Rahatı Kaçan Ağaç, Kolları Bağlı Odysseus, Göçebe Denizin Üstünde ve Teknenin Ölümü adlı kitapların da aralarında bulunduğu çok sayıda unutulmaz eseri kaleme alan usta yazar, 13 Mart 1915te Hatice Nadide ve İbrahim Cevdet çiftinin üçüncü çocuğu olarak çanakkalede dünyaya geldi.
Nüfus kaydı, doğumundan bir süre sonra İstanbul Fatihte yapıldığı için doğum yeri birçok kaynakta İstanbul olarak gösterilen Anday, Zeynep Oralla 1988de yaptığı söyleşide, babasının yedek subaylık görevinde bulunduğu esnada çanakkalede doğduğunu ve doğumdan hemen sonra babasının onu, annesi ve kardeşleriyle İstanbula yolladığını ifade etmişti.
Andayın çocukluğu, babasının akrabalarından oluşan geniş bir aile içerisinde Kadıköyde geçti. Bu geniş aile içerisinde 2. Abdülhamidin bir dönem hususi hekimliğini de yapan Mukim Paşa ile İstanbul Üniversitesinde fizyoloji kürsüsünü kuran Kadri Raşit Paşa gibi tanınmış isimler de vardı. Fransada tıp eğitimi alan ve edebiyata özel ilgisi olan Kadri Raşit Paşa, Andayın edebiyata ilgisinin artmasında ve Batı edebiyatını tanımasında önemli rol oynadı.
- Okul sıralarında edebiyata yöneldi
İlkokulu Kadıköy 35. İlkokulunda, ortaokulu ise Kadıköy Ortaokulunda okuyan yazarın edebiyata ilgisi henüz okul sıralarındayken arttı. Edebiyat eğitimini yarıda bırakan babasının önerisiyle Ziya Paşa ve Abdülhak Hamitin şiir kitaplarının yanı sıra Nazım Hikmet, Reşat Nuri Güntekin ve Halit Ziyanın arasında olduğu birçok ünlü yazarı keşfetti.
Anday, Liseyi Ankara Gazi Lisesinde okudu. Usta edebiyatçının okul arkadaşları arasında Oktay Rifat ve Orhan Veli vardı. Türk edebiyatının üç önemli ismi, okulda çıkarılan Sesimiz adlı derginin komitesinde birlikte görev aldı.
Yazar Prof. Dr. Hakan Sazyek, Andayın Sesimiz dergisindeki yazılarına ilişkin şu bilgileri vermişti:
Melih Cevdetin ürünleri ise derginin yedinci sayısından itibaren yayımlanmaya başlamıştır. Onun yazılarında, arkadaşlarına göre daha bir çeşitlilik göze çarpar. Hikaye Dilenci, makale İktisat Haftası Münasebetiyle, eleştiri Ahmet Haşim ve şiir Rahatlık gibi değişik türlerdeki çalışmaları ile yer almıştır Sesimizin sayfalarında. Ahmet Haşimin ölümü üzerine kaleme aldığı yazıda, sonraları mensubu olacağı hareket tarafından eleştirilen şairi öven bir tutum içindedir. Melih Cevdet, bu yazısında şiir geleneğimizi özümsemiş bir kimlik içinde görünür. Rahatlık başlıklı şiirinde ise o da Oktay Rifat gibi, hececi şiirin biçim ve imge anlayışının etkisindedir.
- Ukde şiiri 1936da Varlık dergisinde yayımlandı
Lise yıllarında edebiyatın her alanında eserler üretmeye başlayan Andayın, Ukde isimli şiiri 1936da Varlık dergisinde okuyucuyla buluştu.
Melih Cevdet Anday önce Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine, ardından Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesine yazıldı. Bir yandan da Devlet Demiryollarında memur olarak çalışmaya başladı. Ancak üniversite eğitimini yarım bıraktı.
Sosyoloji öğrenimi için 1938de Belçikaya giden şair, üç ay gibi kısa bir süre sonra maddi imkansızlıklar sebebiyle memlekete geri döndü.
Usta edebiyatçının şiirleri Ses, Yaprak, Yeditepe, Papirüs, Yeni Ufuklar, Yeni Dergi, Soyut, Ataç, Dönem ve Yön dergilerinde okurla buluştu.
- Orhan Veli ve Oktay Rifat ile Garip Akımını başlattı
Orhan Veli, Oktay Rifat ve Anday, Garip Akımını başlattıktan sonra 1941de Garip isimli şiir kitabını çıkardı. Aynı şiir çizgisinde yürüyen üç arkadaş, duygu bakımından ise birbirinden ayrıldı.
İkinci Dünya Savaşı yıllarında, farklı zaman dilimlerinde 2 kez askere çağrılan ve toplam 4 yıl vatani görevini yapan usta edebiyatçı, teğmen olarak terhis oldu.
Hasan Ali Yücelin tavsiyesiyle Milli Eğitim Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğüne memur atanan Anday, 1942den itibaren Ankarada Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Müdürlüğünde danışmanlık, Ankara İl Halk Kütüphanesinde memurluk ve çevirmenlik yaptı.
Daha sonra İstanbula yerleşen Anday, 1953-1954te Akşam gazetesinde sayfa sekreterliği yaptı, gazetenin sanat-edebiyat sayfasını hazırladı.
Başarılı yazar, 1958-1964te Tercüman, Büyük Gazete ve Cumhuriyette yazılarını kaleme aldı. İstanbul Belediye Konservatuvarı Tiyatro Bölümü fonetik-diksiyon öğretmenliğine 1954te başlayan Anday, 1977de emekli oldu.
Melih Cevdet Anday, 1964-1969da TRT Yönetim Kurulu üyeliğinde bulunurken, 1979da ise UNESCO Genel Merkezi Kültür Müşaviri olarak Parise gitti.
İlk dönem şiirlerinde kısa üçlüklerde yaşama sevinci, savaş karşıtlığı ve aşk temalarını işleyen usta kalem, Rahatı Kaçan Ağaç şiiriyle duygudan düşünceye yöneldiği döneme geçerek dünya sorunlarını işledi. Yan Yana ve Telgrafhane şiirleriyle toplumcu şiire yönelen usta şair, 1963te kaleme aldığı Kolları Bağlı Odysseus ve Ölümsüzlük Ardında Gılgamış şiirleriyle ise mitolojik unsurlara ve tarihe yönelerek, evrensel değerleri ve Anadoludaki eski uygarlıkları ele aldı.
- çok sayıda çeviri de yaptı
Anday, eserlerinde kendi adı haricinde Yaşar Tellidede, Niyaz Niyazoğlu, A. Mecdi Velet, M. C. A., H. Mecdi Velet, Yaşar Tellidere, Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu adlarını da kullandı.
Orhan Veli ve Oktay Rifat ile kaleme aldığı Garip kitabının dışında 1946da Rahatı Kaçan Ağaç, 1952de Telgrafhane, 1956da Yanyana, 1962de Kolları Bağlı Odysseus, 1970te Göçebe Denizin Üstünde, 1975te Teknenin Ölümü, 1978de Sözcükler, 1981de Ölümsüzlük Ardında Gılgamış, 1984te Tanıdık Dünya, 1989da Güneşte, 1995te ise Yağmurun Altında adlı şiir kitaplarını okuyucuyla buluşturdu.
Şiir ve roman çevirileri de yapan usta edebiyatçı, Aylaklar, Gizli Emir, İsanın Güncesi, Meryem Gibi ve Birbirimizi Anlayamayız adlı romanlar ile İçerdekiler, Mikadonun çöpleri, Yarın Başka Koruda, Dikkat Köpek Var, Ölüler Konuşmak İster, Müfettişler ve Ölümsüzler adlı tiyatro oyunlarının da aralarında bulunduğu çok sayıda eseri kaleme aldı.
Andayın oyunları başta Devlet Tiyatroları ve Şehir Tiyatroları olmak üzere çeşitli tiyatro grupları tarafından izleyiciyle buluşturuldu.
Usta yazar, 1970te TRT Roman Armağanı, 1973te TDK çeviri Ödülü, 1976da Yeditepe Şiir Armağanı, 1978de Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü, 1981de İş Bankası Büyük Ödülü, 1984te Enka Sanat Ödülleri, 1991de TÜYAP Onur Ödülü, 2000de ise Aydın Doğan Vakfı Şiir Ödülünün sahibi oldu.
Solunum ve böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi gören Anday, 28 Kasım 2002de vefat etti ve cenazesi ömrünün son yıllarını geçirdiği Büyükadaya defnedildi.