te Nedim enerin yazs
Artk herkes görüyor ki Ayasofyann ibadete açlmas önünde hukuki açdan hiçbir engel yok. Batda slamafobiyi arttrr, Cuma cami olsun, pazar kilise diyen akl evveller de var, Ayasofyann ibadete açlmasn Kudüsteki Mescid-i Aksa ve Bat ülkelerindeki camilerin durumu ile kyaslayan da...
Görünen o ki, Dantayn 3 Temmuz tarihinde Ayasofyann müze yaplmasna dair 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararnn iptaliyle ilgili kararndan sonra ilemler hzlanacak.
Baz hukukçulara göre bu kararn sonucu ne olursa olsun, bir Bakanlar Kurulu karar baka bir Bakanlar Kurulu karar ile kaldrlabilecei için Dantayn aleyhte karar da hukuken balayc deil. Buna karn, Dantayn iptal yönünde karar, Ayasofyann ibadete açlmas konusunda Türkiyenin elini uluslararas alanda güçlendirecek. Kaçnlmaz olarak Yunanistan bata olmak üzere belli ülkeler bunu uluslararas alanda tartmaya açacaklar. Ancak sonuç alamayacaklar da kesin.
TARTIILAN RESMLER
Tartmann hukuk ve siyaset dnda bir de inanç boyutu var. O da Ayasofyann duvar ve kubbelerinde bulunan ve 1453te stanbul fethedildiinde üzerleri svalarla kapatlan resim, fresk ve mozaikler. Atatürkün 1931 ylnda, üzerindeki svalarn temizlenerek mozaiklerin ortaya çkarlmas için Amerikal Bizans Enstitüsüne izin vermesiyle balayan süreç, 1934 ylnda müze ilan edilmesiyle sonuçland. Bu çalma 1941 ylna kadar devam etti, sonunda mozaikler gün na çkarld. Peki 86 yl sonra Ayasofya ibadete açlrsa, bu mozaikler ne olacak? çünkü bir ksm insana göre ibadet edilen yerde resim bulunmas slamiyete uygun deil. Bu düünceden dolay baz kiiler de Ayasofyadaki mozaik ve resimler hakkndaki endielerini belirtiyorlar. Bu konu açldnda bana yöneltilen Peki Ayasofyadaki mozaikler ne olacak? sorusunu, imdiki Diyanet leri Bakan Ali Erbaa ve bir önceki Diyanet leri Bakan Mehmet Görmeze sordum.
DYANET LER BAKANI ERBA: AçILMASI MUTLU EDER
Önce Sayn Erban Ayasofyann cami olarak ibadete açlmas hakkndaki görülerini sordum, aldm cevap u oldu: Gelimeleri yakinen biz de takip ediyoruz. Elbette Ayasofyann ibadete açlmas çok mutlu eder. nallah açlr. Açlrsa Diyanet leri Bakanl olarak tüm camilerimizde olduu gibi yine dini hizmetlerimizi vereceiz.
Diyanet leri Bakan Ali Erbaa Ayasofyadaki mozaikler ve ibadet konusunu sorduumda verdii cevap u oldu:
Biliyorsunuz, Ayasofyann mülkiyet yönünden tasarrufu Vakflar Genel Müdürlüü uhdesinde. Biz dini hizmetlerle ilgileniyoruz. Ancak Ayasofyada bulunan mozaik ve resimlerle ilgili kiisel görüüm yerine Din leri Yüksek Kurulunun karar önemli olacaktr. Elbette oradaki tarihi eserlerin korunmas ve tarihi eserlere zarar verecek bir durum olmamas önemli. Bu konuda yazl bavuru yapldnda, kurul bir karar açklayacaktr.
GÖRMEZ: HçBR SAKINCA YOK
Ayn soruyu eski Diyanet leri Bakan Sayn Mehmet Görmeze de sordum. Kendi görev döneminde Ayasofyann ibadete açlmas konusunda çalmalar yaptklarn, baz konular da tarttklarn anlatan Mehmet Görmezin söylediklerini ksaltarak aktaraym: Benim görev yaptm dönemde açlmasn çok isterdim, ahsi olarak çok mutlu olurdum. Ama olsun, önemli olan açlmasdr. Ayasofyann cami olarak kullanlmas konusunda Bat kaynakl bir tartma da yaplyor. Ayasofyay kilise olarak görenler bile var. Oysa 1453ten beri Ayasofya camidir. Cami olarak kullanlmas da buray ibadethane olarak ina edenlere saygdr. öyle anlataym: Fatih stanbulu fethettiinde buraya zarar vermemi, bilakis kendisi de onlarn ibadethane olarak kulland yeri kendisine ibadethane olarak görmü, o yapya da sayg göstermitir. Gidin Bat ülkelerine, Osmanl döneminden kalan Mimar Sinan eserleri dahil birçok ibadethane o kadar ahlakszca amaçlar için kullanlyor ki... Ama bizler Ayasofyay kendimize cami olarak belirleyerek onu saygmz da göstermi bir milletiz. imdi geleyim Ayasofyadaki mozaiklerin ibadete engel bir durum olup olmadna... Önce unu söyleyeyim: Hiçbir ilmihal kitabnda Resim olan yerde namaz klnmaz diye bir ibare bulamazsnz, sadece mekruhtur, yani tercih edilmemesi istenir. Ayrca kble yönünde resimler olmad için ibadet etmeye bir engel yok.
Yani, bana yöneltilen sorunun cevabn aktaraym: Ayasofyann açlmasnn önünde hiçbir hukuki engel olmad gibi, duvarlarndaki mozaik ve resimler de namaz klmaya ve ibadete engel deil.