Diyarbakırın Kulp ilçesinde 8-25 Ekim 1993 tarihleri arasında öldürülen ve kemiklerine toplu mezarda rastlanan 11 sivilin katledilmesine dair dava, Yargıtay tarafından 14 Şubat 2024 günü zaman aşımı gerekçesiyle düşürüldü.
Öldürülen11 insana dair davanın cezasızlık ile sonuçlandırılmasına dair tepkiler sürerken, aynı ilçede 1991 yılında yedi sivilin askerlerce öldürülmesine ilişkin açılan davanın da yine zaman aşımı gerekçesiyle düşürüldüğü ortaya çıktı.
Kulp Cumhuriyet Savcılığının, yedi sivilin öldürülmesine dair dava dosyasını Anayasa Mahkemesinin ihlal kararına rağmen, geçen yıl aldığı zaman aşımı kararı ile rafa kaldırdığı öğrenildi
VALİNİN ATEŞ ETMEYİN EMRİNE UYULMADI
24 Aralık 1991 tarihinde Solhandaki bir çatışmada ölen üç PKKlinin cenazesini karşılayanlara ateş açılmıştı. Dönemin Diyarbakır İl Jandarma Komutanı Albay İsmet Yediyıldızın, Valinin ateş etmeyin emrine uymadığı iddia edilmişti.
Açılan ateş sonucu Mehmet Nesip Altın, Neytullah Tekin, Hayrettin Demirtuyi, Felemez Bulut, Ömer Öztürk, Ali Miltaş ve Şahin Tekin ölürken, Mehmet Şah Tekin ve Şeyhmus Altındağ isimli siviller yaralı kurtuldu.
ANAYASA MAHKEMESİ İHLAL KARARI VERDİ, DOSYA 3 YIL BEKLETİLDİ
Katledilen sivillerle ilgili başlatılan soruşturma dosyasında Kulp Cumhuriyet Savcılığı, görevsizlik kararı verdi. Bunun üzerine başvurulan Anayasa Mahkemesinden (AYM) etkin soruşturma yürütülmemesi ve yaşam hakkı ihlali kararı çıktı. Ancak savcılık yeniden açtığı dosyayı 3 yıl boyunca hiçbir adım atılmadan bekletti.
Kulp Cumhuriyet Savcısı tarafından başlatılan soruşturma kapsamında 25 Ağustos 1992de Adalet Bakanlığına iletilmek üzere Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilen fezlekede sorumlular için yargılama izni istenmişti.
FEZLEKE VE SORUŞTURMA İZNİ TALEPLERİ
Fezlekede, JİTEM itirafçılarının Yedi Bela İsmet olarak andıkları İl Jandarma Komutanı Albay İsmet Yediyıldızın talimatlara uymayarak ateş emri verdiği belirtildi. Savcılığın görevin ifası sırasında adam öldürmek ve aynı suça teşebbüs iddiasıyla yargılanması için izin istediği Yediyıldız hakkındaki fezleke ile ilgili işlem yapılmadı.
Savcılık, olay günü Kulpta görevli olan Hazro, Silvan, Ergani ve Lice jandarma personelleri hakkında soruşturma izni verilmesi için de il ve ilçe idare kurullarına yazı yazmıştı. Dosyada 2012 yılına kadar hiçbir ilerleme sağlanmadı.
TUĞGENERAL OLARAK EMEKLİYE AYRILDI
Bu arada Tuğgeneral rütbesine yükselmiş olan Yediyıldız, emekliye ayrıldıktan sonra 1999da Trabzonda geçirdiği bir trafik kazasında öldü.
GÖREVSİZLİK KARARI YILLAR SONRA KALDIRILDI
Dosyanın avukatı olan Diyarbakır Baro Başkanı Nahit Erenin, zaman aşımına kısa bir süre kala yeni bir suç duyurusu dilekçesi vermesiyle dosyadaki görevsizlik kararı yıllar sonra kaldırıldı. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, birden fazla kişiyi aynı sebepten öldürme suçundan yeniden soruşturma başlattı.
Soruşturma kapsamında olayla ilgili 37 subay ve astsubayın şüpheli sıfatıyla ifadeleri alındı. Soruşturma sürecinde Albay İsmet Yediyıldızın da aralarında bulunduğu 4 askerin ölmesi üzerine dosyada şüpheli sayısı önce 33e, sonraki süreçte başka faillerin ölümleriyle birlikte 30a düştü.
MEŞRU MÜDAFAA VE TAKİPSİZLİK KARARI
Soruşturma sürerken ailelerin avukatı Nahit Eren, yaşam hakkı ihlali gerekçesiyle 2014 yılında Anayasa Mahkemesine (AYM) başvurdu.
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı olaydan 2 Kasım 2017 günü soruşturma dosyasına ilişkin takipsizlik kararı verdi. Kararda, olay yerindeki jandarma personeline ait olduğuna ve dolayısıyla jandarma personelinin bu kişilerin ölümüne sebebiyet verdiğine dair hiçbir delil bulunmadığı öne sürüldü. Ölenlerin vücutlarından çıkarılan ya da olay yerinde ele geçirilen mermi çekirdeği ve boş kovanların hangi jandarma personelinin silahından ateş edildiğine dair bilirkişi incelemesi de bulunmadığı kaydedildi.
Kararda, olayı tarafsızca anlatabilecek bir tanık ifadesi olmadığı ileri sürülerek, jandarma personelinin maktullerin ölümüne sebebiyet verdiği kabul edilse dahi meşru meşru müdafaa şartlarının oluştuğu kanaatine varıldığı ifade edildi. Askerlerin, protestocuları dağıtmak ve yaşam haklarını korumak için ateş etmek zorunda kaldıkları savunmasına girişilen kararda, saldırı ve savunmanın orantılı olduğu kaydedildi.
Takipsizlik kararının kaldırılması için yapılan itiraz reddedilince Av. Eren, etkin soruşturma yürütülmediği gerekçesiyle 2018 yılında AYMye ikinci kez başvurdu.
AYM İHLAL KARARI ALDI
İkinci kez başvurulan AYM, 2014 yılında yapılan başvuruyu olayın koşulları oluşmadığı halde silah kullanarak yedi kişinin ölümüne ve iki kişinin yaralanması neden olmaları ve adli makamların da bu olayı etkili ve süratli biçimde soruşturmamaları nedenleriyle yaşam hakkının ihlal edildiği dair başvurunun kabul edilebilir olduğuna hükmetti.
Mahkeme, olayla ilgili Yaşam hakkı kapsamında etkili soruşturma yürütme yükümlülüğünün ihlal edildiğine hükmetti.
AYM KARARINA RAĞMEN ADIM ATILMADI
AYMnin ihlal kararıyla 2020 yılında yeniden soruşturma açıldı. Ancak aradan geçen 3 yıl boyunca dosyada herhangi bir ilerleme sağlanmadı. Savcılık, 2023 yılında zaman aşımı gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığı kararı verdi.
Kararda, suçun işlendiği tarihte zaman aşımını düzenleyen 765 sayılı Türk Ceza Kanununun (TCK) yürürlükte olduğu, zaman aşımı süresinin olağanüstü durumlarda zaman aşımını 45 yıl olarak düzenleyen 5237 sayılı TCKnin ise suç tarihinden sonra yürürlüğe girdiği belirtildi. Kararda, 765 sayılı TCKnin zaman aşımı yönünden uygulanmasının şüphelilerin lehine olduğu, 7/2 madde dikkate alındığında şüphelinin lehine olan kanunun uygulanması gerektiği vurgulandı.
Şüphelilerin üzerine atılı suç bakımından olağanüstü dava zamanaşımı süresinin 30 yıl olarak kabul edileceği, şüphelilerin üzerine atılı birden fazla kişiyi aynı sebeple öldürme suçu açısından dava zaman aşımı süresinin 24 Aralık 2021de dolduğu, bu nedenle kovuşturma imkanı bulunmadığı ifade edilerek dosyada takipsizlik kararı verildi.
Diyarbakır Barosu Başkanı Av. Nahit Eren, bu karara karşı üçüncü kez AYMye başvurmaya hazırlanıyor.
NAHİT EREN: 32 YILDA TEK BİR KİŞİNİN İFADESİ ALINMADI
Baro Başkanı Eren, şu bilgileri verdi:
Biz insanlığa karşı suçlarda zaman aşımının olduğunu kabul etmiyoruz. Ama AYM ihlal kararı vermesi ardından 3 yıllık süre içerisinde hiçbir işlem yapılmadı. Diyarbakırda nefsi müdafaadan dolayı dosya kapatıldı. Sonra dosya bir şekilde Kulpa gönderildi. Kulpdan da ayrı bir zamanaşımından dosya kapatıldı.
Kısaca yasal hükümler, yasaya göre işleyişten ziyade, 90lı yıllarda işlenen bu tür insan hakları ihlallerindeki yargının cezasızlık pratiği kendini çok açık bir şekilde gösterdi. Tanık ifadeleri, dönemin kolluk güçlerinin ifadeleri, dönemin valisinin bu konudaki açıklaması, bütün bunlara baktığımız zaman bu dosya, somut bir şekilde kolluğun o dönemde Albay İsmet Yediyıldızın talimatıyla öldürdüğü sivillere karşı bir cezasızlık örneği dosyası. 33 yılda tek bir kişinin ifadesi bile alınmadı. İnsanların böyle herkesin gözleri önünde öldürüldüğü bir dosya Türk yargısı tarafından maalesef yine kapatıldı.