Organ nakillerinde vücudun yeni organ reddetmesinin önüne geçmek için yllardr uygulanan ve göbek kordon dokusundan elde edilen mezenkimal kök hücre tedavisi, imdi de Kovide bal youn bakm ölümlerinin azaltlmasnda umut vaat ediyor. Salgnn dünyada balad Aralk ayndan sonra ilk olarak çinde bu konuya yönelik aratrmalarn baladna iaret eden Genkord Biyoteknoloji Yönetim Kurulu Bakan Prof. Dr. Gürsel Turgut, u anda dünyada bu konuda resmi olarak devam eden 90a yakn klinik aratrma var. Bu hastaln hem seyri çok belirsiz, hem de henüz elimizde kesin bir tedavisi yok. Ortalama yüzde 2,5 orannda ölümle seyreden bir viral enfeksiyon. Ölüme yol açmasnn en önemli nedeni de sitokin frtnas dediimiz tablo. Baklk sistemi hastalkla savarken ar yant verdiinde akcierler sava alanna dönüyor ve hasta akcier yetmezliinden kaybediliyor. kinci durumda da damar içi endotel hasar nedeniyle kan aknn düzgün bir ekilde olmas engelleniyor, bu da phtya bal organ hasar ya da ölümlere yol açyor. Dolaysyla bu sitokin frtnasnn önüne geçebilmeniz gerekiyor dedi.
ORGAN REDDN ÖNLED çN KOVDDE DE DENEND
Mezenkimal kök hücre tedavisinin organ nakillerinden sonra ar immün yant basklayarak organ reddini önlemek adna baz hastalarda Bakanlk onayl olarak uzun süredir kullanldna iaret eden Prof. Dr. Turgut, te bu etkisini önceleyerek ilk önce çinde balayan, daha sonra talya ve Amerikada da çkan ve u anda dünyada says 87yi bulan resmi klinik aratrma sürüyor. Bu noktada biz de yllardr kordon kan bankacl yapan bir merkez olarak Salk Bakanlna bavurduk. Salk Bakanl Maysn ilk haftasnda yaptmz bavuruya çok hzl bir ekilde dönü yaparak aratrmamz onaylad ve Salk Bakanlna bal bir eitim aratrma hastanesinin youn bakm ünitesi ile birlikte ortak bir çalma yürüttük. Bu çalmaya sadece youn bakm aamasna gelmi Kovid-19 hastalarn dahil ettik dedi.
HASTALARDAK ÖLÜM ORANINI YARI YARIYA DÜÜRDÜ
Toplamda 42 youn bakm Kovid hastasnn yarsna ortalama üç seans kordon kaynakl mezenkimal kök hücre verdiklerini, dier yarsna ise Bakanln hali hazrda uygulad standart Kovid tedavisinin uygulandn anlatan Prof. Dr. Turgut, sözlerini öyle sürdürdü: çalmaya dahil edilen tüm hastalar, klinik durumuna göre 7er kiilik üç gruba ayrdk. Bir grupta youn bakm aamasna gelmi ama entübe olmadan takip edilen hastalar, ikinci grupta youn bakmda ama entübe takip edilen hastalar, üçüncü grupta ise hem youn bakmda hem entübe, hem de altta yatan ek hastal bulunan hastalar (diyabet, kalp gibi) yer ald. Hastalarn yarsna mezenkimal kök hücre tedavisi verilirken kalan 21 kiilik dier yars, Salk Bakanlnn standart olarak uygulad tedavi protokolü ile takip edilen kontrol grubumuz oldu. Dolaysyla her iki grubu karlatrmal olarak deerlendirebileceimiz bir çalma oluturduk. çalma sonunda unu gördük: Birincisi, youn bakma giren hastalarn tamamnda sitokin frtnas meydana geliyor hemen hemen bütün hastalarda akcier hasar da oluuyor. Dünya verilerine baktmzda, youn bakma Kovid-19a bal ölümler yüzde 48 civarnda. Ancak bizim mezenkimal kök hücre tedavisi uyguladmz hastalarda bu orann yüzde 24lere kadar dütüünü gözlemledik. çin ve talyadaki yaynlarda bu orann yüzde 5lere dütüü kaydedildi.
AKCER HASARINI ONARDIINI GÖRDÜK
Youn bakmda tedavi uygulamann sepsise bal baka bir handikap olduuna da iaret eden Prof. Dr. Turgut, bu nedenle youn bakm yat süresinin ksalmasnn dahi ölüm oranlarn ciddi ölçüde azaltacan söyleyerek Siz ne kadar iyi bakm salarsanz salayn, hastann ek enfeksiyonlar kaparak sepsisten kaybedilme riski de çok yükseliyor. Onun için hastalarn youn bakmda kal ve entübe olma sürelerini ksaltmanz da gerekiyor. Böylece sepsise bal ölümlerin de önüne geçebiliyorsunuz. Bizim bu tedaviyi uyguladmz hastalarn hemen hemen hepsinde akcierdeki hasarn onarldn, azaldn ve solunumlarnn düzeldiini gördük. Hiçbir hastamz akcier hasarna bal kaybetmedik. Ölüm orann sfrlayamamamzn nedeni ise özellikle emboli dediimiz damar içi hasara bal gelien pht atmas ya da çoklu organ yetmezlikleri ve sepsis oldu diye konutu.
çÖPE GDECEK DOKULAR HASTALARA FA OLUYOR
Mezenkimal kök hücreler için kaynak olarak kordon dokusunu kullandklarn ve bunu da yasal bir ekilde ailelerden ba olarak alabildiklerini anlatan Prof. Dr. Gürsel Turgut, Yeni domu bir bebein kordonu kesilir ve bu da tbbi atk olarak çöpe gider. Biz bu çöp olarak ayrlan kordonlar ba olarak steril bir ekilde alyoruz ve laboratuvarmza transfer ediyoruz. Bunun içerisinden ayrtrdmz kök hücreleri bankamzda saklayarak gerektiinde baz tedavilerde kullanlmak üzere tutuyoruz. Mezenkimal kök hücrenin özellii organ nakillerinde öncelikli olarak doku uyumu aranr. Bunun nedeni, o dokulardan antijen salglanmasdr. Antijen, sizin aslnda kimlik bilginizdir. O kimlik bilginiz organ yoluyla baka bir insana nakledildiinde yabanc olarak algland için, organ reddi meydana gelebilir. Mezenkimal kök hücrelerin özellii, böyle antijenler salglamamasdr. Yani bunlar kimliksiz hücrelerdir. Dolaysyla verdiiniz hastada bir reaksiyon olumaz. Tam tersine bu hücreler kendi hücreleriniz gibi vücudunuzda yaar. Bu kök hücrelerin dier özellii de vücutta hasar neredeyse oraya gidip o dokuya dönüme eilimindedirler. Damardan mezenkimal kök hücre verdiimiz anda, dorudan vücutta hasar neredeyse oraya yönelir ve oradaki ihtiyaç hangi hücre ise ona dönüür. Dolaysyla organ hasarn tamir edici özellii de vardr. dedi.
BR KORDON DOKUSU 200 HASTAYA YETYOR
Bir kordon dokusundan ortalama 200 hastaya yetebilecek kadar mezenkimal kök hücre elde edilebileceine iaret eden Prof. Dr. Turgut, sözlerini öyle noktalad:
Bizim yaptmz bu klinik çalma tabii ki snrl bir çalma. Bunun geniletilmesi lazm. O nedenle Kovide çare bulduk gibi bir söylemimiz kesinlikle yok. Rutin tedavi yöntemi olarak zaman içerisinde gelitirilebilmesi için aratrmalarn geniletilerek sürdürülmesi gerekiyor. Ama yaptmz çalmalarda aldmz sonuçlar ümit verici. Örnein 32 haftalk hamile olan Suriye kökenli bir hastaya, bebei sezeryanle alndktan sonra youn bakmda izlenirken mezenkimal kök hücre tedavisi uyguland. Bugün hem anne, hem bebek salkl bir ekilde yaamn sürdürüyor.