eyh Said ve 46 arkada, 29 Haziran 1925te ark stiklal Mahkemeleri tarafndan Diyarbakrda idam edilmelerinin üzerinden 95 yl geçti. Müslüman halkn dini ve kültürel deerlerine kar ttihat ve Terakki zihniyetinin balatt süreçte yaanan zulümlere kar durduu için hedef alnan eyh Said ve arkadalar, Diyarbakrn Sur ilçesindeki meydanda, daraacna çkarllarak idam edildi.
eyh Saidin idam edilmesinin ardndan ise Müslüman Kürt halk üzerinde büyük bir zulüm furyas balatld. Sürgünler ve toplu katliamlarla beraber slami deerlere kar tasfiye süreci iletildi. Bu dönemde binlerce insan katledildi. Toplumun önderleri konumunda olan birçok lim idam edildi. Kadn, çocuk, yal demeden insanlar hayattan koparlarak, sürgünlere tabi tutuldular.
KIYAMIN BALANGICI
Tarihin unutulmaz hadiselerinden olan 1925 eyh Said Kyam 13 ubat 1925 tarihinde, Dara Hn (Hani) vilayetinin Egl (Eil) bucana bal Pran (Dicle) köyünde balamt. Osmanlnn çöküünden sonra slama verilecek zararlardan endie eden ve endiesini de gittii her yerde dile getiren eyh Said, sahip olduu her eyi bu mücadele urunda harcad.
Halifeliin kaldrlmasndan sonra sistemin dayatmalar sonucu, slami kurumlar kapatlm, slami eitim sistemi lavedilmiti. Bu gidiatn zulüm olduuna ve buna kar durulmas gerektiini dile getiren eyh Said, kyamnn bir tevhid mücadelesi olduunu belirtmiti.
TAMAMEN SLAM BR ENDE LE KIYAM GERçEKLETRLD
eyh Saidin mücadelesi baz kesimlerin dillendirdii gibi kavmi, entinisiteye dayanan bir süreç deildi. Bu anlamda gayret içerisine girenler eyh Saidi bir bölgeye, bir halka münhasr klarak milliyetçi/ulusalc bir karaktere büründürerek, onu Müslüman milletlerden zihni ve duygusal olarak koparmay hedeflediler.
Cumhuriyetin ilanndan sonra Hilafet kurumunun lavedilmesi ve slami deerlere olan saldrlar, Osmanl bakiyesi topraklarda tüm Müslüman halklarda olduu gibi Kürtler üzerinde de çok büyük olumsuz etkilere neden oldu.
Türk etnik ulusçuluunu siyasal sisteme dönütürürken bu topraklarn asli unsuru olan Kürtleri de dlamt. Bütün bu gerekçelerin tamam eyh Said hareketine zemin hazrlamt.
Ne ben Hazreti Hüseyinden daha deerliyim ne de benim ailem onun ailesinden daha kymetlidir
eyh Said, mücadelesinin ilk aamalarnda çou zaman ailesinden uzak kalyordu. Bu süreçte hanmyla çok dikkat çekici bir diyalog yaayan eyh Said, u dersi veriyordu:
Eer ben ve bu bastonum yalnz da kalsak ben yine de bunlara kar çkacam. Ne ben Hazreti Hüseyinden daha deerliyim ne de benim ailem onun ailesinden daha kymetlidir. Eer ben bunlara kar çkmazsam zebaniler sarmdan tutup beni cehenneme atarlar, siz o zaman bana yardm edebilecek misiniz? Onlar bana demezler mi Ey Said! Allah o kadar mal mülk verdi sana. Sen Allah için ne yaptn? Bunlar Allahn emirlerini ayaklar altna almlar. Evet ben cihada baladm ve korkanlar, cihat edemeyecekler, hastalar gelmesinler. Bu yol korkaklarn yolu deildir!
EYH SAD SAVUNMASINI VERR
Daha sonra bask, zulüm ve katliam dolu günlerde, eyh Said ve arkadalar tutuklanarak Diyarbakra getirildi. ark stiklal Mahkemelerinde yargland. Yarglama sürecinde konuan eyh Said, savunmasnda, slam hukukundan hareketle kyamn vacip olduunu, sistemin halka zulmettiini, küfrün yaylmaya baladn, slama saldr olduunu belirterek hareketinin balama sebeplerini anlatmt.
DAM SEHPASINA çIKII
eyh Said, bugün Diyarbakrn merkez Sur ilçesinde kendi adyla anlan eyh Said Meydannda idam edildi. 92 yl önce 46 arkadayla beraber idam sehpasna çkarlan eyh Said Efendinin yüzünde ve hareketlerinde hiçbir korku ya da tereddüt olmamakla beraber tekbirlerle idam sehpasna gittii o günün tanklar tarafndan anlatlagelmitir.
eyh Said: Mücadelem Allah ve dini içindir
dam edilmeden önce varlk gerekçesini ortaya koyarak, Benim bu deersiz dallarda aslmama pervam yoktur. Muhakkak ki mücadelem Allah ve dini içindir. eklindeki tarihi ifadeleri haykrm, kendinden sonra gelecek nesillere hem davasnn mefhumunu anlatm hem de zalimlerin yüzene hakk haykrmt.
stiklal Mahkemelerinde göstermelik bir yarglamann ardndan 29 Haziran 1925 tarihinde idam edildi. Onun idamnn arkasndakiler, kabrinin varlna da tahammül edemeyerek, defnedildii yeri gizlediler.