Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve Mustafa Kemal Atatürk, 57 yllk yaamnda milletinin ve vatannn bamszl için girdii her mücadeleyi askeri ve siyasi dehasyla zaferle taçlandrd.
Atatürk, 1881de Selanikte dünyaya geldi. Annesi Zübeyde Hanmn arzusu dorultusunda ilkörenimine Hafz Mehmet Efendinin mahalle mektebinde balayan Atatürk, daha sonra babas Ali Rza Efendinin istei ile geçtii emsi Efendi Mektebinde ilkokulu bitirdi.
Ortaokul eitimi için gittii Selanik Mülkiye Rütiyesinden kendi isteiyle ayrlan Atatürk, örenimini Selanik Askeri Rütiyesinde sürdürdü. Bu okulda matematik öretmenlii yapan Yüzba Mustafa Efendi, Atatürkü snftaki dier Mustafalardan ayrmak için üstün yetenekli örencisine ikinci ad olarak Kemal ismini koydu.
Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rütiyesini bitirdikten sonra Manastr Askeri dadisinden ikincilikle mezun oldu. Askeri öreniminin yannda yabanc dil eitimi de alan Atatürk, yazlar izinli döndüü Selanikte Franszca dersleri gördü.
Daha sonra stanbula gelerek 1899da girdii Harp Okulunu 1902de temen rütbesiyle bitiren Atatürk, Harp Akademisinden de 1905te kurmay yüzba rütbesiyle mezun oldu.
Atatürk, kurmaylk staj için, 1905te amda 5. Ordu emrine atand. Suriye bölgesindeki üstün hizmetleri nedeniyle Beinci Rütbeden Mecidi Nian verilen Atatürk, 1907de merkezi Makedonyann Manastr ehrinde bulunan 3. Ordu Karargahna atand. Atatürk, 3. Ordu Karargahnn Selanikteki kurmay ubesinde görevlendirildi.
Mustafa Kemal Atatürk, Manastr ve Selanikte görevliyken 1909da stanbuldaki 31 Mart Vakasn bastran Hareket Ordusunda görev yapt.
1910da Arnavutluktaki isyan bastrmak için düzenlenen harekatta da görevlendirilen Atatürk, talyann 1911de Trablusgarpa asker çkarmas üzerine Tobruka gönderildi. Tobruk ve Dernede Türk kuvvetlerini baaryla yönettikten sonra binba rütbesiyle 1912-1913 yllarnda Balkan Savana katlan Atatürk, Edirneyi Bulgaristandan geri alan kolorduda görev yapt.
- çanakkalede üstün baar
Atatürk, 1913te Sofyada ataelie atand. Atae olarak görev yapt srada, Birinci Dünya Savann balamas üzerine Atatürk, Bakomutanlk Vekaletine müracaat ederek cephede görev almak istedi.
Kendisine Sizin için orduda her zaman bir görev vardr. Ancak Sofya Ataemiliterliini daha önemli gördüümüzden sizi orada brakyoruz. cevabnn verilmesi üzerine Atatürk, Bakomutan Vekili Enver Paaya u mektubu yazd:
Vatann müdafaasna ait faal vazifelerden daha mühim ve yüce bir vazife olamaz. Arkadalarm muharebe cephelerinde, ate hatlarnda bulunurken ben, Sofyada ataemiliterlik yapamam. Eer birinci snf subay olmak liyakatinden mahrumsam, kanaatiniz bu ise, lütfen açk söyleyiniz.
Bunun üzerine Atatürk, 1915te Esat Paa komutasndaki 3. Kolorduya bal Tekirdada oluturulacak 19. Tümen Komutanlna atand. Gelibolu Yarmadasna asker çkaran ve Conkbayrna ilerleyen düman birlikleri Atatürkün komutasndaki 19. Tümen kuvvetlerinin taarruzuyla geri çekildi. Atatürk, Anafartalar kahraman olarak ün kazand.
Atatürk, Conkbayr taarruzu srasnda gösüne isabet eden arapnel parçasnn göüs cebindeki saati parçalayarak dönmesi sonucu mutlak bir ölümden kurtuldu.
Dou Cephesinde 16. Kolordu Komutanlna atanan Atatürk, 1916da Rus saldrlarn durdurarak Bitlis ve Muu dümandan geri ald ve bu cephede generallie terfi etti.
1917de Filistin ve Suriyede görevli 7nci Ordu Komutanlna atanan Atatürk, ayn yl Veliaht Vahdettin ile Almanyaya giderek Alman Genel Karargah ve Alman sava cephelerinde incelemelerde bulundu.
1918de yeniden görevlendirildii Suriye cephesinde 7nci Ordu Komutanyken, Birinci Dünya Savann sona ermesiyle imzalanan Mondros Atekes Antlamasndan sonra stanbula döndü. Ülkeyi düman igalinden kurtarmak amacn gizli tutarak, Ordu Müfettilii görevi ile stanbuldan ayrld.
- Tam bamszla giden ilk adm
Karadeniz yoluyla 19 Mays 1919da Samsuna çkan Mustafa Kemal, 22 Haziran 1919da Amasya Genelgesini yaymlad. Türk milletine, Vatann bütünlüünün ve milletin bamszlnn tehlikede olduunu, azim ve kararllkla vatann kurtarlmas için Sivasta bir kongre toplanacan bildirdi. 23 Temmuz 1919da Erzurumda, 4 Eylül 1919da Sivasta toplanan kongrelerin bakanln yapt.
Bu kongrelerde, Düman igaline kar milletin vatan savunaca, bu amaçla geçici bir hükümetin kurulaca ve bir milli meclisin toplanaca, manda ve himayenin kabul edilmeyecei kararlar alnd ve açkland.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), onun çabalaryla 23 Nisan 1920de Ankarada tarihi görevine balad. Mustafa Kemal Atatürk, Meclis ve Hükümet Bakan seçildi. TBMM açlmadan 17 gün önce, 6 Nisan 1920de, Mustafa Kemal Atatürkün talimatyla Anadolu Ajans (AA) kuruldu. Türkiyenin sesini dünyaya duyurmak amacyla kurulan AA, TBMMnin çkard ilk yasalar duyurdu, Milli Mücadelenin ve Kurtulu Savann her aamasna tanklk etti.
TBMM açlarak milli bir hükümet kurulmasna ramen Osmanl Hükümeti ile tilaf Devletleri arasnda 10 Austos 1920de Sevr Antlamas imzaland.
Atatürk, United Telegraph gazetesi muhabirine yapt açklamada, Sevr Antlamasn tanmadklarn vurgulayarak, Siyasi, adli, iktisadi ve mali bamszlmz imhaya ve neticede yaama hakkmz inkara ve kaldrmaya yöneltilmi Sevr Antlamas bizce mevcut deildir. ifadelerini kulland. TBMM tarafndan, imzalanan Sevr Antlamasnn kabul edilmedii dünyaya duyuruldu.
- Yunan Ordusu bozguna uratld
tilaf Devletlerinin yardmyla zmiri igal eden Yunan kuvvetlerinin ilerlemesi, 1921de Birinci ve kinci nönü savalaryla durduruldu.
Yunan ordusunun 23 Austos 1921de yeniden taarruz etmesiyle Sakarya Meydan Muharebesi balad. Atatürk, birliklere, Savunma hatt yoktur, savunma sath vardr. O sath bütün vatandr. Vatann her kar topra vatandan kanyla slanmadkça terk olunamaz. emrini verdi.
Yunan ordusu bozguna uratlarak, Bakomutan Mustafa Kemal Paann yönettii Türk ordusu, Sakarya Meydan Muharebesini zaferle sonuçlandrd. 22 gün süren bu savata Yunan ordusu ar kayplara uratld. Bu zafer nedeniyle Mustafa Kemal Atatürke, TBMM tarafndan Mareal rütbesi ve Gazi unvan verildi.
Sakarya Zaferinin ardndan 13 Ekim 1921de Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlamas, 20 Ekim 1921de Franszlarla Hatay haricinde bugünkü Türkiye snrnn çizildii Ankara Antlamas imzaland. Atatürkün komutanlnda Türk ordusu, vatan düman igalinden kurtarmak için 26 Austos 1922de kar saldrya geçerek Büyük Taarruzu balatt.
Mustafa Kemal Paann yönettii 30 Austos 1922deki Dumlupnar (Bakomutan) Meydan Muharebesinde Türk ordusu, Yunan ordusunun büyük ksmn yok etti. Bozguna urayarak kaçan düman kuvvetlerini izleyen Türk ordusu, 9 Eylül 1922de zmire girdi.
Anadoluyu düman istilasndan kurtaran büyük askeri zaferlerin ardndan 11 Ekim 1922de Mudanya Atekes Antlamas imzaland ve tilaf Devletleri igal ettikleri Türk topraklarndan çekildi.
- Lozan Antlamas
smet nönü bakanlndaki Türkiye heyeti ile ngiltere, Fransa, talya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya arasnda 24 Temmuz 1923te Lozan Antlamas imzaland.
- Türkiye Cumhuriyetinin ilk Cumhurbakan
Kurtulu Savann ardndan TBMM tarafndan 29 Ekim 1923te Cumhuriyet ilan edilirken, Mustafa Kemal Atatürk de cumhurbakan seçildi. 1938deki ölümüne dek arka arkaya 4 kez cumhurbakan seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten Cumhurbakan oldu.
Cumhurbakan Mustafa Kemal Atatürke 14 Haziran 1926da zmirde yaplmas planlanan suikast giriimi engellendi. Suikast giriiminin elebalar zmirde tutukland.
Büyük Önder, suikast giriimine ilikin Anadolu Ajansna yapt açklamada, Alçak giriimin benim ahsmdan ziyade mukaddes Cumhuriyetimize ve onun dayand yüksek ilkelerimize yönelmi bulunduuna üphe yoktur. Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktr fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktr. deerlendirmesinde bulundu.
Gazi Mustafa Kemale, 24 Kasm 1934te 2587 sayl Kanunla Atatürk soyad verildi ve bu soyadnn bakalar tarafndan kullanlmas yasakland.
- Türkiyenin bölgesinde ve dünyada etkili bir aktör olarak öne çkmasna katkda bulundu
Mustafa Kemal Atatürk, 1929 Dünya Ekonomik Bunalmnn etkilerini hafifletmek ve ülkenin kalknmasn hzlandrmak amacyla 1933te Be Yllk Sanayi Plann balatt. Ayn dönemde d politikada da önemli admlar atld Milletler Cemiyetine girilmesi, Balkan Antantnn imzalanmas, Montrö Boazlar Sözlemesi ve Sadabat Pakt gibi giriimler, Türkiyenin bölgesinde ve dünyada etkili bir aktör olarak öne çkmasna katkda bulundu.
Atatürk, Hatayn anavatana katlmas için youn diplomatik çaba sarf etti ve onun bu amac, vefatnn ardndan 1939da gerçekleti.
Yalnzca Türk milletinin Kurtulu Savan baaryla yöneten bir komutan olarak deil, ayn zamanda gerçekletirdii devrimlerle de dahi bir devlet adam olarak tarihe geçen Mustafa Kemal Atatürk, 57 yl süren yaamnda, milletinin ve vatannn bamszl için ylmadan çalt ve girdii her mücadeleden zaferle çkt.
Askeri ve siyasi dehasyla Türk ve dünya tarihine adn altn harflerle yazdran Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasm 1938de 57 yandayken Dolmabahçe Saraynda saat 9u 5 geçe hayata gözlerini yumdu.
Atatürkün vefat sadece Türkiyede deil bütün dünyada büyük üzüntüyle karlanrken, yabanc devlet adamlar birçok açklama yapt ve mesaj yaymlad.
- Atatürkün naa 10 Kasm 1953te Antkabire nakledildi
Atatürkün Türk bayrana sarl tabutu, Dolmabahçe Saray büyük tören salonunda bir katafalk üzerine yerletirilerek 3 gün süreyle milletin ziyaretine brakld.
Cenaze, daha sonra 20 Kasm 1938de Ankaraya getirildi ve 21 Kasm 1938de büyük törenle Etnografya Müzesindeki geçici kabrine konuldu. Cenaze törenine bütün dünya devletleri özel temsilciler gönderdi. Törende, çanakkalede ve dier muharebelerde Atatürke kar savam yabanc generaller de yer ald.
Atatürkün naa, ölümünün 15inci yl olan 10 Kasm 1953te Antkabire nakledildi.