnlarn istismara maruz kaldna dair defalarca haberler yaynland. Cuntann gizli ikence merkezleri ortaya çkt. Msrn smailiye ehrinde orduya ait El-Cela kararghnda El-Azuli adl gizli hapishanede, Sisi tarafndan yaplan darbeden sonra yüzlerce insann akl almaz ikencelere maruz kald ortaya çkt. Azuli Hapishanesi, Uluslararas Af Örgütü (Amnesty) tarafndan hazrlanan bir raporda da yer alm ve çok sayda insann burada tutularak ikenceye tabi tutulduu belirtilmiti.
Sisi rejiminin bask politikas sadece Müslüman Kardeler üyeleriyle snrl kalmad
Sisi rejiminin bask politikas sadece Müslüman Kardeler üyeleriyle snrl kalmad. 3 Temmuz 2013 darbesi öncesinde Mursi kart gösterilere destek olan ve darbe srasnda da Sisiyi destekleyen 6 Nisan Hareketi ve Devrimci Sosyalistler gibi dier sivil hareketler de Sisi rejiminin hmna maruz kald. Bu hareketler darbeyi izleyen süreçte rejimin baskc politikalarn eletirmi ve 2011de balayan devrimin kazanmlarnn kaybedildiini ifade ederek Sisi yönetimine kar eletirel bir tutum taknmlard. Rejimin bu eletirilere kar tutumu sert oldu: 6 Nisan Hareketi de terör örgütleri listesine alnd ve liderleri tutukland. Öte yandan ülkedeki sosyalist ve seküler muhalifler de Sisi rejiminin basklar nedeniyle sessiz kalmaya mecbur oldu. Rejimin bu gruplar üzerindeki basks günümüzde halen devam ediyor. Sisinin yeniden sözde devlet bakan seçildii 2018 seçimlerini izleyen dönemde, aralarnda Vail Abbas, Emel Fethi, adi el-Gazali Harb ve adi ez-Zeydin de bulunduu seküler muhaliflere yönelik yeni bir tutuklama kampanyas balatld.
Sisi baarsz oldukça halk cezalandryor
Sisinin icraatlar Msr geriletmekten baka ie yaramad. Sisinin baarsz politikalar Msr üç kat fakirletirdi. Ekonomi dibe vurmu durumda. Tiran ve Sanafir Adalar Suudi Arabistana satld ki aslnda terör çetesi israile satld. Sisi, Msrn Akdenizdeki haklarnn bir ksmndan Yunanistan ve siyonistler lehine vazgeçti. Mursi döneminde elde edilen Nil Nehrinin kullanm ile ilgili kazanmlar Sisi tarafndan kaybedildi. Medyann Sisinin yannda yer almasna ramen halkn Sisiye olan destei yüzde 80lerden yüzde 10lara kadar geriledi.