Diyarbakrn yaklak bin 700 yllk tarihi surlarnda, en son restorasyon çalmas, 2014 ylnda yapld. çalmalar sürdürülürken, surlarn Dünya Miras Listesine aday gösterilmesi dolaysyla kente gelen UNESCO uzman, restorasyonun doru olmad ve tarihi yaplarn eski haliyle korunmas gerekirken, arkeolojik izlerinin yok edildii yönünde rapor hazrlad. UNESCO yetkilileri, rapor üzerine Kültür ve Turizm Bakanlndan surlarda yaplan restorasyon çalmalarnn durdurulmasn istedi. UNESCO tarafndan restorasyon yerine surlarn bütün olarak korunmasna yönelik konservasyon yaplmas, bunun için bilim kurulu oluturulmas ve master plan hazrlanmas talep edildi. Dünya Miras Listesine 2015 ylnda alnan Diyarbakr Surlar ve Hevsel Bahçeleri için restorasyonun durdurulmasnn üzerinden 4 yl geçmesine ramen master plannn hazrlanmad belirtildi.
BURçLARDA TAHRBAT OLUTU
Kentte, 2015 ylnn Kasm ay ile 2016 ylnn Mart ay arasnda yaplan hendek- barikat operasyonlar srasnda tarihi surlarn burçlarnda tahribat meydana geldii görüldü. Benu-Sen, Nur ve Yedikarde burçlarnda bulunan mazgal ve geçitlerde de tahribat oluurken, burçlarn üzerinde çöplerin biriktii gözlendi. Surlarn Yedikarde burcu ile Mardinkap bölgesi arasnda yer alan, Bizans dönemine ait ve bu dönemden izler tayan üst geçitte de ciddi tahribat oluurken, baz pencere ve mazgallardaki talarn söküldüü ya da kendiliinden ykld görüldü.
Yetkililer, tarihi surlardaki restorasyon çalmalarnn 2014 ylnda, UNESCOdan gelen taleple durdurulduunu, master plan için bilim komisyonu oluturulduunu ve 2018 yl yatrm programna korumaya yönelik çalmann dahil edildiini söyledi. Yetkililer, ayrca 56 burç ve 4 bin 300 metrelik alan için proje çalmalarnn sürdürüldüünü ve bu yl Yedikarde, Nur ile Benu-Sun burçlarnda restorasyon yaplacan kaydetti.
UNESCONUN DÜNYA MRAS LSTES
Dicle Nehri Vadisinden 100 metre yükseklikte konumlanan, birbirini tamamlayan iç ve d kaleden oluan Diyarbakr Kalesi ve Surlar kente egemen yaklak 30 uygarln mimari karakterini, dönemlerinin sanatsal üsluplarn yanstan oyma ve kabartma motifleri ile kitabelerini sergileyerek, Anadolu tarihinin yazya dönütüü ve toplu olarak görülebildii tek örnektir. Diyarbakr Kalesi ve Surlar, geçirdii tarihi dönemlerin en önemli yazl belgelerini bulunduran ve insan eliyle yaplan en görkemli antsal yaplardandr. Sur duvarlar boyunca Da Kap, Urfa Kap, Mardin Kap ve Yeni Kap olarak adlandrlan 4 ana giri bulunmaktadr. Siyah bazalt duvarlar, Ortaça askeri mimarisinin önemli örneklerindendir. Duvarlar, 10- 12 metre yüksekliinde ve 3- 5 metre geniliindedir. Kentin simgesi niteliinde olan Diyarbakr surlar, ilk defa MÖ. 3000- 4000 yllarnda Huriler tarafndan bugünkü çkalenin olduu yerde yaplmtr. Surlardan bugüne yok denilecek kadar az kalnt gelebilmitir. Bugünkü surlar ise MS. 346 ylnda mparator II.Constantinius tarafndan yaptrlmtr.