Merkez üssü Kocaelinin Gölcük ilçesi olan 17 Austos 1999da meydana gelen Marmara Depreminin üzerinden 21 yl geçti. 17 bin 480 insann hayatn kaybettii, 23 bin 781 kiinin yaraland, 505 kiinin sakat kald bu depremde, 285 bin 211 ev ile 42 bin 902 i yeri büyük hasar gördü.
Türkiyede ina edilen binalarn depreme hazrlkl olmadn gözler önüne seren Marmara Depremi, büyüklüü, etkiledii alan ve sebep olduu kayplar açsndan son yüzyln en büyük depremlerinden biri olarak nitelendirildi.
Yap Denetim ve Deprem Mühendislii Dernei Bakan ahin, aradan geçen 21 ylda konutlarn depreme hazrl noktasnda neler deitiini deerlendirdi.
Nazmi ahin, yeryüzünün en aktif deprem kuaklarndan birisinin üzerinde bulunan Türkiyede uzun yllardr yürürlükte olan imar mevzuatna ramen uygulamada etkili bir yap denetiminin salanamadnn bilinen bir husus olduunu, bu eksikliin giderilmesi amacyla 2001 ylnda 19 pilot ilde uygulanmas için yap denetiminin özel kurulular eliyle yaplmasn salamak üzere 4708 sayl Yap Denetimi Hakkndaki Kanunun çkarldn hatrlatt.
Yap denetimlerinde görülen baar üzerine, 2011 ylndan sonra tüm ülkenin bu kanun kapsamna alndn anlatan ahin, yap denetim sürecine ilikin u bilgileri aktard:
Yap denetimini; güvenli, salkl, ekonomik yap elde edebilmek amacyla yaplarn, tasarm (proje) ve yapm (inaat) aamalarnda yürürlükteki yap mevzuat, standart ve teknik esaslara uygun yaplmasnn salanmas süreci olarak tanmlamak mümkündür. Yap denetimi bir süreçtir. Yani sonuç denetimi deil, her imalat inceleyen süreç denetimidir. Denetim, yapnn yapm süresine bal olarak sürdürülür. 4708 sayl Kanunun uygulanmasnda yapm süresi; yap sahibinin, yap ruhsatn ald tarih ile yap kullanma iznini ald tarih arasndaki dönemi ifade etmektedir.
Kanun ile getirilen yenilik, hukuk düzenimize yap denetim kurulular adyla yalnzca yap denetim faaliyeti ile uraan irketlerin girmi olmas ve yap denetiminden kaynaklanan sorunlar bakmndan bir muhatap bulunmu olmasdr. Bu kurululara tüzel kiilik ve denetimle ilgili yetkiler verilmitir.
Kentsel dönüümle eski yaplarn yenilenmesinin salandn, Elektronik Beton zleme Sistemi (EBS) ile beton kalitesinin artrldn belirten ahin, müteahhitlik snflandrmas ile müteahhitlie bir düzen getirildiini aktard.
- Denetimler, projelerin kalitesini artrd
ahin, 1 Ocak 2011 tarihi itibaryla ülke çapnda uygulamaya konulan Ulusal Yap Denetim Sisteminin kazanmlarna da deinerek, Öncelikle 19 pilot ilde ve 2011 sonras tüm Türkiyede yap denetim sistemi içerisindeki yaplarn malzeme (özellikle beton ve demir) kalitesi artmtr. Bu yaplarn denetimi ile depreme dayankllklar salanmtr. 2019 sonras e-görevlendirme sayesinde proje denetimleri de daha iyi yaplarak projelerin kalitesi artrlmtr. dedi.
Yap imalatnda kullanlan malzeme kalitesinin denetim altna alndn, ruhsat ve eklerine aykrlklarn engellendiini ve düzenli yaplamann salandn belirten ahin, kontrollu imalatlar sayesinde insan hatalarnn en aza indirildiini, imardan sorumlu belediye ve il müdürlüklerinin i yükünün büyük ölçüde azaldn, her imalat ve malzeme kontrol edildii için imalat yapan müteahhit, kalfa, ustalarn bilinçlendiini ve yanl uygulamalar braktklarn anlatt.
ahin, inaat sektöründe art niyetli olanlarn ise yanl yapamayacaklarn anladn, malzeme üretenler ve tedarik edenlerin standartlar salayacak ekilde üretim yapmaya baladn ifade etti.
- Yap denetiminden geçmi hiçbir bina yklmad
17 Austos depreminin ardndan bölgedeki incelemeler sonucunda, yaplarda meydana gelen hasarlarn zemin skntlarnn yan sra içilik, malzeme, statik sistem sorunlaryla teknik kusurlardan ortaya çktnn belirlendiini hatrlatan ahin, özellikle Ulusal Yap Denetim Sistemi sayesinde içilikte düzelme, malzemede kalite art ve teknik kusurlarda azalma görüldüünü, uygulamaya giren yeni yap denetim sistemi (e-datm) ile belirtilmi kusurlarn ortadan kalktn, en önemlisi 17 Austos depreminden sonra yaanan depremlerde, yap denetiminden geçmi hiçbir binann yklmadn vurgulad.
Nazmi ahin, son 21 ylda stanbulda riskli kabul edilen yaplarn yüzde 10-20 aralnda yenilenip yeni yönetmeliklere uygun olarak tekrar yapldn, geriye kalan ksmlarda ise gerek yap sahibi kaynakl gerekse yönetimsel farkllklardan dolay bir ilem yaplamadn söyledi.
- Binalar istee braklmadan hemen dönüüme sokulmal
Uzman bilim insanlarnn Marmara Denizindeki fay hattnn krlarak iddetinin 7,1 ile 7,5 arasnda deieceini belirttikleri olas depreme hazrlk noktasnda öneride bulunan ahin, Hiç zaman kaybetmeden insanlarn tevik edilip daha güvenli yaplara geçmeleri salanmal, kentsel dönüüme tabi olan bölgeler ve binalar, istee braklmadan hemen dönüüme sokulmal. dedi.
Depremlerde can ve mal kayplarnn yaanmamas ya da mümkün olan en az seviyeye indirilmesinin projeciler, müteahhitler ve yap denetim kurulularnn ortak çalmasyla mümkün olacan belirten ahin, bunun kanuni bir zorunluluktan çok insani bir zorunluluk olarak görülmesi gerektiini dile getirdi.
- Bu konu hepimizin sorunudur
Yap Denetim ve Deprem Mühendislii Dernei Bakan Nazmi ahin, sözlerini öyle tamamlad:
Canmzn, malmzn ve binalarmzn güvenlii için plansz ve kaçak yaplamadan kaçnmal, deprem yönetmeliine uygun hareket etmeliyiz. Ülkemizin tüm fertleri, siyasi partiler, bakanlklar, yerel yönetimler, üniversiteler, sivil toplum kurulular bu konu hepimizin, ülkemizin ve dünyann sorunudur. Depremin farkna varmal, zor olmayan ve yaplmas mümkün olan kolay tedbirleri hep birlikte almalyz. Bu vesileyle 17 Austosun yl dönümünde, depremde hayatn kaybeden tüm vatandalarmz rahmetle anyor, böyle bir felaketin bir daha yaanmamas temennisiyle yaknlarna ve milletimize basal diliyorum.