Salk Bakanl tarafndan, küresel bir salgn olan yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) Türkiyede mutasyona urayp uramadn ortaya koyacak bilimsel aratrmayla virüsün genetik haritas çkarlacak.
Aratrma, dünyann farkl corafyalarndan Türkiyeye giri yapan virüsün bölgelere göre etkinlii ve ülkede yerli su (bir bakteri veya virüsün farkl alt türlerinin, aralarnda genetik farkllklar bulunan gruplar) haline gelmi olan, hala dolamda bulunanlarn hangi corafyayla en yakn genetik ilikisi olup olmadn ortaya koyacak.
Halk Sal Genel Müdürlüü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvar Sorumlusu Doç. Dr. Gülay Korukluolu, çinin Hubey eyaletine bal Vuhan kentinde Aralk 2019da ortaya çkan ve ksa sürede dünyaya yaylan Kovid-19 virüsünün etkin bir ekilde insan saln tehdit etmeye devam ettiini söyledi.
Virüsün görülmeye balad andan itibaren Türkiyede tan kapasitesinin oluturulmas için çalmalar yapldn belirten Korukluolu, bu konuda Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarnda birçok çalmann yürütüldüünü aktard.
Korukluolu, bu dönemde bir yandan aratrmalarn sürdüünü dier yandan Kovid-19 yerli tan kitlerinin üretilmesi gibi farkl bilimsel içeriklere de katk salandn anlatt.
Söz konusu laboratuvarn, ayn zamanda Dünya Salk Örgütünün (DSÖ) Ulusal nfluenza Merkezi olarak tanmlad bir referans laboratuvar olduunu hatrlatan Korukluolu, Bu nedenle, burada dorudan solunum yoluyla bulaan viral enfeksiyonlarn sürveyansn da gerçekletiriyoruz. dedi.
- Ülkemize ait virüs arivini oluturuyoruz
Korukluolu, laboratuvarda Türkiyede görülen solunum yolu hastalklarnn haritasnn çkarldna iaret ederek, u bilgileri verdi:
Özellikle viral enfeksiyonlarn dalmnn ülkemizde nasl seyrettiini belirliyoruz. Kovid-19dan önce dier virüsler için bunu yapyorduk. Solunum yolu virüsleri çeitli ve çok sayda. Benzer bulgularla seyreden bir solunum yolu enfeksiyonuna neden olabilecek 19 viral etken var. Bunlarn kimisi ar kimisi daha hafif seyredebiliyor, kimisi de mutasyona yakn olabiliyor. Biz de ülkemize ait virüs arivini oluturuyoruz.
- Farkl bölgelerdeki sular arasnda iliki deerlendirilecek
Kovid-19 virüsünün Türkiyede görülmeye balamasyla, daha önce yürütülen solunum yoluyla bulaan viral enfeksiyonlarn sürveyans çalmasna yeni bir ajan daha ekledik. diyen Korukluolu, imdi Kovid-19a yönelik mutasyon olup olmadna yönelik bir aratrmann hayata geçirildiine deindi.
Doç. Dr. Korukluolu, aratrmaya ilikin u bilgileri paylat:
Ülkemizde görülen sularn yan sra farkl yerlerden izole edilen ve farkl zamanlarda görülen sularn mutasyon geçirip geçirmediine dair verilerin analiz edilmesi lazm. Geçtiimiz hafta içinde balattmz çalmayla da bunu ortaya koyacaz. Bu çalma kapsamnda oluturulan arivle tüm virüsleri deerlendirme frsat yakalanacak. Farkl bölgelerde farkl zamanlarda görülen sular arasndaki iliki deerlendirilecek.
- Türkiyede görülen Kovid-19un haritas çkartlacak
Korukluolu, bu çalmalarn ileri analiz ve teknikler gerektirdiinin altn çizerek, unlar kaydetti:
Türkiyede görülen Kovid-19un haritas çkartlacak. Dünyada bu konuyla ilgili teknikler çok geliti. Biz de bu analizleri yapabilecek tekniklere sahibiz. Virüsün tüm genom haritas çkarlacak. Belirlenecek herhangi bir mutasyonun hastaln ciddiyetiyle ilikilendirilip ilikilendirilemeyecei ortaya konacak. Tüm veriler toplanarak sonuçlar deerlendirilecek.
Dünyann farkl corafyalarndan giri yapan orijinlerin ülkemizde hangi bölgelerde daha dominantlk kazanp kazanmad, Türkiyede yerli su haline gelmi olan, hala ülkemizde dolamda bulunan suun hangi corafya ile en yakn genetik ilikisi olup olmad belirlenecek.
Yurt dndaki Kovid-19 virüs örneklerinin ortak kullanlan bir platforma yüklendiine iaret eden Korukluolu, Bizim baka ülkelerden raporlanan genetik materyali karlatrma yapma imkanmz var. Ayrca, elimizdeki virüs havuzunda yurt dndan gelen ve ülkemizde enfeksiyon tans konan, tedavisine balanan 1-2 hafta önce seyahat öyküsü olan Kovid-19 sular var. Bu da bu tarz bir ilikide o ülkenin ve o corafyann sularyla karlatrma imkan verecek. ifadelerini kulland.
Doç. Dr. Korukluolu, Türkiyede 6 bölgede çalan laboratuvarlarn sürecin içinde yer aldn belirterek, tüm solunum yolu virüslerine yönelik 2015ten bu yana yürütülen çalmann Kovid-19 mutasyon aratrmas için zemin oluturduunu dile getirdi.
Kovid-19 özelinde ilgili laboratuvarlardan pozitif tespit edilen ve viral yükü yüksek hastalarn örneklerin toplandn anlatan Korukluolu, sözlerine öyle devam etti:
Bölgelerdeki arkadalarmzn özenle seçtii örnekler, buradaki laboratuvarmza geldi. kinci aamada hücre kültüründe virüs izolasyonu yapld özel artlarda. Her üretilen virüsün PCR ile çalma yaplarak geni bir virüs arivi oluturuldu. Mart aynn ortalarndan itibaren düzenli olarak tüm bölgelerden örnekleri kabul ettik. u ana kadar elimizde 110 hastaya ait olan ve ülkemizdeki toplumu temsil eden bir virüs stoku var. Bu say giderek artacak. Bunlarn yorumlanmas da özel bir teknikle yaplacak ve daha sonra ayrntl hazrlanan raporu Sayn Bakanmza sunacaz.
- Gördüüm en zor virüslerden biri
Korukluolu, koronavirüs ailesinin çok geni olduunu ve Kovid-19un bunlarn içinde en zor olan virüs özellii gösterdiini vurgulad.
Koronavirüs ailesi içinde yer alan Mers-CoV virüsünün, Arap yarmadasndan köken aldna dikkati çeken Korukluolu, Türkiyeden de hac ve umre ziyaretlerinde bulunulduu için endie yarattn aktard.
Gülay Korukluolu, u deerlendirmelerde bulundu:
Mers-Covun yaylma hz ve bulatrcl Kovid-19 ile kyas kabul etmeyecek kadar az, toplum sal açsndan az riskli bir dönem. Yine Mers-CoVu izliyoruz, ancak Kovid-19da çok farkl bir enfeksiyon görüyoruz. Meslek hayatm boyunca gördüüm en zor virüslerden biri.
Virüsün kinetii, dalgal saçlm göstermesi, enfekte olduktan yaklak bir hafta-10 gün sonra boaz-burun bölgesinden akcierlere inmesi, virüse kar oluan antikor yantnn çok uzun süreli devam etmemesi, kiiden kiiye deien bak yantla hastalk seyrinin deimesi virüsün en önemli özellii. Enfekte olunduktan sonra kimde nasl seyredeceinin garantisi yok.