Sosyo-politik Saha Aratrmalar Merkezi, Diyarbakrn Sur ilçesinde ilk olarak 6 Eylül 2015 tarihinde ilan edilen ve 6 kez uzatlan sokaa çkma yasaklar srasnda göç etmek zorunda kalanlarn izini sürdü. 8-16 Nisan tarihleri arasnda Yeniehir, Kayapnar ve Balar ilçelerine yerleen 120 Surlu haneyle yüz yüze yaplan görümede, yerinden edilme nedenleri ve sonrasnda yaanan ekonomik, kültürel, sosyal ve psikolojik etkiler analiz edildi.
SZLK ARTTI
Yerinden edilenlerin en çok dikkat çeken yönlerinden biri isizlik ve gelir düzeyindeki düüklük olduu tespiti yaplan çalmaya göre, Surda yaarken herhangi bir ücretli ie sahip olmadn belirten oran yüzde 74ten yüzde 78e çkyor. Surda yaarken yüzde 60 hane kii saysnn 4-6 kii aralnda olduunu; yüzde 34ü hane kii saysnn 7-9 kii aralnda olduunu; yüzde 6s hane kii saysnn 10 ve üzeri olduunu beyan ediyor. imdi ise, yüzde 69u hane kii saysnn 4-6 kii aralnda olduunu; yüzde 25i hanelerinde 7-9 kiinin yaadn yüzde 4ü hane kii saysnn 1-3 kii aralnda olduunu; yüzde 2si 10 ve üstü olduunu beyan ediyor.
DAR GELRLLER
Surda yaad dönemde aylk gelirini yüzde 9u 0-1000 TL aras yüzde 63ü 1001-2000 TL aras yüzde 15i 2001-3500 TL arasnda olduunu beyan ederken, imdi ise yüzde 12si hane aylk gelirinin 0-1000 TL arasnda olduunu; yüzde 40 1001-2000 TL arasnda olduunu; yüzde 38i 2001-3500 TL arasnda olduunu belirtiyor.
MÜLSÜZLETLER
Aratrmaya katlanlarn yüzde 36s Surda yaarken hiçbir mülkü olmadn beyan ederken; yüzde 52si mülklerinin olduunu ancak ykldn yüzde 7si mülklerinin kamulatrldn yüzde 5i ise mülklerini sattklarn bildirdi. Bu verilerden yola çkarak mülkü olanlar kendi özelinde deerlendirdiinde; mülkü olanlarn yüzde 81,25inin evinin ykldn, yüzde 7,82sinin evinin satldn ve yüzde 10,93ünün ise evlerinin kamulatrldn belirtiyor.
Mülk ve gelir durumu ilikisine bakldnda, 0-1000 TL gelir grubunu oluturanlarn yüzde 58,3ünün Surda mülkleri yokken yüzde 41,7nin Surda mülkleri olduu ancak ykld n beyan ediyor. 1001-2000TL gelir grubunun, yüzde 50si ykld derken, yüzde 40 sattk, yüzde 5i kamulatrld yantlarn vermilerdir. 2001-3500 TL Gelir Grubunun, yüzde 55,3ü ykld, yüzde 7,9u kamulatrld, yüzde 5,3ü sattk yantlarn veriyor.
BARINACAK EV KALMADI
Yerinden edilenler için en önemli güçlüklerden biri barnacak ev meselesi olduu kaydedilen aratrmada, yerinden edilenlerin sadece yüzde 40 Surdayken kirada olduunu, bunlarn toplamda yüzde 60 ise kiralarnn 300 TL ve altnda olduunu beyan ediyor. Surda yaarken ödenen en yüksek kira bedelinin ise yüzde 2 buçukluk bir kesimin ödedii 600 TL olduu tespit edildi.
u anda yaadklar yerlerde ise kirada olduunu söyleyenlerin oran yüzde 90. Bu insanlarn çounluunun yoksul semtlere yerlemi olmalarna ramen daha yüksek meblada kira ödüyor. Yeni yerleim yerlerinde 300 TL ve altnda kira ödeyenlerin oran yüzde 8 iken, 600 TL ve üstü kira ödeyenlerin oran yüzde 14,4e çkyor. Veriler yerinden edilen Surlularn ciddi maddi kayplar yaadklarn gösteriyor.
GÖçE MECBUR KALINDI
Göç etme nedenlerinin sorguland aratrmada, katlmclarn yüzde 93ü çatmalar ve evlerinin yklmasn gösteriyor. Surdan göç ettikten sonra yaadnz en önemli birinci soruya ise, yüzde 64le maddi zorluklar; yüzde 21le psikolojik zorluklar belirtiyor.
KOMULUK LKLER DET
Görüülen kiilerin Surda yaarken komuluk ilikileriniz nasld? sorusuna yüzde 93ü farkl derecelerde iyi olduunu söylerken, komuluk ilikileri en çok özlenen durumlardan biri olduu tespiti yaplyor. imdi yaadklar semtlerdeki komuluk ilikilerini iyi diye niteleyenlerin oran ise yüzde 27ye düüyor, yüzde 56s ise normal olarak ifade ediyor.
KENDSN GÜVENDE HSSETMYOR
Surda m kendinizi daha güvenli hissediyordunuz, yoksa u anda yaadnz semtte mi güvenli hissediyorsunuz? sorunu yantlayanlarn yüzde 47gibi Sur derken, yüzde 21i Yeni yerimizde diyor.
MUTSUZLUK GETRD
Aratrma grubunun yüzde 66s Surda kendini daha mutlu hissettiini belirtirken, yüzde 2si Yeni Yerimizde yantn veriyor. Yeni yerde mutlu olduunu söyleyenlerin ya ortalamas 18-24 arasnda olmas dikkat çekiyor.
YEN YER DAHA PAHALI
Katlmclarn yüzde 74ü Yeni yerimizde hayat daha pahal derken, Sur daha pahalyd diyenlerin oran yüzde 3te kalyor. Gelir oran yükseldikçe yeni yerlerinde hayat daha pahal bulanlarn oranlarnda art gözleniyor. Göç sonras psikolojik tedavi görenlerin says ise yüzde 18 olarak tespit ediliyor.
ETM YARIDA BIRAKAN
Göç sonras aile içinde eitimini yarda brakanlarn olduunu beyan edenlerin oran yüzde 20 olduu kaydedildi. Aratrma grubuna sosyal güvenceleri sorulmu ve buna göre, yüzde 32si GSS Primini Devlet Ödüyor; yüzde 29u hiçbir sosyal güvencelerinin olmadn yüzde 29u SSK; yüzde 9u BA-KUR; yüzde 1i Emekli Sand yantlarn veriyor.
GER DÖNMEK STYORUZ
Yaplan aratrmada, Sura tekrar dönmek ister misiniz? sorusuna katlmclarn yüzde 82si Evet, yüzde 18i ise Hayr diyor.
EN KÖTÜSÜNÜ çOCUKLARIMIZ YAADI
Aratrmaya katlan saha aratrmaclarnn hazrlad raporda ise, ailelerin Sura duyduu özlem vurgulanyor. Anketörlerin gözlemlerini aktard rapor ksmnda, Bu ailelerin çou göçle ilk defa tanmadklarn, 1990lardan aina olunan köy boaltmalar, koruculua zorlamalar ile yayla yasa gibi nedenlerle de göçe mecbur kaldklarn büyük bir ksm o dönemlerde Sur ilçesine göç ettiini ve bu göçü tekrar yaadklarn dile getirdiler. Bir görümeci Bizim çocuklarmz o zulmü görmesin, o skntlar yaamasn diye geldik oraya, ama daha kötüsünü çocuklarmz yaad sözleriyle ruh halini paylat diye belirtiyor.